Đánh giá sự đa hình ADN của một số dòng lạc có nguồn gốc từ mô sẹo chịu mất nước

T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 4(48) Tập 1/N¨m 2008 Khoa häc Sù sèng

58

§¸NH GI¸ Sù §A H×NH ADN CñA MéT Sè DßNG L¹C

Cã NGUåN GèC Tõ M¤ SÑO CHÞU MÊT N¦íC

NguyÔn ThÞ T©m - NguyÔn Thu Giang (Tr−êng §H S− ph¹m - §H Th¸i Nguyªn)

1. §Æt vÊn ®Ò

L¹c (Arachis hypogaea L.) lµ c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy, cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao vµ cã kh¶

n¨ng c¶i t¹o ®Êt tèt. KÜ thuËt chän dßng tÕ bµo mang biÕn dÞ soma cho phÐp thu ®−îc nh÷ng

dßng tÕ bµo cã kh¶ n¨ng chèng chÞu cao víi c¸c ®iÒu kiÖn bÊt lîi cña m«i tr−êng [2, 5].

Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c¸c kÜ thuËt sinh häc ph©n tö hiÖn ®¹i ®M vµ ®ang ®−îc øng

dông vµo nhiÒu lÜnh vùc, ®Æc biÖt trong c¸c nghiªn cøu nh−: Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ bé genome cña

thùc vËt nh»m x¸c ®Þnh nh÷ng thay ®æi cña c¸c dßng chän läc ë møc ®é ph©n tö [3, 6], sö dông

c¸c chØ thÞ ph©n tö hç trî cho chän gièng c©y trång gãp phÇn rót ng¾n thêi gian chän t¹o gièng,

®¸nh gi¸ mét c¸ch h÷u hiÖu tÝnh ®a d¹ng di truyÒn gi÷a c¸c loµi vµ trong ph¹m vi mét loµi [1, 6, 7,

8]... Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn c¸c kÜ thuËt sinh häc ph©n tö hiÖn ®¹i lµ nh÷ng c«ng cô ®¾c lùc ngµy

cµng ®−îc ¸p dông réng rMi vµ hiÖu qu¶ trong lÜnh vùc chän t¹o gièng c©y trång.

C¸c dßng l¹c t¸i sinh tõ m« sÑo chÞu mÊt n−íc ®−îc trång ë vô xu©n 2008, chóng t«i ®M

chän ®−îc 5 dßng cã nguån gèc tõ m« sÑo chÞu mÊt n−íc cña gièng l¹c ®Þa ph−¬ng Cao B»ng

(LCB). §©y lµ nh÷ng dßng cã mét sè ®Æc ®iÓm n«ng häc sai kh¸c so víi gièng gèc ®Ó ph©n tÝch

®Æc ®iÓm genome b»ng kÜ thuËt RAPD, lµm c¬ së cho c¸c nghiªn cøu chän läc tiÕp theo.

2. VËt liÖu vµ ph−¬ng ph¸p

2.1. VËt liÖu

C¸c dßng l¹c D2, D18, D21, D67, D121 t¸i sinh tõ m« sÑo chÞu mÊt n−íc ë thÕ hÖ R1

chän läc tõ gièng LCB (Së N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng cung cÊp) ®−îc sö

dông lµm nguyªn liÖu nghiªn cøu.

2.2. Ph−¬ng ph¸p

Ph−¬ng ph¸p t¸ch chiÕt ADN tæng sè

MÉu l¸ cña 5 dßng l¹c vµ gièng gèc LCB ®−îc sö dông ®Ó t¸ch chiÕt ADN tæng sè. Hãa

chÊt sö dông t¸ch chiÕt ADN: Tris-base 1M, pH=8,0; BME=14M, NaCl 5M; SDS5%; EDTA

0,5M; Choloroform: isoamyl (24:1); STAB; isopropanol; Ethanol; TE (10mM Tribase+1mM

EDTA). X¸c ®Þnh hµm l−îng ADN trªn m¸y quang phæ model 825-2A cña hMng Hewlett

Packarrd. KiÓm tra chÊt l−îng ADN thu ®−îc th«ng qua ®iÖn di trªn gel agarose 0,8%.

Ph¶n øng PCR - RAPD

B¶ng 1. Tr×nh tù c¸c nucleotit cña 10 måi RAPD sö dông trong nghiªn cøu

Tªn måi Tr×nh tù måi Tªn måi Tr×nh tù måi

ARA42 5’GGAAGCTTGG3’ DTN19 5’GGAAGCCAAC3’

CUM43 5’CAATCGCCGT3’ OPE10 5’GGGAAGGACA3’

DTN05 5’TCGGCGATAG3’ OPM46 5’CCAGACCCTG3’

DTN13 5’ACTGAACGCC3’ OSP31 5’AACCGACGGG3’

DTN15 5’GGAGTGGACA3’ UPH04 5’GGAAGTCGCC3’

Ph¶n øng RAPD ®−îc tiÕn hµnh víi 10 måi ngÉu nhiªn, c¸c måi cã tr×nh tù dµi 10

nucleotit (b¶ng 1). Mçi ph¶n øng RAPD cã 25µl dung dÞch chøa 10mM buffer PCR 1X; 2,5mM

MgCl2

; 25µM mçi lo¹i dATP, dCTP, dGTP, dTTP; 200nM måi; 0,125 ®¬n vÞ Taq polymerase

vµ 10ng ADN khu«n.

Ph¶n øng PCR-RAPD thùc hiÖn trong m¸y PCR - Thermal Cycler PTC100 theo chu tr×nh

nhiÖt: B−íc 1: 940C trong 3 phót; B−íc 2: 920C trong 1 phót; B−íc 3: 350C trong 1 phót; B−íc 4: