đánh giá triển vọng và hiệu quả đầu tư của dự án công ty liên doanh sản xuất cáp điện vina-gt cable

CHÖÔNG I : MÔÛ ÑAÀU

1.1 BOÁI CAÛNH CUÛA VAÁN ÑEÀ:

• Trong 10 naêm qua neàn kinh teá Vieät nam ñaõ ñaït nhieàu thaønh quaû ñaùng keå :

möùc taêng tröôûng GDP ñaït trung bình 7,8%/naêm, rieâng möùc taêng tröôûng GDP

coâng nghieäp ñaït töø 13 ñeán 14%. Tuy nhieân , so vôùi caùc nöôùc khaùc trong khu

vöïc kinh teá Vieät nam vaãn coøn ôû möùc phaùt trieån raát thaáp. Moät trong nhöõng yeáu

keùm ñoù laø heä thoáng kieán truùc haï taàng nhö ñöôøng saù , caàu coáng , beán caûng ,

saân bay, heä thoáng cung caáp nöôùc, ñieän vaø thoâng tin… Vì vaäy ñeå phaùt trieån ,

Vieät Nam ñang coù keá hoaïch ñaåy nhanh vieäc caûi taïo vaø xaây döïng môùi heä

thoáng haï taàng naøy.

• Noùi rieâng, vieäc caûi taïo vaø xaây döïng maïng löôùi ñieän bao goàm heä thoáng truyeàn

taûi ñieän, heä thoáng phaân phoái vaø haï theá ñöôïc xem laø moät trong nhöõng nhieäm

vuï chính trong keá hoaïch phaùt trieån cuûa Boä Coâng Nghieäp töø nay ñeán naêm

2010. Laõnh vöïc naøy ñaõ vaø ñang thu huùt nhieàu söï quan taâm töø caùc coâng ty lôùn

nöôùc ngoaøi mong muoán ñöôïc hôïp taùc vaø ñaàu tö ôû Vieät Nam .

• Keá hoaïch phaùt trieån cung öùng ñieän taïi Vieät Nam cuõng cho thaáy raèng nhu caàu

veà caùp ñieän seõ gia taêng ñaùng keå trong nhöõng naêm tôùi. Keá hoaïch xaây döïng

maïng löôùi ñieän quoác gia cho ñeán naêm 2010 ñöôïc theå hieän nhö sau :

Ñôn vò :Km

Maïng löôùi truyeàn taûi 1996 2010

220kV 4.047 15.500

110kV 15.257 45.000

6-35 kV 45.218 135.000

• Ñeå ñaùp öùng nhu caàu neâu treân, theo öôùc tính ngaønh ñieän caàn moät löôïng voán

ñaàu tö khoaûng haøng traêm trieäu USD ñeå mua caùp ñieän ñaùp öùng cho keá hoaïch

caûi taïo vaø môû roäng maïng löôùi ñieän do Boä Naêng Löôïng ñeà ra. Hieän nay haøng

naêm ngaønh ñieän phaûi tieâu toán haøng trieäu USD ñeå nhaäp khaåu caùp ñieän töø caùc

nöôùc Myõ, UÙc, Haøn Quoác, Ñaøi Loan … vôùi chi phí cao vaø toán moät löôïng ngoaïi

teä khaù lôùn. Trong boái caûnh ñoù Nhaø nöôùc ñaõ coù nhieàu chính saùch ñoåi môùi nhaèm

thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeå hôïp taùc saûn xuaát, chuyeån giao coâng ngheä vaø

thuùc ñaåy saûn xuaát trong nöôùc phaùt trieån. Hieän ngaønh ñieän cuõng coù keá hoaïch

lieân doanh vôùi nöôùc ngoaøi ñeå saûn xuaát caùp ñieän nhaèm giaûm bôùt vieäc nhaäp caùp

töø nöôùc ngoaøi, tieát kieäm ñöôïc moät löôïng ngoaïi teä ñaùng keå cho nhaø nöôùc. Döï

aùn lieân doanh saûn xuaát caùp ñieän döôùi teân goïi Coâng Ty Lieân Doanh VINA-GT

- 1 -

CABLE ñöôïc hình thaønh giöõa Coâng Ty Ñieän Löïc TP. HCM vaø 2 Coâng Ty

nöôùc ngoaøi laø PT.GT Kabel Indonesia Tbk vaø Globalindo Investments

Private Limited. Ñaây laø döï aùn coù toång voán ñaàu tö öôùc tính sô boä khoaûng 14,5

trieäu USD. Trong ñoù phía Vieät Nam döï kieán goùp voán 3 trieäu USD. Saûn

phaåm chính cuûa döï aùn laø caùc loaïi caùp ñoàng vaø nhoâm coù ñöôøng kính töø 70 -

300mm2, chuû yeáu phuïc vuï cho nhu caàu caûi taïo heä thoáng ñieän Quoác Gia vaø

moät phaàn nhoû xuaát khaåu sang caùc nöôùc khu vöïc Ñoâng Nam AÙ vaø Trung Quoác.

• Vôùi nhu caàu veà caùp ñieän cuûa ngaønh Ñieän löïc nhö treân cho thaáy thò tröôøng

tieàm naêng veà laõnh vöïc naøy raát lôùn. Hieän nay trong nöôùc cuõng ñaõ coù moät soá

doanh nghieäp nhaø nöôùc cuõng nhö tö nhaân ñaõ vaø ñang hoaït ñoäng trong laõnh

vöïc naøy, cuõng nhö moät soá nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi cuõng ñaõ tham gia vaøo thò

tröôøng naøy. Do ñoù söï caïnh tranh ñeå giaønh laáy thò tröôøng cuõng raát lôùn.

