Đấu tranh phòng, chống sản xuất, buôn bán hàng giả tại chi cục quản lý thị trường tỉnh Lai Châu

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

ĐỖ VĂN TÍNH

ĐẤU TRANH PHÒNG, CHỐNG

SẢN XUẤT, BUÔN BÁN HÀNG GIẢ

TẠI CHI CỤC QUẢN LÝ THỊ TRƯỜNG

TỈNH LAI CHÂU

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2016

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

ĐỖ VĂN TÍNH

ĐẤU TRANH PHÒNG, CHỐNG

SẢN XUẤT, BUÔN BÁN HÀNG GIẢ

TẠI CHI CỤC QUẢN LÝ THỊ TRƯỜNG

TỈNH LAI CHÂU

Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ

Mã số: 60.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. Trần Quang Huy

THÁI NGUYÊN - 2016

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số

liệu, kết quả đã nêu trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng, trung thực và

chưa được dùng để bảo vệ một học vị nào khác. Mọi sự giúp đỡ cho việc

hoàn thành luận văn đều đã được cảm ơn. Các thông tin, trích dẫn trong

luận văn đều đã được ghi rõ nguồn gốc./.

Thái Nguyên, ngày 30 tháng 9 năm 2016

Tác giả luận văn

Đỗ Văn Tính

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình thực hiện đề tài:“Đấu tranh phòng, chống sản xuất,

buôn bán hàng giả tại chi cục quản lý thị trường tỉnh Lai Châu”, tôi đã nhận

được sự hướng dẫn, giúp đỡ, động viên của nhiều cá nhân và tập thể. Tôi xin

được bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc nhất tới tất cả các cá nhân và tập thể đã tạo điều

kiện giúp đỡ tôi trong học tập và nghiên cứu.

Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo, các khoa,

phòng của Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh - Đại học Thái

Nguyên đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi về mọi mặt trong quá trình học tập và hoàn

thành luận văn này.

Tôi xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ tận tình của giáo viên hướng

dẫn TS. Trần Quang Huy.

Tôi xin cảm ơn sự giúp đỡ, đóng góp nhiều ý kiến quý báu của các nhà

khoa học, các thầy, cô giáo trong Trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh

doanh - Đại học Thái Nguyên.

Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi còn được sự giúp đỡ và cộng tác của

các đồng chí tại các địa điểm nghiên cứu, tôi xin chân thành cảm ơn các bạn

bè, đồng nghiệp và gia đình đã tạo điều kiện mọi mặt để tôi hoàn thành nghiên

cứu này.

Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc đối với mọi sự giúp đỡ quý báu đó.

Thái Nguyên, ngày 30 tháng 9 năm 2016

Tác giả luận văn

Đỗ Văn Tính

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ..............................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................ii

MỤC LỤC........................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................vii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................vii

DANH MỤC BẢNG......................................................................................viii

DANH MỤC HÌNH, SƠ ĐỒ ...........................................................................ix

MỞ ĐẦU ..........................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu......................................................................................2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.................................................................3

4. Những đóng góp của luận văn ......................................................................3

5. Bố cục của luận văn ......................................................................................4

Chương 1. LÝ LUẬN CHUNG VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC TRONG

ĐẤU TRANH PHÒNG CHỐNG SẢN XUẤT, BUÔN BÁN HÀNG GIẢ .......5

1.1. Một số vấn đề cơ bản về hàng giả..............................................................5

1.1.1. Khái niệm về hàng giả.............................................................................5

1.1.2. Quyền sở hữu trí tuệ..............................................................................11

1.2. Bản chất và đặc điểm về sản xuất, buôn bán hàng giả.............................13

1.2.1. Bản chất về sản xuất, buôn bán hàng giả ..............................................13

1.2.2. Đặc điểm về sản xuất, buôn bán hàng giả.............................................13

1.2.3. Đối tượng sản xuất, buôn bán hàng giả.................................................15

1.2.4. Phương thức sản xuất, buôn bán hàng giả ............................................17

1.2.5. Tác hại của sản xuất, buôn bán hàng giả ..............................................21

1.2.6. Vai trò quan trọng của đấu tranh phòng, chống sản xuất, buôn bán

hàng giả ...........................................................................................................23

iv

1.3. Nội dung đấu tranh phòng, chống sản xuất, buôn bán hàng giả ..............24

1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác đấu tranh phòng, chống sản xuất,

buôn bán hàng giả ...........................................................................................28

