Đề cương miễn dịch học ứng dụng

ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP MIỄN DỊCH HỌC ỨNG DỤNG.

Câu 1: Trình bày khái niệm về vacxin ? Phân loại vacxin?

*Khái niệm vacxin:

 Vacxin là một chế phẩm sinh học trong đó chứa mầm bệnh hoặc

kháng nguyên của mầm bệnh gây ra một bệnh truyền nhiễm nào đó

cần phòng ( nếu là mầm bệnh thì phải được giết chết hoặc làm nhược

độc bởi các yếu tố vật lý, hóa học, sinh vật học). Khi sử dụng cho

động vật, vacxin tạo ra một đáp ứng miễn dịch chủ động giúp cho

động vật chống lại sự xâm nhiễm của mầm bệnh tương ứng

 Cách hiểu này được hình thành trên cơ sở sản xuất vacxin.

 Ví dụ: vacxin nhiệt thán được làm từ vi khuẩn nhiệt thán nhược độc,

vacxin phòng lao được làm từ vi khuẩn lao biến dị (BCG), vacxin tụ

huyết trùng được làm từ vi khuẩn tụ huyết trùng đã được vô hoạt ….

 Ngày nay, khái niệm vacxin đã có sự thay đổi. Nó không chỉ còn là

chế phẩm từ vi sinh vật hoặc ký sinh trùng được dùng để phòng bệnh

mà được làm từ các vật liệu sinh học khác ( không vi sinh vật ) và

được dùng với mục đích không phòng bệnh.

 Ví dụ: vacxin chống khối u làm từ tế bào sinh khối u, vacxin chống

thụ thai từ receptor ….Nhưng dù là vacxin được chế tạo từ vật liệu

nào và được dùng với mục đích gì thì thành phần buộc phải có

vacxin là kháng nguyên và khi đưa vào thể động, KN sẽ gây ra đáp

ứng miễn dịch.

 Như vậy hiện nay vacxin được hiểu với khái niệm rộng hơn: Vacxin

là chế phẩm sinh học chứa kháng nguyên có thể tạo ra cho cơ thể

một đáp ứng miễn dịch và được dùng với mục đích phòng bệnh hoặc

mục đích khác.

*Phân loại vacxin:

 Vacxin chết.

 Vacxin sống.

 Vacxin dưới đơn vị.

 Vacxin thế hệ mới sản xuất bằng công nghệ gen.

Câu 2: Trình bày những ưu điểm và nhược điểm của vacxin sống và

vacxin chết?

Vacxin sống Vacxin chết.

Ưu điểm Tạo miễn dịch nhanh, mạnh,

miễn dịch tồn tại lâu bền do

vi sinh vật vẫn có khả năng

nhân lên và tồn tại lâu trong

cơ thể được tiêm chủng.

Không độc, không gây ô nhiễm

môi trường, tính an toàn cao.

Nhược

điểm

-Mức độ an toàn thấp do đột

biến dẫn đến sự cản trở lại

cường độc.

-Tạp nhiễm virus trong môi

trường nuôi cấy tế bào

Ví dụ: tế bào thận khỉ có tạp

nhiễm với SV40

-Khó bảo quản, chi phí lớn.

-Không sử dụng cho đv mang

thai.

-Không dùng cho những vùng

an toàn dịch

-Thời gian duy trì miễn dịch ngắn

do lượng KN cố định và ít dần chứ

không nhân lên được như vacxin

sống.

-Liều lượng tiêm lớn do đó khó

tiêm và dễ gây áp xe.

-MD xuất hiện chậm, gây miễn

dịch tế bào kém.

Không can thiệp trực tiếp vào ổ

dịch.

Do mầm bệnh cường độc, nếu bất

hoạt không tốt sẽ có nguy cơ phát

dịch.

Ví dụ: một vụ dịch bại liệt ở Mỹ do

sử dụng vacxin bại liệt vô hoạt

nhưng không triệt để.

