Dấu hiệu hành hung để tẩu thoát trong các tội xâm phạm sở hữu theo luật hình sự Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN NGỌC KHÁNH

DẤU HIỆU HÀNH HUNG ĐỂ TẨU THOÁT

TRONG CÁC TỘI XÂM PHẠM SỞ HỮU

THEO LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ

CHUYÊN NGÀNH LUẬT HÌNH SỰ VÀ TỐ TỤNG HÌNH SỰ

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2018

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP HỒ CHÍ MINH

DẤU HIỆU HÀNH HUNG ĐỂ TẨU THOÁT

TRONG CÁC TỘI XÂM PHẠM SỞ HỮU

THEO LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM

Chuyên ngành: Luật Hình sự và Tố tụng hình sự

Mã số: 60380104

Người hướng dẫn khoa học: TS. Phan Anh Tuấn

Học viên: Nguyễn Ngọc Khánh

Lớp: Cao học Luật, khóa 1 - Kon Tum

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2018

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn Thạc

sĩ Luật học: “Dấu hiệu hành hung để tẩu thoát trong các tội xâm phạm sở hữu

theo luật hình sự Việt Nam” là hoàn toàn trung thực và không trùng lặp với các

đề tài khác trong cùng lĩnh vực. Các thông tin, tài liệu trình bày trong luận văn

đã được ghi rõ nguồn gốc. Luận văn này là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi

dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Phan Anh Tuấn.

Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về sự cam đoan này.

Tác giả luận văn

Nguyễn Ngọc Khánh

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

BLHS Bộ luật hình sự

HĐXX Hội đồng xét xử

NQHĐTPTANDTC Nghị quyết Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao

TTLT Thông tư liên tịch

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU..................................................................................................1

CHƯƠNG 1. PHÂN BIỆT DẤU HIỆU “HÀNH HUNG ĐỂ TẨU THOÁT”

TRONG CÁC TỘI XÂM PHẠM SỞ HỮU VỚI TRƯỜNG HỢP CHUYỂN

HÓA SANG TỘI CƯỚP TÀI SẢN ...................................................................7

1.1. Quy định của Bộ luật hình sự năm 2015 về dấu hiệu “hành hung để

tẩu thoát” trong các tội xâm phạm sở hữu ....................................................7

1.2. Những vướng mắc từ thực tiễn đặt ra khi áp dụng tình tiết “hành

hung để tẩu thoát” trong các tội xâm phạm sở hữu và phân biệt với

trường hợp chuyển hóa sang tội cướp tài sản................................................9

1.3. Giải pháp nhằm áp dụng đúng tình tiết “hành hung để tẩu thoát”

trong các tội xâm phạm sở hữu ....................................................................12

Kết luận Chương 1............................................................................................18

CHƯƠNG 2. ĐỊNH TỘI DANH VÀ ĐỊNH KHUNG HÌNH PHẠT KHI ÁP

DỤNG DẤU HIỆU HÀNH HUNG ĐỂ TẨU THOÁT TRONG CÁC TỘI

XÂM PHẠM SỞ HỮU .....................................................................................19

2.2. Quy định của Bộ luật hình sự năm 2015 về dấu hiệu “hành hung để

tẩu thoát” trong các tội xâm phạm sở hữu và định tội danh, định khung

hình phạt đối với dấu hiệu này .....................................................................19

2.2. Những vướng mắc từ thực tiễn định tội danh và định khung hình phạt

khi áp dụng dấu hiệu hành hung để tẩu thoát trong các tội xâm phạm sở

hữu ..................................................................................................................21

2.3. Giải pháp nhằm định tội danh và định khung hình phạt đúng khi áp

dụng dấu hiệu “hành hung để tẩu thoát” trong các tội xâm phạm sở hữu26

Kết luận Chương 2............................................................................................33

KẾT LUẬN........................................................................................................34

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Quyền sở hữu là một trong các quyền cơ bản, quan trọng nhất của công

dân nên pháp luật của bất kỳ quốc gia nào cũng đều có những quy định để bảo vệ

quyền sở hữu. Ở nước ta, quyền sở hữu được bảo vệ bằng các quy định của Hiến

pháp và các luật ở các lĩnh vực: hình sự, hành chính, dân sự....Hiến pháp năm

2013 tại Điều 32 đã qui định: “1. Mọi người có quyền sở hữu về thu nhập hợp

pháp, của cải để dành, nhà ở, tư liệu sinh hoạt, tư liệu sản xuất, phần vốn góp

trong doanh nghiệp hoặc trong các tổ chức kinh tế khác; 2. Quyền sở hữu tư

nhân và quyền thừa kế được pháp luật bảo hộ.”