1.5. Một số kinh nghiệm đấu tranh phòng chống sản xuất, buôn bán hàng

giả của một số địa phương trên cả nước .........................................................31

1.5.1. Kinh nghiệm của tỉnh Hà Giang ...........................................................31

1.5.2. Kinh Nghiệm của tỉnh Quảng Ninh ......................................................33

1.5.3. Những bài học kinh nghiệm rút ra cho tỉnh Lai Châu ..........................34

Chương 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.............................................37

2.1. Câu hỏi nghiên cứu ..................................................................................37

2.2. Phương pháp nghiên cứu..........................................................................37

2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................37

2.2.2. Phương pháp Tổng hợp số liệu .............................................................39

2.2.3. Phương pháp phân tích số liệu ..............................................................39

2.3.4. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................40

Chương 3. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC ĐẤU TRANH PHÒNG

CHỐNG SẢN XUẤT, BUÔN BÁN HÀNG GIẢ TẠI CHI CỤC

QUẢN LÝ THỊ TRƯỜNG TỈNH LAI CHÂU...........................................42

3.1. Đặc điểm tự nhiên, điều kiện kinh tế xã hội tỉnh Lai Châu .....................42

3.1.1. Đặc điểm tự nhiên .................................................................................42

3.1.2. Điều kiện kinh tế xã hội ........................................................................43

3.2. Khái quát chung về Chi cục quản lý thị trường tỉnh Lai Châu................46

3.2.1. Vị trí, chức năng....................................................................................47

3.2.2. Nhiệm vụ, quyền hạn ............................................................................47

3.2.3. Cơ cấu tổ chức.......................................................................................48

3.2.4. Nguồn nhân lực .....................................................................................50

v

3.2. Thực trạng công tác đấu tranh phòng chống sản xuất, buôn bán hàng

giả tại chi cục quản lý thị trường tỉnh Lai Châu .............................................54

3.2.1. Quan điểm, chủ trương của tỉnh Lai Châu và của chi cục quản lý thị

trường trong công tác đấu tranh phòng, chống sản xuất, buôn bán hàng giả .....54

3.2.2. Công tác tuyên truyền ...........................................................................57

3.2.3. Công tác đào tạo, bồi dưỡng về nghiệp vụ phòng chống hàng giả

62

3.2.4. Công tác kiểm tra, kiểm soát và xử lý vi phạm ....................................65

3.2.5. Công tác phối hợp trong đấu tranh phòng, chống hàng giả ..................84

3.2.6. Công tác trang bị cơ sở vật chất, cơ sở dữ liệu phục vụ công tác

phòng chống hàng giả .....................................................................................86

3.3. Phân tích các yếu tố tác động thúc đẩy sản xuất, buôn bán hàng giả tại

tỉnh Lai Châu...................................................................................................89

3.4. Đánh giá công tác đấu tranh phòng chống sản xuất, buôn bán hàng giả

tại chi cục quản lý thị trường tỉnh Lai Châu ...................................................93

3.4.1. Thành công............................................................................................93

3.4.2. Hạn chế..................................................................................................94

3.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế ..........................................................96

Chương 4. GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC

ĐẤU TRANH PHÒNG CHỐNG SẢN XUẤT, BUÔN BÁN HÀNG GIẢ

TẠI CHI CỤC QUẢN LÝ THỊ TRƯỜNG TỈNH LAI CHÂU ...................... 98

4.1. Dự báo sản xuất, buôn bán hàng giả trong những năm tới ......................98

4.2. Quan điểm, định hướng đấu tranh phòng chống sản xuất, buôn bán hàng

giả tại chi cục quản lý thị trường tỉnh Lai Châu trong những năm tới ...............98

4.2.1. Quan điểm .............................................................................................98

vi

4.2.2. Định hướng..........................................................................................100

4.3. Các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh phòng chống sản

xuất, buôn bán hàng giả tại chi cục quản lý thị trường tỉnh Lai Châu..........103

4.3.1. Hoàn thiện bộ máy, chỉ đạo công tác phòng chống hàng giả .............103

4.3.2. Tuyển dụng và nâng cao trình độ nghiệp vụ cán bộ quản lý thịtrường ..105

4.3.3. Tăng cường sự phối hợp và nâng cao nhận thức trong mỗi doanh

nghiệp ...........................................................................................................109

