Đánh giá nhu cầu giáo dục của trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt

1

bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o

viÖn khoa häc gi¸o dôc viÖt nam

--------------------------------------

b¸o c¸o tæng kÕt ®Ò tµi

®¸nh gi¸ nhu cÇu gi¸o dôc

cña trÎ em cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt

m∙ sè: B2006 - 37 - 23

chñ nhiÖm ®Ò tµi: Th.S. Bïi thÕ hîp

7127

18/02/2009

hµ néi – 2008

2

Nh÷ng ng−êi thùc hiÖn ®Ò tµi vµ ®¬n vÞ phèi hîp chÝnh

Nhãm thùc hiÖn ®Ò tµi

1. Th. S. Bïi ThÕ Hîp - chñ nhiÖm ®Ò tµi

2. CN. NguyÔn ThÕ Th¾ng - th− ký ®Ò tµi

3. TS. NguyÔn §øc Minh - thµnh viªn

4. Th. S. NguyÔn ThÞ Kim Hoa - thµnh viªn

5. Th. S. Lª TuÊn §øc - thµnh viªn

c¸c ®¬n vÞ phèi hîp chÝnh

1. Côc Qu¶n lý tr¹i giam (V26), Bé C«ng An

2. Tr−êng Néi tró cã d¹y nghÒ sè 1 Hµ Néi (®Þa chØ: Quèc b¶o, Thanh Tr×, Hµ Néi)

3. Tr−êng Gi¸o d−ìng sè 2, Côc V26 (Mai S¬n, Yªn M«, Ninh B×nh)

4. Tr−êng Gi¸o d−ìng sè 3, Côc V26 (Hoµ Phó, Hoµ Vang, §µ N½ng)

5. Tr−êng Gi¸o d−ìng sè 4, Côc V26 (Êp 8, An Ph−íc, Long Thµnh, §ång Nai)

6. Tr−êng Gi¸o d−ìng sè 5, Côc V26 (L−¬ng Hoµ, BÕn Løc, Long An)

7. Côc TrÎ em, Bé Lao ®éng Th−¬ng binh vµ X· héi

8. Lµng SOS Hµ Néi (sè 6 Do·n KÕ ThiÖn, Hµ Néi)

9. Phßng Gi¸o dôc vµ §µo t¹o huyÖn Qu¶ng X−¬ng, tØnh Thanh Hãa

10. Tæ chøc Blue Dragon Children's Foundation (66 NghÜa Dòng, Hµ Néi)

3

Môc lôc

Trang

Nh÷ng ng−êi thùc hiÖn ®Ò tµi vµ ®¬n vÞ phèi hîp chÝnh.............. 2

tãm t¾t kÕt qu¶ nghiªn cøu ....................................................................... 5

Summary................................................................................................................ 7

B¸o c¸o kÕt qu¶ nghiªn cøu.................................................................... 9

PhÇn mét. Më ®Çu.................................................................................................. 9

PhÇn hai. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu ®¹t ®−îc.................................... 12

I. Nghiªn cøu lý luËn .................................................................................. 12

1. Tæng quan vÊn ®Ò nghiªn cøu............................................................................ 12

2. C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n sö dông trong ®Ò tµi ....................................................... 15

3. M« h×nh nhu cÇu gi¸o dôc................................................................................. 18

4. TiÕp cËn nhu cÇu hay tiÕp cËn quyÒn?............................................................... 20

5. TrÎ em vi ph¹m ph¸p luËt .................................................................................. 22

6. TrÎ em lao ®éng sím ......................................................................................... 25

7. TrÎ em må c«i kh«ng n¬i n−¬ng tùa ................................................................. 31

II. Nghiªn cøu thùc tiÔn ............................................................................ 33

1. Nhu cÇu gi¸o dôc cña trÎ em vi ph¹m ph¸p luËt................................................ 33

2. Nhu cÇu gi¸o dôc cña trÎ em lao ®éng sím....................................................... 50

3. Nhu cÇu gi¸o dôc cña trÎ em må c«i, kh«ng n¬i n−¬ng tùa.............................. 59

PhÇn ba. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ................................................................ 67

kÕt luËn ............................................................................................................... 67