Trong pháp luật hình sự Việt Nam hiện nay, quyền sở hữu được bảo vệ

thông qua quy định tập trung nhất ở Chương XVI (các tội xâm phạm sở hữu)

gồm 13 tội, từ Điều 168 đến Điều 180. Các qui định này của BLHS năm 2015 đã

thể hiện vai trò quan trọng của pháp luật trong việc bảo vệ quyền sở hữu của nhà

nước, tổ chức, cá nhân đã được Hiến pháp năm 2013 qui định.

Thực tiễn xét xử các tội xâm phạm sở hữu cho thấy các tội phạm này

chiếm số lượng lớn trong số các tội mà Tòa án các cấp đã thụ lý, giải quyết; qui

mô, tính chất, thủ đoạn phạm tội ngày càng diễn biến phức tạp, gây hậu quả và

tác hại rất lớn cho xã hội. Một trong những vướng mắc trong quá trình xử lý hình

sự các tội xâm phạm sở hữu đó là hiểu và áp dụng đúng dấu hiệu “hành hung để

tẩu thoát” được quy định là dấu hiệu định khung trong các tội: tội cướp giật tài

sản (Điều 171 BLHS), tội công nhiên chiếm đoạt tài sản (Điều 172 BLHS), tội

trộm cắp tài sản (Điều 173 BLHS) như: xác định đúng nội hàm của dấu hiệu

“hành hung để tẩu thoát”; phân biệt dấu hiệu này với trường hợp chuyển hóa

sang tội cướp tài sản; định tội danh và định khung hình phạt khi áp dụng dấu

hiệu “hành hung để tẩu thoát” trong các tội xâm phạm sở hữu .v.v…

Xuất phát từ vướng mắc trong thực tiễn nêu trên, tác giả đã mạnh dạn

chọn đề tài: “Dấu hiệu hành hung để tấu thoát trong các tội xâm phạm sở hữu

theo Luật hình sự Việt Nam” để làm Luận văn Thạc sĩ Luật học theo định

hướng ứng dụng, với mong muốn đi sâu nghiên cứu để giải quyết các vấn đề còn

2

vướng mắc của pháp luật trong quá trình áp dụng dấu hiệu này trong thực tiễn,

nâng cao hiệu quả xét xử và đấu tranh phòng chống các tội xâm phạm sở hữu tại

địa phương và trên cả nước.

2. Tình hình nghiên cứu:

Các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài đã được đề cập ở nhiều

nhóm tài liệu khác nhau:

- Các Giáo trình Luật hình sự của các cơ sở đào tạo như: Trường Đại học

Luật Hà Nội (2012), Giáo trình Luật hình sự Việt Nam- Phần Các tội phạm, Nxb

Công an nhân dân, Hà Nội; Trường Đại học Luật TP.HCM (2013), Giáo trình

Luật hình sự Việt Nam - Phần Các tội phạm, Nxb Hồng Đức- Hội Luật gia Việt

Nam, TP.HCM; Lê Cảm (Chủ biên) (2007), Giáo trình Luật hình sự Việt Nam￾Phần Các tội phạm, Khoa Luật, Trường Đại học Quốc gia Hà Nội, Nxb Đại học

Quốc gia, Hà Nội; Võ Khánh Vinh (Chủ biên) (2012), Giáo trình Luật hình sự

Việt Nam- Phần Các tội phạm, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội... Những giáo

trình nêu trên có đề cập đến dấu hiệu “hành hung để tẩu thoát” là dấu hiệu định

khung trong một số tội xâm phạm sở hữu như tội cướp giật tài sản, tội công

nhiên chiếm đoạt tài sản, tội trộm cắp tài sản. Đây là tài liệu quan trọng cho luận

văn tham khảo khi nghiên cứu các dấu hiệu “hành hung để tẩu thoát” trong một

số tội xâm phạm sở hữu nêu trên trong luật hình sự Việt Nam.

- Các luận án tiến sỹ, luận văn thạc sỹ, khóa luận tốt nghiệp có liên quan

đến các tội xâm phạm sở hữu trong đó có đề cập đến dấu hiệu “hành hung để tầu

thoát” như:

+ Hoàng Văn Hùng (2008), Tội trộm cắp tài sản và đấu tranh phòng,

chống tội này ở Việt Nam, Luận án tiến sỹ luật học, Đại học Luật Hà Nội.

+ Nguyễn Ngọc Chí (2000), Trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm

phạm sở hữu, Luận án tiến sỹ Luật học, Viện nghiên cứu Nhà nước và Pháp luật

+ Trần Văn Hiệp (2014), Tội cướp giật tài sản trong luật hình sự Việt

Nam, Luận văn thạc sĩ Luật học, Trường Đại học Luật Tp.Hồ Chí Minh

+ Nguyễn Ngọc Ảnh (2017), Tội trộm cắp tài sản trong luật hình sự Việt

Nam, Luận văn thạc sĩ Luật học, Trường Đại học Luật Tp.Hồ Chí Minh