4.3.4. Nâng cao hiệu quả kiểm tra, kiểm soát và xử lý vi phạm...................111

4.3.5. Tăng cường trang bị, phương tiện và xây dựng hoàn thiện cơ sở dữ

liệu về hàng giả .............................................................................................114

4.4. Kiến nghị................................................................................................116

4.4.1. Đối với Cục Quản lý thị trường ..........................................................116

4.4.2. Đối với UBND tỉnh Lai Châu .............................................................117

KẾT LUẬN..................................................................................................118

TÀI LIỆU THAM KHẢO ..........................................................................119

PHỤ LỤC.....................................................................................................121

vii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

ATTP : An toàn thực phẩm

BHXH : Bảo hiểm xã hội

BHYT : Bảo hiểm y tế

QLTT : Quản lý thị trường

SHTT : Sở hữu chí tuệ

SL : Số lượng

UBND : Ủy ban nhân dân

VSATTP : Vệ sinh an toàn thực phẩm

viii

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1. Bảng ý nghĩa của điểm số các biến ..................................38

Bảng 2.2. Ý nghĩa của điểm số bình quân........................................38

Bảng 3.1. Cơ cấu nguồn nhân lực giai đoạn 2012 - 2015...................51

Bảng 3.2. Biên chế số lượng cán bộ, công chức QLTT tại chi cục ......53

Bảng 3.3. Kết quả công tác tuyên truyền, vận động ..........................59

Bảng 3.4. Đánh giá của đối tượng điều tra.......................................61

Bảng 3.5. Kết quả công tác đào tạo, bồi dưỡng về chuyên môn nghiệp vụ

chống hàng giả cho công chức QLTT...............................63

Bảng 3.6. Đánh giá của đối tượng điều tra.......................................63

Bảng 3.7: Chỉ tiêu kế hoạch và kết quả xử lý về hàng giả giai đoạn 2012

- 2015 ..........................................................................67

Bảng 3.8: Kết quả xử lý các hành vi vi phạm về hàng giả theo đơn vị giai

đoạn 2012 - 2015...........................................................72

Bảng 3.9: Kết quả xử lý các hành vi vi phạm về hàng giả theo loại hình

vi phạm giai đoạn 2012 - 2015 ........................................74

Bảng 3.10: Danh mục hàng giả đã tịch thu trong giai đoạn 2012-2015..82

Bảng 3.11. Đánh giá của đối tượng điều tra về công tác kiểm tra, kiểm soát.83

Bảng 3.12. Đánh giá của đối tượng điều tra.......................................86

Bảng 3.13. Đánh giá của đối tượng điều tra.......................................88

ix

DANH MỤC HÌNH, SƠ ĐỒ

HÌNH

Hình 3.1. Trình độ công chức tại Chi cục QLTT............................ 52

Hình 3.2: Chỉ tiêu kế hoạch và kết quả xử lý về hàng giả giai đoạn

2012-2015......................................................................... 68

Hình 3.3: Kết quả xử lý các hành vi vi phạm về hàng giả theo loại hình

vi phạm ............................................................................. 75

SƠ ĐỒ

Sơ đồ 3.1. Tổ chức bộ máy quản lý của Chi cục quản lý thị trường 48

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Trong xu thế hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới và sự phát triển

mạnh mẽ của khoa học công nghệ đã và đang tạo ra nhiều thời cơ, thuận lợi cho

quá trình phát triển kinh tế xã hội cũng như thúc đầy sản xuất hàng hóa ở mỗi

quốc gia. Các quốc gia có cơ hội để trao đổi kinh doanh hàng hóa, thúc đẩy sản

xất phát triển. Nhưng bên cạnh những thuận lợi đó lại luôn tồn tại những gian

lận tồn tại trong lòng thị trường như sản xuất và buôn bán hàng giả. Ở Việt

Nam,trong những năm gần đây, lợi dụng chính sách mở cửa giao thương với

các nước khác trên thế giới và hệ thống chính sách còn lỏng lẻo, các hoạt động

sản xuất buôn bán hàng giả ngày càng diễn biến phức tạp, tinh vi khó kiểm soát.