KiÕn nghÞ.............................................................................................................. 69

Tµi liÖu tham kh¶o...................................................................................... 71

PhÇn phô lôc .................................................................................................... 75

4

C¸c ch÷ viÕt t¾t

BTVH Bæ tóc v¨n hãa

BTxh B¶o trî x· héi

GDTX Gi¸o dôc th−êng xuyªn

L§ TB & XH Lao ®éng Th−¬ng binh vµ X· héi

MN MÇm non

TGD Tr−êng gi¸o d−ìng

TE CHC§b TrÎ em cã hßan c¶nh ®Æc biÖt

TE VPPL TrÎ em vi ph¹m ph¸p luËt

Te L§S TrÎ em lao ®éng sím

TE MC kNNT TrÎ em må c«i kh«ng n¬i n−¬ng tùa

TH TiÓu häc

THCS Trung häc c¬ së

THPT Trung häc phæ th«ng

5

tãm t¾t kÕt qu¶ nghiªn cøu

§Ò tµi khoa häc vµ c«ng nghÖ cÊp bé

Tªn ®Ò tµi: §¸nh gi¸ nhu cÇu gi¸o dôc cña trÎ em cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt

M· sè: B2006-37-23

Chñ nhiÖm ®Ò tµi: Th. S. Bïi ThÕ Hîp

Tel: 04. 9422 938 / 0904 732 191 E-mail: [email protected]

C¬ quan chñ tr× ®Ò tµi: ViÖn Khoa häc Gi¸o dôc ViÖt Nam

Thêi gian thùc hiÖn: tõ th¸ng 5/2006 ®Õn th¸ng 5/2008

1. Môc tiªu

§¸nh gi¸ nhu cÇu gi¸o dôc cña c¸c nhãm trÎ em cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt

nh»m gãp phÇn t¹o c¬ së khoa häc cho viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh, c¸c chiÕn l−îc,

ch−¬ng tr×nh vµ kÕ ho¹ch hµnh ®éng ®¸p øng nhu cÇu ®−îc häc tËp cña c¸c trÎ

em nµy.

2. Néi dung chÝnh

- Håi cøu c¸c tµi liÖu quèc tÕ vµ trong n−íc cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi lµm s¸ng

tá c¸c kh¸i niÖm c«ng cô sö dông trong ®Ò tµi còng nh− c¬ së lý luËn cña

vÊn ®Ò nghiªn cøu.

- Nghiªn cøu ®¸nh gi¸ nhu cÇu gi¸o dôc cña 3 nhãm trÎ em cã hoµn c¶nh ®Æc

biÖt gåm: 1) TrÎ em vi ph¹m ph¸p luËt; 2) TrÎ em lao ®éng sím; vµ 3) TrÎ

em må c«i kh«ng n¬i n−¬ng tùa.

- Trªn c¬ së nghiªn cøu lý luËn vµ thùc tiÔn rót ra c¸c ®¸nh gi¸, kÕt luËn vµ

®Ò xuÊt víi Bé Gi¸o dôc §µo t¹o vµ c¸c Bé, Ngµnh, c¸c c¬ quan vµ tr−êng

häc vÒ gi¶i ph¸p tr−íc m¾t vµ l©u dµi nh»m ®¸p øng nhu cÇu thùc tÕ vÒ gi¸o

dôc cña c¸c nhãm trÎ em cã hßan c¶nh ®Æc biÖt.

3. KÕt qu¶ chÝnh ®· ®¹t ®−îc

Nghiªn cøu lý luËn cña ®Ò tµi ®· lµm s¸ng tá c¸c kh¸i niÖm c«ng cô

gåm: trÎ em, trÎ em cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt, nhu cÇu gi¸o dôc, ®¸nh gi¸ nhu cÇu

gi¸o dôc, trÎ em lao ®éng sím, trÎ em vi ph¹m ph¸p luËt, trÎ em må c«i kh«ng

n¬i n−¬ng tùa; ®ång thêi x¸c ®Þnh m« h×nh tæng hßa cña hai tiÕp cËn chÝnh,

6

tiÕp cËn quyÒn vµ tiÕp cËn nhu cÇu trong kh¶o cøu vµ ®Ò xuÊt ®Þnh h−íng gi¶i

ph¸p gi¸o dôc trÎ em cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt.

