Đế thiên đế thích Chương sáu ANGKOR VAT pot

Đế thiên đế thích

Chương sáu

ANGKOR VAT

(CHÙA MÀ LÀ ĐÔ THỊ)

VÀI CẢM TƯỞNG CỦA TÔI VỀ KIẾN TRÚC CAO MIÊN

Những sách chỉ dẫn mà tôi đã đọc như cuốn Angkor của Groslier, bộ Guides của

Marchall, cuốn Guide của Grolier (*) đều tả tỉ mỉ kiến trúc những đền Đế Thiên

Đế Thích, nhưng không cuốn nào cho tôi biết đại cương về sự tiến hoá hoặc biến

chuyển của khoa kiến trúc đó, vạch cho tôi những giai đoạn mà nhà kiến trúc Cao

Miên đã qua để đi tới giai đoạn Angkor Vat, phân tích đặc điểm của từng giai

đoạn.

Chúng tôi không phải là nhà khảo cổ, lại đi coi rất vội trong một ngày, mà mới coi

được mười hai đền, nhận xét chắc chắn là có chỗ nông nổi, nhưng cảm tưởng ra

sao, xin ghi lại dưới đây, chẳng qua chỉ để gợi óc so sánh của độc giả, biết đâu

chẳng có vị tò mò, tìm kiếm thêm mà hiểu rõ kiến trúc Cao Miên.

Chúng tôi nhận thấy rằng những đền Đế Thiên Đế Thích cất theo bốn kiểu:

1) Kiểu thứ nhất gồm những đền như Ta Prohm, Banteai Kdei, Ta Som, Prak-khan

(đẹp nhất là đền Park khan). Những đền này có tường hay hào ở chung quanh. Nền

thấp. Có hai lối đi thăm thẳm từ hai cửa đông và tây đưa vào, có một dãy phòng ở

giữa và nhiều dãy phòng đưa qua hai bên tả, hữu.

2) Kiểu thứ nhì gồm những đền như: Bakheng, Ta Keo, Prey Rup, Mebon đông

(đẹp nhất là Prey Rup). Nền rất cao (thường cất trên ngọn đồi), có ba từng, có bực

thang đưa lên, trên những từng đó có tháp, càng lên số tháp càng ít, tới ngọn chỉ

còn một tháp.

Kiểu này đẹp hơn kiểu trên; tuy đền không rộng nhưng cao, gom lại, có vẻ uy

nghi, mạnh mẽ.

Những đền cất theo kiểu thứ nhất phảng phất như đền của ta, của Tàu, còn những

đền cất theo kiểu thứ nhì giống đền của Chàm.

3) Kiểu thứ ba gồm những đền như Phiméanakas, Bapoun, Bayon (đẹp nhất là

Bayon). Nền cũng cao nhưng không cất trên đỉnh núi. Có ba từng, hai hay ba dãy

hành lang đi suốt bốn mặt, giữa hai hành lang có một khu sân hẹp. Tại góc hoặc