• Hieän taïi döï aùn ñang ñöôïc nghieân cöùu sô boä. Tuy nhieân laõnh ñaïo phía ñoái taùc

Vieät Nam hieän vaãn coøn nhieàu phaân vaân vôùi caùc caâu hoûi sau:

+ Möùc ñoä hieäu quaû cuûa döï aùn coù ñuû ñeå haáp daãn phía Vieät Nam tham gia

lieân doanh khoâng vaø neân tham gia goùp voán ôû möùc ñoä naøo ?

+ Khaû naêng maø lieân doanh chieám lónh ñöôïc moät thò phaàn ñaùng keå ñeå caïnh

tranh vôùi caùc doanh nghieäp saûn xuaát caùp trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi nhö

theá naøo?

+ Nhöõng ruûi ro naøo lieân doanh coù theå gaëp phaûi ?

+ Trieån voïng chung cuûa döï aùn ?

Trong boái caûnh treân , ñeà taøi “Ñaùnh giaù trieån voïng vaø hieäu quaû ñaàu tö

cuûa döï aùn Coâng Ty Lieân Doanh saûn xuaát caùp ñieän VINA-GT CABLE” ñaõ

ñöôïc hình thaønh nhaèm goùp phaàn laøm roõ hôn moät soá vaán ñeà ñeå laõnh ñaïo Coâng

Ty Ñieän Löïc Thaønh Phoá Hoà Chí Minh coù theå sôùm ra quyeát ñònh coù neân lieân

doanh vaø ñaàu tö hay khoâng.

1.2 CAÙC MUÏC TIEÂU CUÛA LUAÄN VAÊN :

Töø caùc vaán ñeà trong quaûn lyù neâu treân, luaän vaên döï kieán taäp trung vaøo caùc

muïc tieâu sau:

a) Ñaùnh giaù veà thò tröôøng.

b) Xaùc ñònh möùc ñoä hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn vôùi caùc phöông aùn goùp

voán khaùc nhau.

c) Nhaän ra caùc yeáu toá ruûi ro chuû yeáu veà maët taøi chính cuûa döï aùn ñoái vôùi

moãi phöông aùn.

d) Ñaùnh giaù hieäu quaû kinh teá cuûa döï aùn ñoái vôùi neàn kinh teá quoác gia.

- 2 -

1.3 PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU

a) Phöông phaùp thöïc hieän:

Tröôùc heát luaän vaên toång quan nhöõng cô sôû lyù thuyeát cuõng nhö kinh

nghieäm veà xaây döïng lieân doanh , phaân tích döï aùn, phaân tích ruûi ro … ñeå

vaän duïng cho tröôøng hôïp cuï theå cuûa VINA-GT CABLE.

b) Veà döõ lieäu:

Döõ lieäu thöù caáp thu thaäp töø Toång Coâng Ty Ñieän Löïc Vieät Nam vaø

Coâng Ty Ñieän Löïc Thaønh Phoá Hoà Chí Minh cuõng nhö baùo caùo ôû moät

soá lieân doanh thuoäc khu vöïc TP.Hoà Chí Minh, caùc baøi baùo coù lieân quan

veà lieân doanh vaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ôû Vieät Nam.

c) Moâ hình hoaù phöông phaùp nghieân cöùu:

1.4 PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU :

Ñaây laø döï aùn lieân doanh ñaàu tö. Luaän vaên haïn cheá xem xeùt vaán ñeà treân

caùc quan ñieåm cuûa phía Vieät Nam vaø caùc quyeát ñònh chuû yeáu lieân quan

- 3 -

Thu thaäp döõ lieäu

Vaän duïng lyù thuyeát vaø

kinh nghieäm veà phaân

tích döï aùn

Phaân tích taøi chính

döï aùn

Ñaùnh giaù hieäu quaû

kinh teá cuûa döï aùn

Phaân tích ruûi ro

Keát luaän vaø kieán nghò

ñeán Coâng Ty Ñieän Löïc TP. HCM. Döï aùn cuõng giôùi haïn phaïm vi thò tröôøng

trong khu vöïc TP.HCM vaø caùc tænh phía Nam. Veà noäi dung khoa hoïc, luaän

vaên chuû yeáu xem xeùt khía caïnh taøi chính, kinh teá vaø chæ moät phaàn veà toå

chöùc cuûa döï aùn lieân doanh.

1.5 NOÄI DUNG CUÛA LUAÄN VAÊN:

- Giôùi thieäu toång quan veà tình hình lieân doanh vaø caùc phöông phaùp phaân

tích döï aùn.

- Giôùi thieäu toång quan veà döï aùn.

- Xaây döïng caùc phöông aùn lieân doanh sao cho phuø hôïp vôùi naêng löïc veà

taøi chính.

- Phaân tích taøi chính cuûa döï aùn döïa treân caùc phöông aùn goùp voán khaùc

nhau.

- Phaân tích ruûi ro cuûa döï aùn.

- Ñaùnh giaù hieäu quaû kinh teá cuûa döï aùn.

- Ñaùnh giaù trieån voïng chung cuûa döï aùn.

1.6 YÙ NGHÓA CUÛA ÑEÀ TAØI:

- Ñoái vôùi caù nhaân: vieäc thöïc hieän ñeà taøi phaân tích ñaùnh giaù moät döï aùn

thöïc teá seõ giuùp cho ngöôøi laøm toång hôïp ñöôïc caùc lyù thuyeát ñaõ hoïc vaø

vaän duïng moät caùch khoa hoïc vaøo trong moät döï aùn thöïc tieãn, goùp phaàn

naâng cao trình ñoä nhaän thöùc vaø khaû naêng phaân tích ñaùnh giaù döï aùn.

