Dạy học hình học lớp 10 theo định hướng phát triển năng lực tự học cho học sinh

i

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

Hoàng Trung Hiếu

DẠY HỌC HÌNH HỌC LỚP 10 THEO ĐỊNH HƯỚNG

PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC CHO HỌC SINH

Ngành đào tạo: Lý luận và Phương pháp dạy học bộ môn Toán học

Mã số: 8.14.01.11

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Cán bộ hướng dẫn khoa học: TS. Trần Luận

Thái Nguyên, năm 2021

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả

nghiên cứu là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Thái Nguyên, tháng 05 năm 2021.

Xác nhận của

Người hướng dẫn khoa học

TS Trần Luận

Tác giả luận văn

Hoàng Trung Hiếu

ii

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy hướng dẫn khoa học TS Trần Luận

đã tận tình giúp đỡ, hết lòng hướng dẫn tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu

để hoàn thành luận văn này.

Tôi xin trân trọng cảm ơn thầy cô trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái

Nguyên, khoa Toán học, tổ bộ môn Lý luận và Phương pháp dạy học môn Toán đã

tạo điều kiện thuận lợi cho tôi hoàn thành luận văn.

Xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, thầy cô giáo tổ Toán và các em học

sinh khối 10 trường THPT Cẩm Phả, Quảng Ninh và trường Phổ thông Vùng cao

Việt Bắc, Thái Nguyên đã giúp đỡ, tạo điều kiện cho tôi hoàn thành nhiệm vụ nghiên

cứu của mình.

Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè, những người đã luôn

động viên, khích lệ trong suốt quá trình nghiên cứu để hoàn thành luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng 05 năm 2021.

Tác giả luận văn

Hoàng Trung Hiếu

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN............................................................................................................... ii

MỤC LỤC ................................................................................................................... iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT.......................................................................... iv

DANH MỤC BẢNG, BIỂU..................................................................................... viiv

MỞ ĐẦU.......................................................................................................................1

CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN .................................................. 6

1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề phát triển năng lực tự học cho học sinh ..... 6

1.1.1. Nghiên cứu ở nước ngoài.....................................................................................6

1.1.2. Nghiên cứu ở trong nước .....................................................................................8

1.2. Một số vấn đề về tự học, năng lực tự học............................................................. 10

1.2.1. Tự học ................................................................................................................10

1.2.1.1. Khái niệm tự học.............................................................................................10

1.2.1.2. Những đặc trưng cơ bản của tự học................................................................12

1.2.1.3. Một số hình thức tự học..................................................................................12

1.2.1.4. Nội dung hoạt động tự học của học sinh ........................................................14

1.2.1.5. Vai trò của tự học............................................................................................17

1.2.2. Năng lực tự học của học sinh.............................................................................18

1.2.2.1. Khái niệm năng lực.........................................................................................18

1.2.2.2. Khái niệm năng lực tự học..............................................................................19

1.2.2.3. Một số thành tố của năng lực tự học...............................................................20

1.2.2.4. Một số biểu hiện của năng lực tự học toán.....................................................21

1.3. Dạy học theo định hướng phát triển năng lực tự học cho học sinh ...................... 23

1.3.1. Mối quan hệ giữa dạy học và tự học..................................................................23

1.3.2. Tiến trình dạy học theo định hướng phát triển năng lực tự học cho học sinh ...26

1.3.2.1. Thiết kế bài học...............................................................................................26

1.3.2.2. Tổ chức dạy học..............................................................................................27

1.3.2.3. Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập .................................................................27

1.4. Thực trạng việc dạy học theo định hướng phát triển năng lực tự học cho học sinh

iv

trung học phổ thông ..................................................................................................... 28

1.4.1. Nội dung, yêu cầu dạy học Hình học lớp 10 ở trường Trung học phổ thông....28

1.4.2. Thực trạng việc dạy học theo định hướng phát triển năng lực tự học cho học

sinh thông qua dạy học Hình học lớp 10 .....................................................................31

1.4.2.1. Mục đích điều tra ............................................................................................31