Nghiªn cøu nhu cÇu gi¸o dôc cña trÎ em vi ph¹m ph¸p luËt t¹i c¸c

tr−êng gi¸o d−ìng toµn quèc cho thÊy sù kh«ng t−¬ng hîp gi÷a nhu cÇu ph©n

hãa vÒ ®Çu ra cña häc sinh víi m« h×nh ®ång nhÊt vÒ môc tiªu, ch−¬ng tr×nh,

ph−¬ng ph¸p, ph−¬ng tiÖn vµ ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i cña c¸c tr−êng gi¸o d−ìng. KÕt

qu¶ kh¶o s¸t thùc tiÔn chØ ra r»ng häc sinh vµ gi¸o viªn t¹i c¸c tr−êng gi¸o

d−ìng cÇn sù ph©n hãa, cô thÓ hãa cña môc tiªu ®Çu ra ®èi víi häc sinh, nhu

cÇu ®æi míi ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc, nhu cÇu båi d−ìng vÒ ph−¬ng ph¸p s−

ph¹m ®Æc biÖt ®èi víi gi¸o viªn, vµ nhu cÇu t¨ng c−êng trang thiÕt bÞ d¹y häc,

®iÒu kiÖn vÒ thêi gian, kh«ng gian vµ sù khuyÕn khÝch tù häc ®èi víi häc sinh.

Nghiªn cøu ®¸nh gi¸ nhu cÇu gi¸o dôc cña trÎ em lao ®éng sím ®· chØ

ra r»ng phÇn lín c¸c trÎ em ph¶i lao ®éng sím vÉn cã nhu cÇu gi¸o dôc. C¸c

em mong ®−îc häc tËp víi ch−¬ng tr×nh vµ h×nh thøc gi¸o dôc linh ho¹t, gi¸o

dôc th−êng xuyªn, vµ ®Æc biÖt cÇn c¸c khãa ®µo t¹o nghÒ ng¾n h¹n víi c¸c

nghÒ thùc dông mµ x· héi ®ang cÇn, dÔ t×m viÖc lµm. C¸c kh¶o s¸t tr−êng hîp

t¹i ®Þa ph−¬ng còng cho thÊy nhu cÇu gi¸o dôc phßng ngõa trÎ em lao ®éng

sím, t¸c ®éng ®Õn ý thøc cña phô huynh vµ gi¸o viªn phæ th«ng vÒ quyÒn häc

tËp cña trÎ em, sù nh¹y c¶m tr−íc 'sè phËn' cña mçi trÎ em, nhÊt lµ c¸c trÎ em

gia ®×nh nghÌo vµ cã häc lùc yÕu kÐm (nhãm dÔ bá häc tham gia lao ®éng sím

nhÊt).

Kh¶o s¸t nhu cÇu gi¸o dôc cña trÎ em må c«i kh«ng n¬i n−¬ng tùa cho

thÊy ®a sè c¸c trÎ em nµy cã mong muèn häc nghÒ vµ ®i lµm sím tr−íc khi

häc hÕt THCS hoÆc häc bæ tóc v¨n hãa ®ång thêi häc nghÒ hoÆc ®i lµm. RÊt Ýt

trÎ mong muèn häc hÕt phæ th«ng vµ häc lªn. Nguyªn do chÝnh lµ sù thiÕu chç

dùa vÒ tinh thÇn vµ vËt chÊt. Møc trî cÊp hiÖn thêi hoµn toµn kh«ng ®¶m b¶o

®iÒu kiÖn tèi thiÓu cho viÖc häc tËp cña c¸c em.