Câu 3: Vacxin chết là gì? Những ưu và nhược điểm của vacxin chết?

*Vacxin chết:

Là loại kinh điển nhất, nguyên tắc là làm chết yếu tố gây bệnh ( virus hoặc

vi khuẩn) nhưng vẫn giữ được tính mẫn cảm và tính kháng nguyên.

Vacxin loại này chủ yếu gây miễn dịch kiểu dịch thể.

-Phương pháp làm chết yếu tố gây bệnh:

Có 2 phương pháp : hóa học và vật lý.

 Phương pháp hóa học: Dùng các hóa chất như forrmol để giết chết

vi khuẩn.

 Ví dụ: vacxin tụ huyết trùng lợn vô hoạt, vacxin đóng dấu lợn

vô hoạt.

 Với virus có thể dùng các chất khử có hoạt tính cao như

Ethylenamine hay beta proiolacton. Những hóa chất này vô

hoạt hoàn toàn virus nhưng không làm biến đổi protein cấu

trúc.

 Ví dụ: vacxin bại liệt

 Phương pháp vật lý: dùng sức nóng, tia xạ (X, UV).

 Ưu điểm của vacxin chết:

o Không độc, không gây ô nhiễm môi trường, tính an toàn cao.

 Nhược điểm của vacxin chết:

o Thời gian duy trì miễn dịch ngắn do lượng KN cố định và ít

dần chứ không nhân lên được như vacxin sống.

o Liều lượng tiêm lớn do đó khó tiêm và dễ gây áp xe.

o MD xuất hiện chậm, gây miễn dịch tế bào kém.

o Không can thiệp trực tiếp vào ổ dịch.

o Do mầm bệnh cường độc, nếu bất hoạt không tốt sẽ có nguy cơ

phát dịch.

o Ví dụ: một vụ dịch bại liệt ở Mỹ do sử dụng vacxin bại liệt vô

hoạt nhưng không triệt để.

Câu 4: Vacxin sống là gì? Những ưu điểm và nhược điểm của vacxin

sống?

*Vacxin sống là: là loại vacxin được sản xuất nhờ chủng vacxin hay vi

khuẩn còn sống, hầu như không còn tính gây bệnh cho động vật được tiêm

phòng nhưng có khả năng gây đáp ứng miễn dịch mạnh, chúng nhân lên

trong cơ thể vật chủ và tiếp tục tạo ra kích thích của kháng nguyên trong

một khoảng thời gian.

*Ưu điểm của vacxin sống:

 Tạo miễn dịch nhanh, mạnh, miễn dịch tồn tại lâu bền do vi sinh vật

vẫn có khả năng nhân lên và tồn tại lâu trong cơ thể được tiêm

chủng.

*Nhược điểm của vacxin sống:

o Mức độ an toàn thấp do đột biến dẫn đến sự cản trở lại cường độc.

o Tạp nhiễm virus trong môi trường nuôi cấy tế bào

Ví dụ: tế bào thận khỉ có tạp nhiễm với SV40

o Khó bảo quản, chi phí lớn.

o Không sử dụng cho đv mang thai.

o Không dùng cho những vùng an toàn dịch

Câu 5: Phân loại vacxin? Các thành phần của 1 vacxin?

*Phân loại: có thể chia vacxin làm 4 loại sau:

o Vacxin sống.

o Vacxin chết.

o Vacxin dưới đơn vị.

o Vacxin thế hện sản xuất bằng công nghệ gen.

SƠ ĐỒ:

*Các thành phần của 1 vacxin:

 Kháng nguyên: cơ chất hóa học có khả năng gây ra trong cơ thể sự

trả lời miễn dịch.

 Chất bổ trợ vaccine: là những chất được bổ sung vào vacxin, có khả

năng kích thích sinh miễn dịch không đặc hiệu nhằm nâng cao hiệu

lực và độ dài miễn dịch của vacxin.

Câu 6: Trình bày khái niệm về vacxin? Trình bày 4 đặc tính cơ bản của 1

vacxin?