1.4.2.2. Đối tượng, nội dung và phương pháp điều tra................................................31

1.4.2.3. Kết quả điều tra...............................................................................................31

1.4.2.4. Đánh giá chung ...............................................................................................36

1.4.3. Tiềm năng phát triển năng lực tự học cho học sinh thông qua dạy học Hình học

10 ......................................................................................................................................37

1.5. Kết luận chương 1................................................................................................. 38

CHƯƠNG 2. MỘT SỐ BIỆN PHÁP DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT

TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC CHO HỌC SINH THÔNG QUA DẠY HỌC

HÌNH HỌC LỚP 10 .................................................................................................. 40

2.1. Một số định hướng xây dựng các biện pháp dạy học ........................................... 40

2.2. Một số biện pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực tự học cho học

sinh thông qua dạy học Hình học lớp 10 ..................................................................... 40

2.2.1. Biện pháp 1: Tổ chức cho học sinh làm việc theo nhóm kết hợp với thảo luận

trong giờ học ................................................................................................................40

2.2.1.1. Mục đích và ý nghĩa của biện pháp ................................................................40

2.2.1.2. Tổ chức thực hiện biện pháp...........................................................................41

2.2.1.3. Ví dụ ...............................................................................................................42

2.2.2. Biện pháp 2: Gợi động cơ tự học, tạo hứng thú học tập cho học sinh...............47

2.2.2.1. Mục đích và ý nghĩa của biện pháp ................................................................47

2.2.2.2. Tổ chức thực hiện biện pháp...........................................................................48

2.2.2.3. Ví dụ ...............................................................................................................49

2.2.3. Biện pháp 3: Hướng dẫn học sinh cách tự đọc sách giáo khoa, tài liệu tham

khảo..............................................................................................................................57

2.2.3.1. Mục đích và ý nghĩa của biện pháp ................................................................57

2.2.3.2. Tổ chức thực hiện biện pháp...........................................................................57

v

2.2.3.3. Ví dụ ...............................................................................................................58

2.2.4. Biện pháp 4: Hướng dẫn học sinh cách xây dựng và thực hiện kế hoạch học tập .59

2.2.4.1. Mục đích và ý nghĩa của biện pháp ................................................................59

2.2.4.2. Tổ chức thực hiện biện pháp...........................................................................60

2.2.4.3. Ví dụ ...............................................................................................................61

2.2.5. Biện pháp 5: Xây dựng hệ thống bài tập phân bậc cho hoạt động tự học giải bài

tập toán của học sinh....................................................................................................62

2.2.5.1. Mục đích và ý nghĩa của biện pháp ................................................................62

2.2.5.2. Tổ chức thực hiện biện pháp...........................................................................63

2.2.5.3. Ví dụ ...............................................................................................................64

2.2.6. Biện pháp 6: Hướng dẫn học sinh đánh giá kết quả học tập .............................72

2.2.6.1. Mục đích và ý nghĩa của biện pháp ................................................................72

2.2.6.2. Tổ chức thực hiện biện pháp...........................................................................72

2.2.6.3. Ví dụ ...............................................................................................................73

2.3. Kết luận chương 2.................................................................................................76

CHƯƠNG 3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ............................................................77

3.1. Mục đích, nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm ..........................................................77

3.1.1. Mục đích thực nghiệm sư phạm ........................................................................77

3.1.2. Nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm........................................................................77

3.2. Nội dung và tổ chức thực nghiệm sư phạm..........................................................77

3.2.1. Nội dung thực nghiệm sư phạm.........................................................................77

3.2.2. Tổ chức thực nghiệm sư phạm...........................................................................78

3.2.2.1. Đối tượng thực nghiệm sư phạm ....................................................................78

3.2.2.2. Phương pháp thực nghiệm..............................................................................78

3.3. Đánh giá thực nghiệm sư phạm............................................................................79

3.3.1. Đánh giá định tính..............................................................................................79

3.3.2. Đánh giá định lượng ..........................................................................................80

3.4. Kết luận chương 3.................................................................................................87