- Ñoái vôùi chuû ñaàu tö: treân cô sôû phaân tích ñaùnh giaù caùc khía caïnh cuûa döï

aùn seõ giuùp cho Coâng Ty Ñieän Löïc TP. HCM coù nhöõng quyeát ñònh

ñuùng ñaén trong vieäc ñaàu tö hay khoâng ñaàu tö vaøo döï aùn vaø neáu coù ñaàu

tö vaøo döï aùn cuõng seõ goùp phaàn haïn cheá ñöôïc caùc ruûi ro coù theå coù.

- 4 -

CHÖÔNG II:

TOÅNG QUAN VEÀ HÔÏP TAÙC LIEÂN DOANH

& ÑAÙNH GIAÙ HIEÄU QUAÛ DÖÏ AÙN

2.1 TOÅNG QUAN VEÀ HÔÏP TAÙC LIEÂN DOANH ÔÛ VIEÄT NAM

2.1.1 Khaùi quaùt veà coâng ty Lieân doanh

Lieân doanh laø moät hình thöùc ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam ñöôïc phaùp luaät

Vieät Nam coâng nhaän vaø ñöôïc ñieàu chænh bôûi luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät

Nam.

Moät coâng ty lieân doanh ñöôïc thaønh laäp vôùi söï tham gia cuûa moät beân laø moät

hay nhieàu phaùp nhaân Vieät Nam vaø beân kia laø moät hay nhieàu thaønh vieân nöôùc

ngoaøi.

Ñaëc ñieåm cuûa Coâng ty Lieân doanh:

- Laø moät coâng ty TNHH

- Laø moät phaùp nhaân Vieät Nam

- Töï chuû veà taøi chính: voán phaùp ñònh cho moãi beân lieân doanh

ñoùng goùp (phía Vieät Nam ít nhaát laø 30%).

- Lôïi nhuaän vaø ruûi ro ñöôïc phaân chia theo tæ leä goùp voán hoaëc theo

thoûa thuaän.

2.1.2 Muïc ñích vaø yù nghóa cuûa vieäc lieân doanh:

a. Ñoái vôùi phía Vieät Nam

Caùc doanh nghieäp Vieät Nam ña phaàn laø caùc coâng ty nhoû coù voán thaáp vaø

trình ñoä khoa hoïc coâng ngheä laïc haäu, trình ñoä quaûn lyù non keùm, caùc kyõ thuaät

quaûng caùo, tieáp thò, chieâu thò coøn haïn cheá. Do ñoù saûn phaåm coù chaát löôïng thaáp,

ít ñöôïc bieát ñeán vì vaäy khoù coù khaû naêng caïnh tranh treân thöông tröôøng. Do vaäy

vieäc hôïp taùc lieân doanh nhaèm muïc ñích:

- Taêng cöôøng voán

- Caûi tieán maùy moùc thieát bò, chuyeån giao coâng ngheä môùi cuûa nöôùc ngoaøi.

- Naâng cao trình ñoä cuûa ñoäi nguõ caùn boä quaûn lyù.

- Naâng cao chaát löôïng saûn phaåm.

- Caûi tieán caùc kyõ thuaät quaûng caùo, tieáp thò, khuyeán maõi ñeå ñöa saûn phaåm

ra thò tröôøng.

- Naâng cao khaû naêng caïnh tranh cuûa saûn phaåm

- 5 -

b. Ñoái vôùi phía nöôùc ngoaøi

Do lôïi theá so saùnh vaø trình ñoä phaùt trieån kinh teá, trình ñoä khoa hoïc kyõ thuaät

coâng ngheä giöõa nöôùc ngoaøi vaø Vieät Nam khoâng gioáng nhau, vì vaäy ñoái vôùi phía

nöôùc ngoaøi vieäc lieân doanh nhaèm khai thaùc caùc lôïi theá so saùnh cuûa caùc beân nhaèm

muïc ñích gia taêng lôïi nhuaän.

- Thò tröôøng lao ñoäng ôû Vieät Nam reû (so vôùi nöôùc ñaàu tö), do ñoù chi phí

saûn xuaát ra saûn phaåm giaûm, lôïi nhuaän taêng.

- Khoa hoïc kyõ thuaät, coâng ngheä cuûa Vieät Nam nhìn chung coøn laïc haäu, do

ñoù vieäc lieân doanh seõ taïo ra cô hoäi cho phía nöôùc ngoaøi baùn maùy moùc, thieát

bò coâng ngheä cho phía Vieät Nam.

- Thò tröôøng Vieät Nam laø moät thò tröôøng lôùn ñaày tieàm naêng do ñoù vieäc lieân

doanh nhaèm muïc ñích khai thaùc thò tröôøng.

- Ngoaøi ra do tình hình baát oån ñònh veà an ninh chính trò ôû nhieàu khu vöïc

treân theá giôùi, do ñoù vieäc lieân doanh ñeå chuyeån voán ra nöôùc ngoaøi nhaèm

muïc ñích chia seõ ruûi ro, baûo toaøn voán.

c. Ñoái vôùi nhaø nöôùc Vieät Nam

Vieäc lieân doanh thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi cuõng ñem laïi nhieàu lôïi ích

cho nhaø nöôùc Vieät Nam nhö:

- Ñaåy maïnh toác ñoä phaùt trieån neàn kinh teá thoâng qua vieäc taïo ra nhöõng xí

nghieäp môùi hoaëc taêng qui moâ cuûa caùc ñôn vò kinh teá.

- Giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà khoù khaên veà kinh teá vaø xaõ hoäi trong nöôùc nhö

thaát nghieäp, laïm phaùt.

- Taïo ra moâi tröôøng caïnh tranh laø ñoäng löïc kích thích neàn kinh teá taêng

tröôûng veà löôïng cuõng nhö veà chaát.

- Ñaåy maïnh quaù trình hoäi nhaäp kinh teá vôùi khu vöïc vaø quoác teá.

- Tieáp nhaän kyõ thuaät, coâng ngheä vaø kinh nghieäm quaûn lyù tieân tieán cuûa

nöôùc ngoaøi.

Roõ raøng vôùi caùc muïc vaø yù nghóa cuûa vieäc lieân doanh nhö ñaõ neâu treân thì

lieân doanh laø moät hình thöùc raát coù lôïi cho caû 3 phía: phía doanh nghieäp Vieät

Nam, phía doanh nghieäp nöôùc ngoaøi vaø caû ñoái vôùi phía nhaø nöôùc Vieät Nam.

2.2 CAÙC VAÁN ÑEÀ ÑAËT RA VAØ BAØI HOÏC KINH NGHIEÄM:

Roõ raøng vôùi caùc lôïi ích nhö ñaõ trình baøy ôû treân thì lieân doanh laø moät hình

thöùc ñaàu tö lyù töôûng, coù lôïi cho nhieàu phía vaø phuø hôïp vôùi tình hình phaùt trieån

kinh teá xaõ hoäi cuûa Vieät Nam hieän nay. Tuy nhieân trong thöïc teá sau moät thôøi gian

vaän haønh ñaõ phaùt sinh ra nhieàu vaán ñeà truïc traëc ôû moät soá lieân doanh laøm cho

- 6 -

hình thöùc ñaàu tö naøy daàn daàn khoâng coøn chieám öu theá nöõa. Chaúng haïn nhö trong

thôøi gian ñaàu töø khi coù luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam, tyû leä caùc döï aùn lieân

doanh thöôøng chieám ñeán 80% trong toång soá döï aùn coøn 20% coøn laïi laø hình thöùc

hôïp taùc kinh doanh vaø 100% voán nöôùc ngoaøi. Caøng veà sau naøy khuynh höôùng

caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi choïn hình thöùc ñaàu tö 100% voán nöôùc ngoaøi caøng

taêng. Trong naêm 1999 tyû leä döï aùn ñaàu tö 100% voán nöôùc ngoaøi ñaõ leân ñeán 48%.

Tuy nhieân cuõng coù nhieàu lieân doanh hoaït ñoäng raát hieäu quaû. Vì vaäy caàn tìm hieåu

caùc nguyeân nhaân khoâng thuaän lôïi daãn ñeán caùc traéc trôû trong lieân doanh ñeå ruùt ra

caùc baøi hoïc kinh nhieäm caàn traùnh hoaëc phaûi chuù yù khi muoán thaønh laäp lieân

doanh.

2.2.1 Caùc vaán ñeà ñaët ra:

- Quan heä giöõa ñoái taùc Vieät Nam vaø ñoái taùc nöôùc ngoaøi:

Thoâng thöôøng khi xaây döïng döï aùn, phía nöôùc ngoaøi mong muoán tìm ñoái taùc

Vieät Nam coù ñuû theá vaø löïc, nhaát laø coù moái quan heä toát vôùi caùc Boä Ngaønh lieân

quan ñeå lieân doanh nhaèm muïc ñích giaûi quyeát caùc vaán ñeà vöôùng maéc veà maët thuû

tuïc haønh chaùnh. Hoaëc moät soá nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi lôïi duïng söï “thieáu hieåu

bieát” cuûa phía ñoái taùc Vieät Nam ñeå truïc lôïi. Ngöôïc laïi, phía Vieät Nam thöôøng coù

taâm lyù quaù tin töôûng vaøo phía ñoái taùc nöôùc ngoaøi, hoaëc do caû neå neân daãn ñeán

tình traïng thöôøng phaûi “nhöôøng nhòn” phía nöôùc ngoaøi khi baøn veà phöông aùn saûn

xuaát lieân doanh, chieán löôïc saûn phaàm cheá ñoä taøi chaùnh keá toaùn, phaân chia ruûi ro,

lôïi nhuaän… Ngoaøi ra cuõng phaûi keå ñeán trình ñoä ngoaïi ngöõ cuûa moät soá boä phaän

caùc caùn boä quaûn lyù cuûa Vieät Nam coøn keùm neân khi baøn baïc veà nhöõng vaán ñeà

treân thöôøng khoâng hieåu nhau vaø khoâng thoáng nhaát ñöôïc vôùi nhau.

- Söï thao tuùng cuûa moät soá nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi khi hoï khai khoáng, khai

taêng voán, trì hoaõn tieán ñoä goùp voán vaø söï a dua cuûa moät soá caùn boä quaûn lyù Vieät

Nam vôùi muïc ñích tö lôïi ñaõ laøm cho phía nöôùc ngoaøi deã daøng thao tuùng lieân

doanh, daãn ñeán tình traïng loã laõ, nôï naàn cuûa caùc lieân doanh vaø phaûi giaûi theå lieân

doanh.