Tõ c¸c ph¸t hiÖn cña ®Ò tµi, nhãm nghiªn cøu ®· ®−a ra c¸c ®Ò xuÊt vÒ

gi¶i ph¸p tr−íc m¾t vµ l©u dµi nh»m ®¸p øng nhu cÇu thùc tiÔn vÒ gi¸o dôc cña

c¸c nhãm trÎ em cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt nªu trªn.

7

Summary

Project title: Assessment of educational needs of children with disadvantages

Code number: B2006 - 37 - 23

Coordinator: Bui The Hop, MA.

Implementing Institution: The Vietnam Institute for Education Science

Cooperating Institutions: Department V26 (Ministry of Public Security), Schools for

children in conflict with the law N0 1 -5, District Department of Education and

Training in Quang Xuong (Thanh Hoa province), and Hanoi SOS Village.

Duration: from May 2006 to May 2008

1. Objective

Assessing education needs of several groups of children with disadvantages

in order to set up scientific basis for the process of making decisions, strategies,

curriculum and action plans for meeting the real education needs of these children.

2. Main contents

- Literature review: reviewing the national and international literature in relation

to the topic to clarify conceptual tools as well as theoretical basis for this study.

- Studying for the assessment of educational needs of three groups: 1) Children in

conflict with the law; 2) Early labour children; and 3) Orphan children.

- Based on findings of the study, conclusions on the real educational needs of

children with disadvantages are made out. As a result, the recommendations on

solutions for Ministry of Education and Training, other involving ministries,

institutions and schools to meet the real needs of these children, at short term and

long term, are pointed out also.

3. Results obtained:

By literature review, the conceptual tools clarified are included: children (in

Vietnam context), children with disadvantages, educational needs, assessment of

educational needs, children in conflict with the law, early labour children, and

orphan children. In addition, an interactive model of two approaches: the right and

need approach are identified for studying and pointing out recommendations of

education for children with disadvantages.

8

It is pointed out from researching educational needs of children in conflict

with the law in schools for these children in the whole nation that there is an

irrelevance between the educational needs of these children and the educational

objectives, curriculum, methodology, facilities and conditions of the schools. It also

finds that students and teachers in these schools need differentiation of educational

objectives, innovation of curriculum and of teaching methodology, increase of

facilities, time, spaces, and encouragement for learning.

The study on educational needs of early labour children shows that most of

these children have the needs. They need flexible curriculum and models,

continuing education, and specially short term vocational courses which are

pragmatic in term of market labour. It is also found from the field trip research at

locals that programs for preventing children from early labour are necessary in

perspective of educational right of the child. The target groups of those programs

should be involved parents and teachers for raising their awareness and sensitivity to

educational right and face of the child.

Research on educational needs of orphan children shows that most of those

children expect to vocational training and working as early as possible right after

finishing lower secondary education, or alternatively enrolling continuing education

schools and vocational training courses or working at the same time. These children

are influenced by the lack of psychological and financial supports. The current

supports come from the government are critically not enough for their learning.

The implication of the findings are shown out recommendations at short term

and long term solutions for meeting the real educational needs for those children

more effectively.

9

B¸o c¸o kÕt qu¶ nghiªn cøu

PhÇn mét. Më ®Çu

1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi nghiªn cøu

HiÖn n−íc ta −íc cã kho¶ng h¬n 2 triÖu trÎ em cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt.

ViÖc b¶o vÖ, ch¨m sãc, gi¸o dôc c¸c trÎ em nµy lµ tr¸ch nhiÖm chung cña

nhiÒu Bé, Ngµnh vµ toµn x· héi. §Æc biÖt, ngµnh Gi¸o dôc vµ §µo t¹o cã tr¸ch

nhiÖm chÝnh trong c«ng t¸c gi¸o dôc nh÷ng trÎ em nµy1

.

§Ó gi¸o dôc c¸c nhãm trÎ em cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt mét c¸ch hiÖu qu¶

th× c¸c t¸c ®éng gi¸o dôc cÇn phï hîp vµ ®¸p øng nhu cÇu thùc cña trÎ em.