 Khái niệm về vacxin:

 Vacxin là một chế phẩm sinh học trong đó chứa mầm bệnh hoặc

kháng nguyên của mầm bệnh gây ra một bệnh truyền nhiễm nào đó

cần phòng ( nếu là mầm bệnh thì phải được giết chết hoặc làm nhược

độc bởi các yếu tố vật lý, hóa học, sinh vật học). Khi sử dụng cho

động vật, vacxin tạo ra một đáp ứng miễn dịch chủ động giúp cho

động vật chống lại sự xâm nhiễm của mầm bệnh tương ứng

 Cách hiểu này được hình thành trên cơ sở sản xuất vacxin.

 Ví dụ: vacxin nhiệt thán được làm từ vi khuẩn nhiệt thán nhược độc,

vacxin phòng lao được làm từ vi khuẩn lao biến dị (BCG), vacxin tụ

huyết trùng được làm từ vi khuẩn tụ huyết trùng đã được vô hoạt ….

 Ngày nay, khái niệm vacxin đã có sự thay đổi. Nó không chỉ còn là

chế phẩm từ vi sinh vật hoặc ký sinh trùng được dùng để phòng bệnh

mà được làm từ các vật liệu sinh học khác ( không vi sinh vật ) và

được dùng với mục đích không phòng bệnh.

 Ví dụ: vacxin chống khối u làm từ tế bào sinh khối u, vacxin chống

thụ thai từ receptor ….Nhưng dù là vacxin được chế tạo từ vật liệu

nào và được dùng với mục đích gì thì thành phần buộc phải có

vacxin là kháng nguyên và khi đưa vào thể động, KN sẽ gây ra đáp

ứng miễn dịch.

 Như vậy hiện nay vacxin được hiểu với khái niệm rộng hơn: Vacxin

là chế phẩm sinh học chứa kháng nguyên có thể tạo ra cho cơ thể

một đáp ứng miễn dịch và được dùng với mục đích phòng bệnh hoặc

mục đích khác.

 4 đặc tính cơ bản của vacine:

Tính sinh miễn dịch hay tính mẫn cảm:

 Đó là khả năng gây ra đáp ứng miễn dịch dịch thể hoặc tế

bào hay cả hai.

 Tính sinh miễn dịch phụ thuộc vào kháng nguyên và cơ

thể nhận kích thích.

 Có nghĩa là phụ thuộc vào tính lạ của kháng nguyên,

đường đưa của kháng nguyên và cơ địa của mỗi cá thể

động vật.

Tính kháng nguyên hay tính sinh kháng thể:

 Một khi vacine khi đưa vào cơ thể phải có khả năng kích

thích cơ thể sinh ra kháng thể.

 Các yếu tố gây bệnh có thể có nhiều Epitop khác nhau.

Trong đó có thể có Epitop quá nhỏ không có tính sinh

kháng thể nếu để nguyên.

 Muốn chúng sinh kháng thể chống lại mầm bệnh cần đổi

chúng thành có tính kháng nguyên, thường kết hợp với

một protein mang tải vô hạt.

Tính hiệu lực:

 Tính hiệu lực nói lên khả năng bảo hộ động vật sau khi

được sử dụng vacine

 Một vacine đưa vào cơ thể, nhiều kháng thể được tạo ra

nhưng không phải loại nào cũng có hiệu lực tức là tiêu diệt

được yếu tố gây bệnh.

 Do yếu tố gây bệnh có nhiều kháng nguyên khác nhau nên

trong bào chế vacine trước tiên phải làm cho đáp ứng miễn

dịch chống lại những nhóm quy định kháng nguyên thiết

yếu , nghĩa là nếu đánh vào đó thì yếu tố gây bệnh bị tiêu

diệt hoặc ít cũng không có khả năng sinh hại nữa.

 Vì thế trong nghiên cứu sản xuất vacine hiện nay người ta

đang có những cố gắng phân lập những kháng nguyên hay