- Tình traïng loã laõ taïi nhieàu lieân doanh do vieäc quaûn lyù ñieàu haønh keùm hieäu

quaû hoaëc do söï baát ñoàng veà phöông aùn saûn xuaát kinh doanh, chieán löôïc saûn

phaåm, chieán löôïc marketing… cuõng laøm cho caùc beân ñoái taùc chaùn naûn vaø tìm caùch

ruùt lui khoûi lieân doanh.

- Moät soá nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi lôïi duïng öu theá veà voán lôùn cuûa coâng ty meï

ôû nöôùc ngoaøi, khi ñaõ chieám lónh ñöôïc thò tröôøng vaø thoâng thaïo caùc thuû tuïc haønh

chaùnh, tìm ñuû moïi caùch ñeå nuoát chöûng phía ñoái taùc Vieät Nam, eùp phía Vieät Nam

ra khoûi lieân doanh ñeå laäp coâng ty 100% voán nöôùc ngoaøi.

- Tyû leä goùp voán cuõng laø moät nguyeân nhaân daãn ñeán caùc trôû ngaïi trong vieäc

lieân doanh. Thoâng thöôøng ñoái vôùi phía Vieät Nam thöôøng coù voán thaáp chieám tyû leä

30%-40% voán vaø chuû yeáu goùp voán baèng quyeàn söû duïng ñaát. Trong khi ñoù phía

- 7 -

nöôùc ngoaøi coù voán lôùn thöôøng chieám tyû leä 60%-70% vaø goùp voán baèng tieàn maët

hoaëc maùy moùc thieát bò. Do ñoù vôùi tyû leä ñoàng voán aáy thì cô caáu hoäi ñoàng quaûn trò

cuõng theo tyû leä goùp voán. Do ñoù phía nöôùc ngoaøi thöôøng chieám ña soá trong hoäi

ñoàng quaûn trò, vì vaäy phía nöôùc ngoaøi chi phoái caùc hoaït ñoäng lieân doanh cuõng laø

ñieàu deã hieåu. Ngoaøi ra, khi lieân doanh coù nhu caàu taêng voán hoaït ñoäng ñeå môû

roäng qui moâ do tình hình caïnh tranh gay gaét treân thò tröôøng thì phía Vieät Nam

khoâng coù khaû naêng ñaùp öùng. Vì vaäy vieäc duy trì lieân doanh khi ñoù seõ heát söùc khoù

khaên.

- Vaán ñeà veà thöông hieäu cuõng laø moät trong nhöõng nhaân toá gaây trôû ngaïi

trong lieân doanh. Quan ñieåm lieân doanh buoäc caùc coâng ty lôùn phaûi laøm cho

thöông hieäu cuûa mình ñöôïc thì tröôøng bieát ñeán, ñieàu naøy baét buoäc caàn caùc khoaûn

ñaàu tö lôùn vaøo quaûng caùo vaø marketing maø baûn thaân lieân doanh khoâng theå gaùnh

vaùc. Phaàn lôùn caùc coâng ty ñeàu phaûi nhôø ñeán söï baûo trôï cuûa caùc coâng ty meï laø caùc

coâng ty ña quoác gia hoaït ñoäng treân nhieàu laõnh vöïc. Tuy nhieân vieäc tung moät

löôïng tieàn lôùn vaøo caùc bieän phaùp marketing, quaûng caùo daãn ñeán nhöõng khoaûn loã

naëng trong lieân doanh. Nhöng nhìn nhaän veà vaán ñeà naøy caùc beân ñeàu coù quan

ñieåm khaùc nhau. Ñoái vôùi phía nöôùc ngoaøi thì nhöõng khoaûn loã naøy khoâng ñaùng keå

so vôùi khoaûn laõi coù ñöôïc töø söï khaúng ñònh thöông hieäu vaø saûn phaåm chieám lónh

thò tröôøng. Coøn ñoái vôùi phía Vieät Nam thì raát khoù chaáp nhaän khi taøi saûn lieân

doanh cöù hao moøn daàn vaø vieäc quaûng caùo cho thöông hieäu thöïc chaát khoâng phaûi

thöông hieäu cuûa mình maø chæ mang laïi lôïi ích cho coâng ty meï.

- Vaán ñeà naâng giaù ñaát ñai, nhaø xöôûng, beán baõi khi goùp voán lieân doanh cuõng

laø moät khoù khaên ñoái vôùi phía ñoái taùc Vieät Nam trong lieân doanh (chæ aûnh höôûng

ñoái vôùi doanh nghieäp nhaø nöôùc). Khi lieân doanh ñaïi ña soá doanh nghieäp nhaø

nöôùc ñeàu ñem quyeàn söû duïng ñaát, nhaø xöôûng, beán baõi laøm voán ñeå goùp vaøo lieân

doanh. Hoï ñònh giaù thaät cao nhaèm muïc ñích naâng soá voán goùp cuûa mình leân. Ñieàu

naøy thoaït nhìn coù veû coù lôïi ñoái vôùi phía Vieät Nam nhöng thöïc chaát thì raát baát lôïi.

Xeùt veà thöïc chaát thì caùc giaù trò naøy ñeàu laø caùc giaù trò theå hieän beân giaáy tôø maø

doanh nghieäp khoâng ñöôïc höôûng lôïi gì traùi laïi phaûi nhaän nôï vôùi nhaø nöôùc vaø phaûi

traû daàn haøng naêm. Do ñoù caøng muoán naâng giaù trò taøi saûn, tyû leä goùp voán vaø giaù

thueâ ñaát leân bao nhieâu thì doanh nghieäp caøng phaûi laõnh cuïc nôï baáy nhieâu vaø

phaûi coù nghóa vuï traû nôï.