HiÖn nay, ngoµi c¸c nghiªn cøu gi¸o dôc trÎ em khuyÕt tËt, nghiªn cøu vÒ c¸c

nhãm trÎ em cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt kh¸c míi chØ dõng l¹i ë ®iÒu tra c¬ b¶n vÒ

sè l−îng, nguyªn nh©n vµ nh÷ng khã kh¨n cña trÎ cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt. CÇn

cã nghiªn cøu riªng tõ gãc ®é gi¸o dôc nh»m ®¸nh gi¸ c¸c nhu cÇu gi¸o dôc

cña c¸c nhãm trÎ nµy.

Sù ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ kh¸ch quan, s¸t hîp vÒ nhu cÇu cña c¸c nhãm trÎ

em cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt sÏ trë thµnh c¬ së khoa häc cho viÖc ra c¸c quyÕt

®Þnh còng nh− x©y dùng c¸c chiÕn l−îc, ch−¬ng tr×nh vµ kÕ ho¹ch hµnh ®éng

®¸p øng cã hiÖu qu¶ nhu cÇu gi¸o dôc cña c¸c nhãm trÎ em cã hoµn c¶nh ®Æc

biÖt, ®¶m b¶o quyÒn ®−îc gi¸o dôc cña c¸c em nh− ®−îc ghi trong c¸c c«ng

−íc quèc tÕ vµ v¨n b¶n ph¸p quy cña nhµ n−íc ta vÒ quyÒn trÎ em.

2. Môc tiªu ®Ò tµi

Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ ®−îc nhu cÇu gi¸o dôc cña c¸c nhãm trÎ em cã hoµn

c¶nh ®Æc biÖt nh»m gãp phÇn t¹o c¬ së khoa häc cho viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh,

c¸c chiÕn l−îc, ch−¬ng tr×nh vµ kÕ ho¹ch hµnh ®éng ®¸p øng nhu cÇu ®−îc häc

tËp cña c¸c trÎ em cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt.

1

Theo NghÞ ®Þnh 67/N§-CP cña ChÝnh phñ ban hµnh ngµy 13/4/2007.

10

3. C¸ch tiÕp cËn

Nguyªn t¾c kÕ thõa cã ph©n tÝch vµ chän läc ®−îc qu¸n triÖt trong nghiªn

cøu nµy. C¸c d÷ liÖu thèng kª, c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu trong vµ ngoµi n−íc

cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn ®Ò tµi ®−îc thu thËp, ph©n tÝch vµ sö dông cã chän

läc trong nghiªn cøu ®Ò tµi.

C¶ tiÕp cËn nghiªn cøu ®Þnh l−îng vµ ®Þnh tÝnh ®−îc sö dông trong qu¸

tr×nh nghiªn cøu nh»m t×m ra ®−îc nh÷ng th«ng tin bÒ réng còng nh− nh÷ng

m« t¶ chiÒu s©u vÒ nhu cÇu gi¸o dôc cña trÎ em cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt.

4. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu

2 nhãm ph−¬ng ph¸p ®−îc sö dông gåm: 1) Nghiªn cøu lý luËn (håi cøu,

ph©n tÝch, tæng hîp t− liÖu, d÷ liÖu tõ c¸c c«ng tr×nh kh¸c cã liªn quan); vµ 2)

Nghiªn cøu thùc tiÔn (kh¶o s¸t vµ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng nhu cÇu gi¸o dôc cña trÎ

em cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt). Trong nghiªn cøu thùc tiÔn, chóng t«i sö dông chñ

yÕu 2 ph−¬ng ph¸p lµ ®iÒu tra x· héi häc vµ pháng vÊn s©u.

5. Ph¹m vi nghiªn cøu

Trong qu¸ tr×nh håi cøu t− liÖu, chóng t«i chñ yÕu sö dông c¸c nguån tµi

liÖu tiÕng Anh vµ tiÕng ViÖt. ViÖc kh¶o s¸t thùc tiÔn ®−îc thùc hiÖn giíi h¹n

t¹i ®Þa bµn c¸c thµnh phè lín vµ t¹i mét sè céng ®ång n¬i TECHC§B ®ang trë

thµnh vÊn ®Ò x· héi bøc xóc, gåm: Hµ Néi, Ninh B×nh, Thanh Hãa, §µ N½ng,

§ång Nai, Long An, Trµ Vinh.