KẾT LUẬN.................................................................................................................89

KIẾN NGHỊ................................................................................................................90

TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................................................91

PHỤ LỤC

vi

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

STT Viết tắt Viết đầy đủ

1 ĐC Đối chứng

2 GS.TS Giáo sư tiến sĩ

3 GV Giáo viên

4 HS Học sinh

5 NLTP Năng lực thành phần

6 NXB Nhà xuất bản

7 TCN Trước công nguyên

8 THPT Trung học phổ thông

9 TN Thực nghiệm

10 SGK Sách giáo khoa

iv

vii

DANH MỤC BẢNG, BIỂU

Bảng 1.1. Nội dung hoạt động tự học của học sinh.........................................................14

Bảng 1.2. Cấu trúc khung năng lực của học sinh trung học phổ thông...........................20

Bảng 1.3. Nội dung cụ thể và yêu cầu cần đạt trong dạy học Hình học 10.....................27

Bảng 3.1. Bảng phân bố tần số ghép lớp kết quả kiểm tra .............................................82

Bảng 3.2. Bảng phân bố tần suất ghép lớp kết quả kiểm tra ..........................................83

Bảng 3.3. Bảng phân bố tần số, tần suất ghép lớp xếp loại kết quả học tập....................83

Bảng 3.4. Bảng xử lý số liệu thống kê thực nghiệm sư phạm.........................................84

Bảng 3.5. Bảng kiểm định tính hiệu quả của thực nghiệm sư phạm ...............................84

Biểu đồ 1.1. Biểu đồ đánh giá mức độ khó của nội dung Hình học 10...........................34

Biểu đồ 3.1. Biểu đồ tần số kết quả kiểm tra của lớp thực nghiệm và lớp đối chứng.....83

v

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Giáo dục được coi là quốc sách hàng đầu, vì giáo dục nhằm tạo ra nguồn nhân

lực để góp phần thúc đẩy sự phát triển của kinh tế xã hội. Nhiệm vụ và mục tiêu cơ

bản của giáo dục là đào tạo ra những con người phát triển toàn diện về mọi mặt,

không những có ý thức tốt mà còn vận dụng được kiến thức trong mọi tình huống

công việc.

Luật Giáo dục năm 2019 cũng đã chỉ rõ về mục tiêu của giáo dục phổ thông

[26]: “Giáo dục phổ thông nhằm phát triển toàn diện cho người học về đạo đức, trí

tuệ, thể chất, thẩm mỹ, kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động

và sáng tạo; hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa và trách

nhiệm công dân; chuẩn bị cho người học tiếp tục học chương trình giáo dục đại học,

giáo dục nghề nghiệp hoặc tham gia lao động, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.”

Theo Chương trình Giáo dục phổ thông (2018): “Chương trình giáo dục phổ

thông cụ thể hóa mục tiêu giáo dục phổ thông, giúp học sinh làm chủ kiến thức phổ

thông, biết vận dụng hiệu quả kiến thức, kỹ năng đã học vào đời sống và tự học suốt

đời, có định hướng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp, biết xây dựng và phát triển hài

hòa các mối quan hệ xã hội, có cá tính, nhân cách và đời sống tâm hồn phong phú,

nhờ có có được cuộc sống có ý nghĩa và đóng góp tích cực vào sự phát triển của đất

nước và nhân loại… Các môn học và hoạt động giáo dục trong nhà trường áp dụng

các phương pháp tích cực hoá hoạt động của học sinh, trong đó giáo viên đóng vai

trò tổ chức, hướng dẫn hoạt động cho học sinh, tạo môi trường học tập thân thiện và

những tình huống có vấn đề để khuyến khích học sinh tích cực tham gia vào các hoạt

động học tập, tự phát hiện năng lực, nguyện vọng của bản thân, rèn luyện thói quen

và khả năng tự học, phát huy tiềm năng và những kiến thức, kĩ năng đã tích luỹ được

để phát triển” [5].