- Vaán ñeà veà maùy moùc thieát bò, coâng ngheä cuõng laø moät nguyeân nhaân nöõa cuûa

nhöõng trôû ngaïi. Khi lieân doanh moät soá Coâng ty nöôùc ngoaøi goùp voán baèng maùy

moùc thieát bò coâng ngheä. Tuy nhieân sau khi lieân doanh ñöôïc thaønh laäp, moät soá

Coâng ty nöôùc ngoaøi ñöa vaøo Vieät Nam caùc maùy moùc thieát bò cuõ hoaëc caùc maùy

moùc thieát bò môùi nhöng coâng ngheä ñaõ laïc haäu nhieàu naêm so vôùi theá giôùi maø sau

moät thôøi gian phía Vieät Nam môùi phaùt hieän ra. Nguyeân nhaân cuûa vieäc naøy laø do

phía Vieät Nam thieáu toå chöùc giaùm ñònh hoaëc coù giaùm ñònh nhöng khoâng ñuû caùc

- 8 -

thoâng tin caàn thieát. Vaán ñeà naøy ñaõ gaây ra nhieàu tranh caõi vaø daãn ñeán nhöõng raïn

nöùt trong lieân doanh.

- Cuoái cuøng vaán ñeà veà vaên hoùa toå chöùc vaø phong caùch quaûn lyù cuõng laø moät

nguyeân nhaân khaùc daãn ñeán nhöõng khoù khaên trôû ngaïi trong caùc lieân doanh. Trong

nhöõng naêm gaàn ñaây dö luaän baùo chí cuõng ñaõ ñeà caäp raát nhieàu veà vaán ñeà naøy.

2.2.2 Baøi hoïc kinh nghieäm ruùt ra ñöôïc:

Qua vieäc phaân tích caùc khoù khaên trôû ngaïi treân, caàn phaûi ruùt ra moät soá baøi

hoïc kinh nghieäm caàn traùnh cho phía Vieät Nam khi muoán xaây döïng lieân doanh.

- Khi ñònh giaù taøi saûn, giaù thueâ ñaát… phaûi ñònh giaù töông ñoái chính xaùc vaø

traùnh naâng giaù quaù cao vaø phaûi caàn nhaéc ñeán khaû naêng traû nôï ngaân saùch nhaø

nöôùc.

- Phaûi xem xeùt nghieân cöùu choïn löïa cho thaät kyõ ñoái taùc, phaûi coù ñuû caùc

thoâng tin caàn thieát veà ñoái taùc. Tieâu chuaån choïn löïa ñoái taùc coù theå ñöôïc phaân

thaønh 2 nhoùm boå sung vaø töông ñoàng. Nhoùm nhaân toá boå sung bao goàm: tieàm löïc

quaûn lyù, khaû naêng taøi chính vaø khaû naêng saûn xuaát. Nhoùm nhaân toá töông ñoàng bao

goàm phong caùch quaûn lyù, khaû naêng coâng ngheä vaø quan heä toát ñeïp vôùi ñoái taùc.

Choïn ñuùng ñoái taùc seõ goùp phaàn quan troïng trong thaønh coâng cuûa lieân doanh.

- Phaûi heát söùc chuù troïng ñeán vaán ñeà chaát löôïng cuûa caùn boä quaûn lyù ñöa vaøo

lieân doanh. Phaûi caân nhaéc vaø choïn löïa thaät kyõ nhöõng caùn boä quaûn lyù coù phaåm

chaát ñaïo ñöùc toát, coù naêng löïc quaûn lyù vaø trình ñoä chuyeân moân cao ñoàng thôøi phaûi

gioûi ngoaïi ngöõ ñeå coù theå quaûn lyù vaø ñieàu haønh lieân doanh toát vaø coù theå ñaøm

phaùn vôùi phía nöôùc ngoaøi moät caùch deã daøng thoáng nhaát quan ñieåm veà caùc

phöông thöùc saûn xuaát, chieán löôïc quaûng caùo, tieáp thò saûn phaåm, caùc cheá ñoä taøi

chính keá toaùn, phaân chia ruûi ro vaø lôïi nhuaän…

Ngoaøi ra caùc caùn boä quaûn lyù Vieät Nam cuõng phaûi coù baûn lónh chính trò vöõng

vaøng. Khoâng a dua theo phía nöôùc ngoaøi maëc cho phía nöôùc ngoaøi thao tuùng lieân

doanh, saün saøng baûo veä lôïi ích cho phía Vieät Nam. Beân caïnh ñoù cuõng phaûi khoâng

ngöøng boài döôõng vaø naâng cao trình ñoä quaûn lyù cuûa caùc caùn boä quaûn lyù ñöa vaøo

lieân doanh thoâng qua caùc khoùa ñaøo taïo vaø huaán luyeän.

- Khi chuaån bò lieân doanh caàn phaûi hoaïch ñònh roõ raøng caùc muïc tieâu, phaïm

vi, laõnh vöïc lieân doanh. Phaûi xaùc ñònh roõ raøng muïc ñích cuûa vieäc lieân doanh, nhu

caàu, lôïi ích vaø caùi giaù phaûi traû cho vieäc lieân doanh ñeå töø ñoù coù söï chuaån bò hình

thaønh caùc chieán löôïc kinh doanh, phöông thöùc saûn xuaát cho phuø hôïp. Phaûi coù söï

ñaøm phaùn, trao ñoåi vaø thoáng nhaát veà caùc chieán löôïc phaùt trieån cuûa lieân doanh vôùi

phía ñoái taùc nöôùc ngoaøi tröôùc khi thaønh laäp lieân doanh ñeå coù ñöôïc söï chuaån bò

caàn thieát khi coù nhöõng vaán ñeà phaùt sinh maâu thuaãn trong quaù trình lieân doanh

hoaït ñoäng.