03 nhãm TECHC§B ®−îc kh¶o s¸t trùc tiÕp lµ: 1) TrÎ em vi ph¹m ph¸p

luËt, giíi h¹n ë nhãm ®ang häc tËp t¹i c¸c tr−êng gi¸o d−ìng; 2) TrÎ em lao

®éng sím, vµ 3) TrÎ em må c«i kh«ng n¬i n−¬ng tùa. Chóng t«i kh«ng thùc

hiÖn ®iÒu tra c¬ b¶n trªn toµn bé sè trÎ em cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt mµ kÕ thõa

d÷ liÖu cña c¸c cuéc ®iÒu tra ®· ®−îc thùc hiÖn; ®ång thêi tiÕn hµnh kh¶o s¸t

trªn nh÷ng mÉu h¹n chÕ vµ ¸p dông nghiªn cøu ®Þnh tÝnh - m« t¶ theo chiÒu

s©u.

11

6. Néi dung nghiªn cøu vµ tiÕn ®é thùc hiÖn

TT C¸c néi dung, c«ng viÖc thùc hiÖn chñ yÕu S¶n phÈm

ph¶i ®¹t

Thêi gian

thùc hiÖn

1. X©y dùng vµ b¶o vÖ ®Ò c−¬ng vµ kÕ ho¹ch

nghiªn cøu

B¶n ®Ò

c−¬ng vµ kÕ

ho¹ch

nghiªn cøu

®−îc duyÖt

th¸ng 3 -

4/2006

2. Nghiªn cøu c¬ së lý luËn:

- Håi cøu c¸c tµi liÖu quèc tÕ vµ trong

n−íc cã liªn quan

- Ph©n tÝch, tæng hîp ®Ó x¸c ®Þnh c¬ së

lý luËn cña vÊn ®Ò nghiªn cøu

B¸o c¸o

khoa häc vÒ

c¬ së lý

luËn cña

vÊn ®Ò

nghiªn cøu

5/2006 –

12/2006

3. Kh¶o s¸t thùc tiÔn:

- ThiÕt kÕ bé c«ng cô kh¶o s¸t

- Kh¶o s¸t nhu cÇu gi¸o dôc cña trÎ em

lang thang, trÎ em lµm viÖc xa gia ®×nh

t¹i Hµ Néi, vµ t¹i mét sè ®Þa ph−¬ng

kh¸c.

- Kh¶o s¸t nhu cÇu gi¸o dôc cña trÎ em

må c«i, kh«ng n¬i n−¬ng tùa, bÞ bá r¬i

t¹i mét sè Trung t©m vµ ë céng ®ång.

- Kh¶o s¸t nhu cÇu gi¸o dôc cña trÎ em

vi ph¹m ph¸p luËt t¹i c¸c tr−êng gi¸o

d−ìng toµn quèc.

Bé c«ng cô

vµ

KÕt qu¶

kh¶o s¸t th«

7/2006 –

10/2007

4. Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ kh¶o s¸t B¸o c¸o kÕt

qu¶ kh¶o s¸t

11/2007 –

12/2007

5. B¸o c¸o tæng kÕt vµ b¶o vÖ ®Ò tµi

- ViÕt b¸o c¸o tæng kÕt vµ b¶o vÖ ®Ò tµi

- Héi th¶o gãp ý kiÕn cho tæng kÕt ®Ò tµi

- Söa ch÷a vµ hßan thiÖn b¸o c¸o tæng

kÕt ®Ò tµi

- B¶o vÖ ®Ò tµi

B¶n b¸o c¸o

tæng kÕt vµ

c¸c bµi b¸o,

c¸c s¶n

phÈm trung

gian

1/2008 –

4/2008

12

PhÇn hai. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu ®¹t ®−îc

I. Nghiªn cøu lý luËn

1. Tæng quan vÊn ®Ò nghiªn cøu

1.1. C¸c nghiªn cøu n−íc ngoµi

C¸c nghiªn cøu ë n−íc ngoµi thuéc lÜnh vùc ®Ò tµi v« cïng phong phó.