Để thực hiện được mục tiêu trên, giáo dục Việt Nam đã và đang tập trung đổi

mới, hướng tới một nền giáo dục tiến bộ, hiện đại ngang tầm với các nước trong và

ngoài khu vực. Quá trình dạy học chỉ đạt được hiệu quả cao khi học sinh phát huy

được tính tích cực, sáng tạo của mình, ở đó học sinh là chủ thể của nhận thức, chủ

2

động tìm tòi và phát hiện tri thức mới. Ý thức được điều đó, giáo viên không ngừng

đổi mới phương pháp dạy học, thực hiện dạy học theo định hướng phát triển năng lực

của học sinh, dạy học thông qua các hoạt động của học sinh. Trong đó, năng lực tự

chủ và tự học là một trong những năng lực chung quan trọng, cần có ở mỗi học sinh

hiện nay. Năng lực tự chủ và tự học bao gồm những năng lực thành tố [5]: năng lực

tự lực; năng lực tự khẳng định và bảo vệ quyền, nhu cầu chính đáng; năng lực tự

điều chỉnh tình cảm, thái độ, hành vi của mình; năng lực thích ứng với cuộc sống;

năng lực định hướng nghề nghiệp; năng lực tự học, tự hoàn thiện. Đối với học sinh

trung học phổ thông hiện nay năng lực tự học, tự hoàn thiện là rất cần thiết. Tự học là

quá trình tự rèn luyện, phấn đấu, nỗ lực vươn lên của học sinh nhằm mục đích chiếm

lĩnh tri thức và tự khẳng định bản thân của mỗi cá nhân. Tự học sẽ giúp học sinh phát

huy được tính tích cực chủ động, sáng tạo; rèn luyện khả năng phát hiện và giải quyết

vấn đề độc lập. Tuy nhiên, hoạt động tự học của các em còn gặp nhiều khó khăn, đặc

biệt với học sinh lớp 10 do sự thay đổi về tâm sinh lý, môi trường học tập. Bên cạnh

đó, học sinh chưa được trang bị kiến thức, kỹ năng cần thiết về phương pháp tự học

phù hợp.

“Giáo dục toán học góp phần hình thành và phát triển cho học sinh các phẩm

chất chủ yếu, năng lực chung và năng lực toán học - biểu hiện tập trung của năng lực

tính toán với các thành phần sau: tư duy và lập luận toán học, mô hình hoá toán học,

giải quyết vấn đề toán học, giao tiếp toán học, sử dụng các công cụ và phương tiện

học toán; phát triển kiến thức, kỹ năng then chốt và tạo cơ hội để học sinh được trải

nghiệm, vận dụng toán học vào thực tiễn. Giáo dục toán học tạo lập sự kết nối giữa

các ý tưởng toán học, giữa Toán học với thực tiễn, giữa Toán học với các môn học và

hoạt động giáo dục khác, đặc biệt với các môn Khoa học, Khoa học tự nhiên, Vật lí,

Hoá học, Sinh học, Công nghệ, Tin học để thực hiện giáo dục STEM” [5]. Chính vì

thế, dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực tự học cho học sinh cần

được quan tâm và chú trọng.

Hiện nay, đã có một số công trình nghiên cứu về tự học như: nghiên cứu về

việc rèn luyện và phát triển kỹ năng tự học cho học sinh có luận án tiến sĩ đề tài

“Phát triển kỹ năng tự học cho học sinh các trường Dự bị Đại học Dân tộc” của tác

giả Lê Trọng Tuấn (2016), luận văn thạc sĩ “Phát triển kĩ năng tự học với sách giáo

3

khoa trong dạy học lịch sử lớp 12 ở trường THPT thị xã Quảng Yên tỉnh Quảng

Ninh” của Vũ Thị Kim Dung (2019),… nghiên cứu về việc rèn luyện và phát triển

năng lực cho học sinh thông qua dạy học toán có luận án phó tiến sĩ “Rèn luyện năng

lực tự học giải Toán cho học sinh trung học phổ thông qua việc phân tích và sửa

chữa sai lầm của học sinh khi giải toán” của Lê Thống Nhất (1996), luận án tiến sĩ