- 9 -

- Phaûi coù bieän phaùp giaùm ñònh vieäc goùp voán baèng maùy moùc thieát bò ñeå traùnh

vieäc phía ñoái taùc nöôùc ngoaøi ñònh giaù quaù cao maùy moùc thieát vì traùnh vieäc phía

nöôùc ngoaøi ñöa vaøo caùc maùy moùc thieát bò coâng ngheä laïc haäu gaây toån thaát cho

lieân doanh.

- Phaùt trieån vaên hoùa toå chöùc cuûa lieân doanh nhaèm xaây döïng moái quan heä

laøm vieäc toát, taïo ra söï coäng höôûng, cuõng nhö phaùt trieån moät phong caùch quaûn lyù

chung trong lieân doanh.

Ñoái vôùi coâng taùc quaûn lyù nhaø nöôùc:

- Taêng cöôøng khaâu quaûn lyù caùc chi phí. Caàn qui ñònh giôùi haïn cuï theå veà cheá

ñoä tieàn löông ñoái vôùi chuyeân gia nöôùc ngoaøi trong lieân doanh, qui ñònh veà cheá ñoä

coâng taùc phí khi ñi ra nöôùc ngoaøi ñeå traùnh vieäc phía nöôùc ngoaøi keâ khai naâng giaù

tieàn löông vaø keâ khai khoáng caùc khoaûn coâng taùc phí quaù lôùn maø lieân doanh phaûi

gaùnh vaùc.

- Phaûi coù cheá ñoä quaûn lyù vieäc quaûng caùo tieáp thò vaø choáng caïnh tranh thieáu

laønh maïnh, baùn phaù giaù nhaèm muïc ñích chieám lónh thò tröôøng gaây thieät haïi cho

beân lieân doanh nhöng laïi coù lôïi ñoái vôùi caùc coâng ty meï ôû nöôùc ngoaøi.

- Ban haønh qui cheá quaûn lyù ñoái vôùi caùc boä ñöôïc ñieàu ñoäng sang lieân doanh.

2.3 CAÙC PHÖÔNG PHAÙP PHAÂN TÍCH & ÑAÙNH GIAÙ HIEÄU QUAÛ DÖÏ

AÙN

Trong lónh vöïc thaåm ñònh döï aùn ñaàu tö, ñeå phaân tích tính khaû thi cuûa döï aùn

veà maët taøi chính/kinh teá, ngöôøi ta thöôøng söû duïng ba nhoùm phöông phaùp phaân

tích laø: giaù trò töông ñöông, suaát thu lôïi vaø tyû soá lôïi ích – chi phí. Luaän vaên cuûa

chuùng ta chæ söû duïng hai nhoùm phöông phaùp ñaàu tieân.

2.3.1 Nhoùm phöông phaùp giaù trò töông ñöông

Nhoùm phöông phaùp giaù trò töông ñöông ñöôïc chia thaønh ba phöông phaùp laø:

giaù trò hieän taïi, giaù trò haøng naêm vaø giaù trò töông lai; trong ñoù phöông phaùp giaù trò

hieän taïi ñöôïc söû duïng nhieàu nhaát.

Noäi dung cuûa nhoùm phöông phaùp naøy laø qui ñoåi toaøn boä chuoãi doøng tieàn teä

vaøo vaø doøng tieàn teä ra cuûa döï aùn ôû moät möùc chieát khaáu naøo ñoù, thöôøng laø MARR

(Minimum Attractive Rate of Return), thaønh:

• Moät giaù trò hieän taïi roøng (NPV – Net Present Value)

• Moät chuoãi giaù trò ñeàu haøng naêm (AW – Annual Worth)

• Moät giaù trò töông lai (FW – Future Worth)

Veà tieâu chuaån ñaùnh giaù, döï aùn ñöôïc xem laø ñaùng giaù khi NPV, AW, FW ≥

0.

- 10 -

Trong luaän vaên chuùng ta chæ söû duïng phöông phaùp giaù trò hieän taïi roøng neân

phöông phaùp naøy ñöôïc giôùi thieäu sau ñaây.

2.3.1.1 Phöông phaùp giaù trò hieän taïi roøng

Theo ñònh nghóa, giaù trò hieän taïi roøng laø toaøn boä thu nhaäp vaø chi phí cuûa döï

aùn ñöôïc qui ñoåi thaønh moät giaù trò töông ñöông ôû hieän taïi.

NPV ñöôïc tính theo coâng thöùc:

∑= +

−

=

N

t

t

i

Bt Ct NPV

0 (_1 )

Trong ñoù:

Bt: lôïi ích ôû naêm t

Ct: chi phí ôû naêm t

i: suaát chieát khaáu yeâu caàu

t: thöù töï naêm hoaït ñoäng cuûa döï aùn (naêm goác coù soá thöù töï baèng 0)

N: soá naêm hoaït ñoäng cuûa döï aùn

Khi NPV ≥ 0 thì döï aùn ñöôïc xem laø ñaùng giaù.

Neáu coù nhieàu phöông aùn loaïi tröø nhau, phöông aùn naøo coù NPV döông lôùn

nhaát seõ ñöôïc choïn.