Trong khu«n khæ b¸o c¸o tæng kÕt ®Ò tµi, chØ mét sè c¸c nghiªn cøu ngoµi

n−íc gÇn ®©y nhÊt vµ cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn c¸c khÝa c¹nh kh¸c nhau cña

®Ò tµi ®−îc ®iÓm l¹i vµ ph©n tÝch. C¸c nghiªn cøu ®ã tËp trung ph¶n ¸nh c¸c

khÝa c¹nh: 1) nghiªn cøu vÒ kh¸i niÖm nhu cÇu gi¸o dôc, 2) nghiªn cøu vÒ

®¸nh gi¸ nhu cÇu gi¸o dôc ®Æc biÖt, vµ 3) nghiªn cøu x· héi häc vÒ c¸c nhãm

trÎ em cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt.

Kh¸i niÖm nhu cÇu gi¸o dôc ®−îc sö dông kh¸ réng r·i trªn thÕ giíi

song l¹i Ýt ®−îc m« t¶ néi hµm mét c¸ch râ rµng vµ thèng nhÊt, vµ do ®ã g©y ra

nh÷ng tranh luËn trong giíi nghiªn cøu. N¨m 2005, Furuta Kaori t¹i §¹i häc

Kyoto (NhËt B¶n) ®· tr×nh bµy kÕt qu¶ mét nghiªn cøu lý luËn víi tiªu ®Ò

“Nhu cÇu gi¸o dôc lµ g×? Ph©n tÝch kh¸i niÖm nhu cÇu gi¸o dôc“. Trªn c¬ së

ph©n tÝch, so s¸nh néi hµm kh¸i niÖm nhu cÇu gi¸o dôc ®−îc sö dông ë nhiÒu

c«ng tr×nh nghiªn cøu cã liªn quan ®−îc c«ng bè tr−íc ®ã, t¸c gi¶ ®· nªu lªn

®Þnh nghÜa nhu cÇu gi¸o dôc nh− lµ tæ hîp c¸c néi dung vµ c«ng cô häc tËp

phôc vô cho viÖc ®¹t ®−îc môc tiªu gi¸o dôc phï hîp víi ®Æc ®iÓm riªng cña

mçi trÎ em. Kh¸c víi nhu cÇu thÞ tr−êng vèn dùa trªn c¸i mµ kh¸ch hµng cÇn,

nhu cÇu gi¸o dôc h×nh thµnh trªn c¬ së c¸c gi¸ trÞ x· héi. Còng theo Kaori, nhu

cÇu gi¸o dôc bao gåm 3 yÕu tè: 1) môc ®Ých gi¸o dôc, 2) c¸c ®Æc ®iÓm c¸ nh©n

cña trÎ; vµ 3) c¸c c«ng cô vµ néi dung häc tËp phï hîp víi c¸ nh©n trÎ (Furuta

Kaori, 2005).

Liªn quan gÇn nhÊt víi tªn gäi cña ®Ò tµi nghiªn cøu nµy lµ c¸c c«ng

tr×nh nghiªn cøu vÒ ®¸nh gi¸ nhu cÇu gi¸o dôc ®Æc biÖt. N¨m 1992 Tony Cline

(MÜ) ®· xuÊt b¶n cuèn “§¸nh gi¸ nhu cÇu gi¸o dôc ®Æc biÖt: nh÷ng viÔn c¶nh

quèc tÕ“. Cuèn s¸ch lµ sù tËp hîp 12 bµi b¸o khoa häc ph¶n ¸nh c¸c c«ng tr×nh

nghiªn cøu cña c¸c t¸c gi¶ kh¸c nhau, ®Ò cËp ®Õn c¸c khÝa c¹nh kh¸c nhau

trong ®¸nh gi¸ nhu cÇu gi¸o dôc ®Æc biÖt. C¸c t¸c gi¶ ®· chØ ra c¸c thñ tôc vµ