Hàng hóa càng phong phú, đa dạng thì hàng giả lưu thông càng khó kiểm

soát. Hàng giả hiện nay có mặt hầu hết các lĩnh vực của đời sống kinh tế xã hội

với mẫu mã đẹp, phong phú và công nghệ kỹ thuật sản xuất ngày càng hiện đại.

Điều đó làm ảnh hưởng đến người tiêu dùng, ảnh hưởng đến hoạt động kinh

doanh của các doanh nghiệp có cùng sản phẩm và làm cho công tác quản lý thị

trường gặp nhiều khó khăn. Chính vì vậy, đấu tranh ngăn chặn hoạt động sản

xuất buôn bán hàng giả đã trở thành một nhiệm vụ quan trọng, cấp bách nhằm

đảm bảo sự phát triển lành mạnh của thị trường, bảo vệ người tiêu dùng và

doanh nghiệp.

Lai Châu là tỉnh miền núi cao biên giới, với diện tích tự nhiên 9.067 km²,

địa hình phức tạp, chia cắt sâu, giao thông đi lại khó khăn, dân cư phân tán nhỏ

lẻ, với 20 dân tộc anh em sống rải rác, không tập trung; tỉnh có 265,095 km

đường biên giới giáp với tỉnh Vân Nam - Trung Quốc, có cửa khẩu quốc gia

Ma Lù Thàng tiếp giáp huyện Kim Bình Vân Nam - Trung Quốc và 6 lối mở:

Lối mở Pô Tô - xã Huổi Luông; Lùng Than- xã Dào San, Gia Khâu - xã Sì

Lờ Lầu, Sì Choang - xã Vàng Ma Chải thuộc huyện Phong Thổ; Lối mở U

2

Ma Tu Khoòng - xã Thu Lũm, Lối mở Kẻng Mỏ, xã Ka Lăng thuộc huyện

Mường Tè. Ngoài ra Lai Châu nằm cạnh hành lang kinh tế Côn Minh - Lào

Cai - Hà Nội - Hải Phòng ; có các tuyến Quốc lộ 12, 4D, Quốc lộ 32, 279 và hệ

thống đường thủy lòng hồ thủy điện sông Đà...Đây là những điều kiện thuân

lợi cho giao thương hàng hóa với các tỉnh thành trong cả nước. Tuy vậy, sau 10

năm chia tách, thành lập Lai Châu vẫn là tỉnh kém phát triển, phần lớn nguồn

cung hàng hóa từ bên ngoài đưa vào, tình hình sản xuất và buôn bán hàng giả

có xu hướng gia tăng và diễn biến phức tạp. Lực lượng quản lý thị trường tỉnh

Lai Châu đã thường xuyên duy trì và đẩy mạnh công tác kiểm tra, kiểm soát và

đấu tranh các hành vi sản xuất và buôn bán hàng giả trên địa bàn tỉnh. Mặc dù,

đạt được nhiều thành tựu quan trọng góp phần tích cực vào việc làm lành mạnh

thị trường. Tuy nhiên, tình hình buôn lậu, gian lận thương mại, nhất là buôn

bán hàng cấm, hàng giả vẫn hết sức phức tạp, tinh vi, ảnh hưởng rất lớn tới

người tiêu dùng, các danh nghiệp và thị trường hàng hóa. Cán bộ quản lý thị

trường gặp không ít khó khăn, tồn tại nên chưa ngăn chặn triệt để những hành

vi này trên đại bàn tỉnh. Vấn đề đấu tranh phòng, chống sản xuất, buôn bán

hàng giả là hoàn toàn cần thiết.

Do đó, tôi lựa chọn đề tài “Đấu tranh phòng, chống sản xuất, buôn bán

hàng giả tại chi cục quản lý thị trường tỉnh Lai Châu” nhằm góp phần giải

quyết vấn đề bất cập, tồn tại của thực tiễn hiện nay.

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1. Mục tiêu chung

Đánh giá thực trạng đấu tranh phòng, chống sản xuất, buôn bán hàng giả

tại chi cục quản lý thị trường tỉnh Lai Châu, đề xuất giải pháp và kiến nghị

nhằm hoàn thiện và nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh chống sản xuất, buôn

bán hàng giả góp phần ổn định thị trường, thúc đẩy phát triển thương mại của

địa phương.

2.2. Mục tiêu cụ thể