Dạy học phát triển năng lực cho học sinh trung học phổ thông với các bài toán tiếp cận chương trình

1

Dạy học phát triển năng lực cho học sinh

trung học phổ thông với các bài toán tiếp cận

chương trình đánh giá học sinh quốc tế

(PISA)

Nguyễn Quốc Trịnh

Trường Đại học Giáo dục

Luận văn Thạc sĩ ngành: Lý luận và Phương pháp dạy học; Mã số: 60 14 10

Người hướng dẫn: GS.TS Nguyễn Hữu Châu

Năm bảo vệ: 2011

Abstract: Nghiên cứu cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn của việc dạy học phát triển

năng lực cho học sinh trung học phổ thông với các bài toán tiếp cận chương trình

đánh giá học sinh quốc tế (PISA). Thiết kế và tổ chức hoạt động dạy học với các

bài toán tiếp cận chương trình đánh giá học sinh quốc tế (PISA). Tổ chức thực

nghiệm sư phạm để khảo sát thực trạng; đánh giá sự phù hợp của đề tài với điều

kiện giáo dục và định hướng đổi mới phương pháp dạy học ở Việt Nam; So sánh sự

phát triển năng lực toán của học sinh được thực nghiệm và học sinh không thực

nghiệm.

Keywords: Phổ thông trung học; Toán học; Phương pháp giảng dạy

Content

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Qua thực tiễn dạy học môn toán tại trường Trung học phổ thông và quá trình học

tập, nghiên cứu sau đại học, tác giả rất quan tâm đến mối quan hệ giữa các năng lực cần

phát triển cho học sinh trong thời đại mới với nội dung, phương pháp mình đang giảng

dạy. Qua nghiên cứu, chúng tôi đã xác định được một số mâu thuẫn chính sẽ trình bày sau

đây, mặt khác, chúng tôi đã bị cuốn hút bởi các bài toán của chương trình đánh giá học

sinh quốc tế (Programme for International Student Assessment – PISA). Từ mục tiêu, cách

tiếp cận đến giải quyết vấn đề của các bài toán PISA đã cho chúng tôi một câu trả lời về

vấn đề mình quan tâm. Đó cũng chính là lý do để chúng tôi quyết tâm thực hiện đề tài này.

2

1.1 Mâu thuẫn giữa yêu cầu nhân lực của thời đại và thực tế khả năng đáp ứng của

giáo dục, đào tạo

Hiện nay, giáo dục và đào tạo ở Việt Nam vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu nhân lực

cho xã hội Học sinh sau khi tốt nghiệp trung học phổ thông, thậm chí trường nghề, cao

đẳng, đại học vẫn không thể lao động ngay mà phải mất vài năm làm quen hoặc đào tạo lại.

Thực tế này đã được chỉ ra từ nhiều năm nay và đòi hỏi cần phải thay đổi nội dung và đặc

biệt là cách dạy học ở nhà trường để học sinh sớm tiếp cận với các bài toán thực tiễn, tăng

cường khả năng thực hành giải quyết vấn đề, qua đó học sinh phát triển các năng lực cần

thiết trong cuộc sống và làm quen dần với môi trường lao động sau khi ra trường.

1.2 Mâu thuẫn giữa Lý luận và Thực tiễn

Nguyên lí giáo dục đã chỉ rõ: “Học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao động

sản xuất, lý luận gắn liền với thực tiễn, giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình

và giáo dục xã hội” [26, tr. 89]. Trong Lý luận dạy học cũng có nguyên tắc: “Đảm bảo sự

thống nhất giữa lý luận và thực tiễn” [18, tr. 67]. Nhưng trong thực tế dạy học, chúng ta đã

quá chú trọng đến lý thuyết, chúng ta dạy cho học sinh nhiều kiến thức khoa học hàn lâm

nhưng lại xem nhẹ thực hành, xem nhẹ sự vận dụng kiến thức đã học để giải quyết các vấn

đề thực tiễn. Trong kiểm tra, đánh giá, chúng ta cũng rất ít quan tâm đến năng lực giải

quyết vấn đề trong thực tiễn mà chỉ chú trọng vào nội bộ môn học.

1.3 Mâu thuẫn giữa Mục tiêu giáo dục với Nội dung, Phương pháp dạy học môn toán

hiện nay

Trong chương trình giáo dục phổ thông (2006) đã đề ra mục tiêu môn toán cấp

trung học phổ thông là: “Giúp học sinh giải toán và vận dụng kiến thức toán học trong học

tập và đời sống” [1, tr. 92]. Trong phần chuẩn kiến thức và kỹ năng đã xác định kỹ năng

đối với học sinh cấp trung học phổ thông về môn toán là: “Có khả năng suy luận lôgic và

khả năng tự học; có trí tưởng tượng không gian. Vận dụng được kiến thức toán học vào

thực tiễn và các môn học khác” [1, tr. 1074]. Tuy nhiên, mục tiêu này đã không được thể

hiện nhiều trong nội dung (Sách giáo khoa) và phương pháp dạy học toán ở trường phổ

thông hiện nay.

1.4 Yêu cầu hiện thực hóa quan điểm “Lấy người học làm trung tâm” trong công cuộc

đổi mới giáo dục hiện nay

Thực tế chúng ta đã thực hiện vô vàn chiến lược và cách thức để hiện thực hóa

“Lấy người học làm trung tâm” và chúng ta luôn cần nhiều chiến lược và cách thức mạnh

hơn, tiến bộ hơn nữa. Trong đó, xu thế đưa học sinh vào thế giới thực, trước các bài toán