“Một số giải pháp nhằm phát triển năng lực tự học Toán cho học sinh THPT (Qua

việc dạy học chủ đề quan hệ song song và quan hệ vuông góc ở hình học lớp 11) của

tác giả Phạm Đình Khương (2005), “Dạy học giải toán bằng phương pháp vectơ cho

học sinh khá giỏi lớp 10 theo hướng phát triển năng lực tự học” – luận văn thạc sĩ

của Lãnh Thị Huyền (2017),… Có thể thấy, vấn đề phát triển tự học cho học sinh đã

và đang được rất nhiều nhà giáo dục quan tâm. Tuy nhiên, vẫn còn những đánh giá và

tranh luận trong quá trình dạy học ở trường phổ thông để làm sao học sinh phát huy

tối đa được năng lực tự học của bản thân.

Nội dung Hình học 10 đa phần học sinh đánh giá là khó, các em sẽ được học

và tìm hiểu về vectơ, phương pháp tọa độ trong mặt phẳng. Vectơ giữ một vai trò

quan trọng không chỉ đối với Toán học mà còn đối với cả các ngành khoa học khác:

Vectơ là công cụ để xây dựng nên phương pháp toạ độ - một phương pháp vô cùng

hữu ích trong toán học, thể hiện mối liên hệ giữa đại số và hình học. Nội dung vectơ

có rất nhiều ứng dụng trong vật lý và kỹ thuật, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến

vận tốc, lực,… Bên cạnh đó, ứng dụng giải tam giác vào các bài toán thực tế sẽ góp

phần giúp học sinh phát triển được năng lực vận dụng kiến thức đã học để giải quyết

các vấn đề trong cuộc sống, thấy được mối liên hệ giữa toán học và thực tiễn. Vì vậy,

để học nội dung này một cách hiệu quả, học sinh cần có năng lực tự học tốt.

Từ những lý do trên, tôi đã chọn đề tài nghiên cứu “Dạy học Hình học lớp 10

theo định hướng phát triển năng lực tự học cho học sinh”.

2. Mục đích nghiên cứu

Từ việc nghiên cứu các vấn đề lý luận và thực tiễn có liên quan đến đề tài,

luận văn đề xuất một số biện pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực tự học cho

học sinh thông qua dạy học Hình học lớp 10, góp phần nâng cao chất lượng dạy học

môn Toán ở trường phổ thông nói chung và lớp 10 nói riêng.

4

3. Đối tượng, khách thể và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Năng lực tự học được phát triển trong quá trình dạy học môn toán ở trường

trung học phổ thông.

3.2. Khách thể nghiên cứu

Vấn đề tự học của học sinh trung học phổ thông.

4. Giả thuyết khoa học

Nếu các biện pháp sư phạm như đã đề xuất trong luận văn được thực hiện một

cách hợp lý thì sẽ góp phần phát triển năng lực tự học cho học sinh và nâng cao hiệu

quả học tập môn Toán.

5. Phương pháp nghiên cứu

5.1. Nghiên cứu lý luận

Nghiên cứu tài liệu về năng lực tự học, các công trình nghiên cứu có liên quan

trực tiếp đến đề tài nhằm hoàn thành cơ sở lý luận về dạy học theo định hướng phát

triển năng lực tự học cho học sinh.

5.2. Quan sát, điều tra

Tìm hiểu thực trạng việc dạy học môn toán theo định hướng phát triển năng

lực tự học cho học sinh trung học phổ thông.

5.3. Thực nghiệm sư phạm

Tiến hành thực nghiệm một số tiết ở trường trung học phổ thông để kiểm tra

tính khả thi, hiệu của các biện pháp đã đề xuất trong đề tài.

6. Nhiệm vụ nghiên cứu

- Nghiên cứu cơ sở lý luận về tự học, năng lực tự học của học sinh.

- Điều tra, đánh giá thực trạng về vấn đề dạy học môn Toán theo định hướng

phát triển năng lực tự học cho học sinh trung học phổ thông.