2.3.2 Nhoùm phöông phaùp suaát thu lôïi

Nhoùm phöông phaùp suaát thu lôïi coù hai phöông phaùp thöôøng ñöôïc nhieàu

ngöôøi söû duïng laø: suaát thu lôïi noäi taïi (Internal Rate of Return – IRR) vaø suaát thu

lôïi ngoaïi lai (External Rate of Return – ERR). ÔÛ ñaây chæ giôùi thieäu phöông phaùp

suaát thu lôïi noäi taïi bôûi vì phöông phaùp naøy seõ ñöôïc aùp duïng trong caùc chöông

sau.

2.3.2.1 Phöông phaùp suaát thu lôïi noäi taïi

Suaát thu lôïi noäi taïi laø möùc laõi suaát maø neáu ñöôïc söû duïng laøm heä soá chieát

khaáu ñeå qui ñoåi doøng tieàn teä cuûa döï aùn thì giaù trò hieän taïi cuûa thu nhaäp seõ caân

baèng vôùi giaù trò hieän taïi cuûa chi phí.

Coâng thöùc ñeå tính suaát thu lôïi noäi taïi:

∑ ∑ = = +

=

+

N N

t

t

t

t

i

Ct

i

Bt

0 (1 ) 0 (1 )

∑ ∑ = =

=

+

−

+

N

t

N

t

t t

i

Ct

i

Bt

0 0

0

(1 ) (1 )

Trong ñoù:

Bt: lôïi ích ôû naêm t

Ct: chi phí ôû naêm t

- 11 -

t: thöù töï naêm hoaït ñoäng cuûa döï aùn (naêm goác coù soá thöù töï baèng 0)

N: soá naêm hoaït ñoäng cuûa döï aùn

i: chính laø IRR seõ ñöôïc tìm ra

Ñaùnh giaù döï aùn döïa theo IRR:

Khi moät döï aùn coù IRR ≥ MARR thì ñöôïc coi laø ñaùng giaù.

So saùnh caùc döï aùn theo IRR:

Nguyeân taéc so saùnh laø theo gia soá voán ñaàu tö ∆.

Giaû söû chuùng ta ñang coù hai döï aùn laø A vaø B, trong ñoù B coù voán ñaàu tö lôùn

hôn A. Ñaúng thöùc duøng ñeå tính gia soá voán ñaàu tö ∆ laø:

CF roøng (∆) = CF (B) – CF (A)

Trong tröôøng hôïp döï aùn A ñaùng giaù, döï aùn B seõ ñöôïc coi laø ñaùng giaù hôn A

khi IRR (∆) ≥ MARR, neáu nhö IRR (∆) < MARR thì döï aùn B khoâng ñaùng giaù.

Trong tröôøng hôïp coù nhieàu döï aùn caàn thaåm ñònh, döï aùn coù voán ñaàu tö lôùn

hôn seõ ñöôïc coi laø ñaùng giaù hôn neáu nhö suaát thu lôïi cuûa gia soá voán ñaàu tö laø

IRR (∆) ≥ MARR.

Caùc böôùc tieán haønh, ñaàu tieân chuùng ta saép xeáp caùc phöông aùn theo thöù töï

voán ñaàu tö taêng daàn. Xeùt laàn löôït caùc döï aùn coù voán ñaàu tö töø nhoû ñeán lôùn ñeå

choïn ra phöông aùn ñaùng giaù ñaàu tieân laøm phöông aùn “coá thuû” thöù 1 (defender 1).

Tieáp theo chuùng ta so saùnh caùc phöông aùn coù voán ñaàu tö lôùn hôn vôùi phöông aùn

defender 1 naøy, neáu phöông aùn naøo coù IRR (∆) ≥ MARR thì ñöôïc coi laø ñaùng giaù

vaø seõ ñöôïc choïn laøm phöông aùn defender 2. Quaù trình so saùnh cöù tieáp tuïc cho

ñeán phöông aùn cuoái cuøng, phöông aùn ñaùng giaù nhaát laø phöông aùn coá thuû sau

cuøng.

2.3.3 Caùc quan ñieåm phaân tích taøi chính döï aùn

Phaân tích taøi chính döï aùn ñöôïc xaây döïng theo nhöõng quan ñieåm khaùc nhau

cuûa caùc caù nhaân, toå chöùc coù lieân quan ñeán döï aùn. Coù hai quan ñieåm phaân tích laø

quan ñieåm toång ñaàu tö (quan ñieåm ngaân haøng) vaø quan ñieåm chuû ñaàu tö.

2.3.3.1 Phaân tích theo quan ñieåm toång ñaàu tö

Nhaø phaân tích xem döï aùn nhö laø moät hoaït ñoäng coù khaû naêng taïo ra nhöõng

lôïi ích taøi chính vaø thu huùt nhöõng nguoàn chi phí taøi chính roõ raøng. Theo quan

ñieåm naøy, coøn ñöôïc goïi laø quan ñieåm ngaân haøng, caùc nhaø phaân phoái xem xeùt

toaøn boä doøng taøi chính chi cho döï aùn vaø caùc lôïi ích thu ñöôïc, ñi keøm vôùi chi phí

cô hoäi cuûa nhöõng thaønh phaàn taøi chính ñoùng goùp vaøo döï aùn.

Keát quaû phaân tích cho pheùp chuùng ta ñaùnh giaù tính khaû thi taøi chính cuûa döï

aùn.

Quan ñieåm toång ñaàu tö ñöôïc trình baøy nhö sau:

A = Lôïi ích taøi chính tröïc tieáp – Chi phí taøi chính tröïc tieáp – Chi phí cô

hoäi cuûa taøi saûn hieän coù

- 12 -