- Đề xuất một số biện pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực tự học của

học sinh thông qua dạy học Hình học lớp 10.

- Tiến hành thực nghiệm sư phạm nhằm đánh giá tính khả thi và hiệu quả của

đề tài.

5

7. Dự kiến đóng góp của luận văn

- Hệ thống cơ sở lý luận về tự học, năng lực tự học của học sinh.

- Điều tra, đánh giá thực trạng việc dạy học môn Toán theo định hướng phát

triển năng lực tự học cho học sinh.

- Đề xuất một số biện pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực tự học

của học sinh thông qua dạy học Hình học lớp 10.

8. Cấu trúc của luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục chữ viết tắt, danh mục bảng biểu,

danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn gồm 3 chương:

Chương 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn

Chương 2. Một số biện pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực tự học cho

học sinh thông qua dạy học Hình học lớp 10

Chương 3. Thực nghiệm sư phạm

6

CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề phát triển năng lực tự học cho học sinh

1.1.1. Nghiên cứu ở nước ngoài

Vấn đề tự học đã được những nhà giáo dục quan tâm từ rất sớm. Ý tưởng dạy

học coi trọng người học, chú ý đến tự học đã có từ thời cổ đại, tùy theo từng giai đoạn

lịch sử và mức độ phát triển của xã hội mà ý tưởng này đã phát triển và trở thành

quan điểm dạy học tiến bộ ngày nay. Từ thời phương Tây cổ đại có phương pháp

giảng dạy của Heraclitus (530 - 475 TCN), Socrate (Hy Lạp, 469-390 TCN), Aristote

(384-322 TCN) nhằm mục đích phát hiện “chân lý” bằng cách đặt câu hỏi để người

học tự tìm ra kết luận. Socrate gọi là “phép đỡ đẻ”, khẩu hiệu dạy học của ông là

“Mục đích của giáo dục là làm cho con người nhận ra chính mình giữa đám đông”

[25]. Ở Phương Đông, Khổng Tử (479-355 TCN) dạy theo đối tượng và kích thích

suy nghĩ của học sinh. Ông không đặt câu hỏi cho học trò trước mà ngược lại, đòi hỏi

học trò phải chủ động đặt câu hỏi trước “Nếu ai không tự đặt câu hỏi trước, Khổng tử

sẽ không dạy cho người ấy!” [25]. Ông còn nói: “Biết mà học, không bằng thích mà

học, thích mà học không bằng vui mà học” [25]. Điều này rất phù hợp với nguyên tắc

tạo động cơ, hứng thú học tập trong dạy học hiện đại.

Đến thời kỳ phục hưng ở Châu Âu, dạy học lấy người học làm trung tâm đã trở thành

một tư tưởng, có nhiều nhà giáo dục vĩ đại đã coi trọng tự học. Nhà sư phạm

J.A.Commesky (1592 - 1670) từng khẳng định: “không có khát vọng học tập thì

không thể trở thành nhân tài” [8]. Trong cuốn sách “Phép giảng dạy vĩ đại”, ông

cương quyết phản đối lối dạy học áp đặt, giáo điều làm cho học sinh thụ động, đồng

thời đề ra phương pháp giảng dạy nhằm phát huy tính tích cực, chủ động của học

sinh, học sinh không chỉ học ở thầy mà còn học ở bạn. Jean Jacques Rousseau (1712 -

1778), đã phát triển tư tưởng ấy thêm một bước thành tư tưởng “Giáo dục tự do”, đề

xướng “học thuyết lấy đứa trẻ làm trung tâm”. Ông nói: “Đừng cho trẻ em khoa học,

mà phải để trẻ tự phát minh”. Nhà giáo dục Mỹ John Dewey (1859 - 1952), chủ trương

“Học bằng cách làm” (Learning by doing), học trò nhất thiết phải chủ động và tích

cực hoạt động “học bằng cách làm” với tinh thần tự học. A.S. Makarenko (1888 -

1939), cho rằng việc làm đầu tiên của nhà giáo dục là:“Đem lại niềm vui cho con