Đánh giá hiện trạng và đề xuất một số giải pháp bảo vệ môi trường nước mặt huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2018-2019

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

NGUYỄN QUANG HẢI

ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ

GIẢI PHÁP BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG NƯỚC MẶT

HUYỆN ĐẠI TỪ, TỈNH THÁI NGUYÊN

GIAI ĐOẠN 2018 - 2019

LUẬN VĂN THẠC SĨ

KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG

Thái Nguyên – 2020

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

NGUYỄN QUANG HẢI

ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ

GIẢI PHÁP BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG NƯỚC MẶT

HUYỆN ĐẠI TỪ, TỈNH THÁI NGUYÊN

GIAI ĐOẠN 2018 - 2019

Ngành: Khoa học môi trường

Mã số : 8.44.03.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ

KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thanh Hải

Thái Nguyên – 2020

i

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Bản luận văn tốt nghiệp này là công trình nghiên cứu thực

sự của cá nhân tôi, được thực hiện trên cơ sở nghiên cứu lý thuyết, nghiên cứu

khảo sát và phân tích từ thực tiễn dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Nguyễn

Thanh Hải.

Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu được trình bày trong

luận văn này là hoàn toàn trung thực, phần trích dẫn tài liệu tham khảo đều

được ghi rõ nguồn gốc.

Thái Nguyên, ngày 10 tháng 9 năm 2020

Người viết cam đoan

Nguyễn Quang Hải

ii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn này, tôi đã nhận được sự

dạy bảo tận tình của các thầy cô, sự giúp đỡ của các bạn đồng nghiệp, sự động

viên to lớn của gia đình và những người thân.

Với lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc, tôi xin chân thành cảm ơn TS.

Nguyễn Thanh Hải cùng các thầy, cô trong Khoa Môi trường, Trường Đại học

Nông lâm Thái Nguyên đã tận tâm hướng dẫn, giúp đỡ động viên tôi học tập,

nghiên cứu khoa học và thực hiện luận văn, đã dìu dắt tôi từng bước trưởng

thành trong chuyên môn cũng như trong cuộc sống.

Xin trân trọng cảm ơn các đồng chí lãnh đạo Huyện ủy; Ủy ban nhân

dân huyện Đại Từ; Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện; các ban ngành

liên quan trong huyện đã tạo mọi điều kiện cho tôi trong thời gian học và làm

đề tài tốt nghiệp này.

Trong thời gian tới, bản thân mong muốn tiếp tục nhận được sự quan tâm

giúp đỡ của TS. Nguyễn Thanh Hải cùng các thầy, cô trong Khoa Môi trường,

Trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên; Các đồng chí lãnh đạo Huyện ủy; Ủy

ban nhân dân huyện Đại Từ; Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện; các ban

ngành liên quan, Đảng ủy, Ủy ban nhân dân các xã, thị trấn trong toàn huyện.

Do thời gian có hạn, lại là bước đầu làm quen với phương pháp nghiên

cứu mới nên không thể tránh khỏi những thiếu sót. Tôi rất mong nhận được

những kiến thức đóng góp của các thầy, cô giáo cùng toàn thể các bạn để luận

văn này được hoàn thiện hơn.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, ngày 10 tháng 9 năm 2020

Tác giả đề tài

Nguyễn Quang Hải

iii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................i

LỜI CẢM ƠN..................................................................................................ii

MỤC LỤC.......................................................................................................iii

DANH MỤC BẢNG........................................................................................ v

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT.............................................................viii

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1

2. Mục tiêu của đề tài ........................................................................................ 2

3. Ý nghĩa của đề tài.......................................................................................... 3

3.1. Ý nghĩa khoa học ....................................................................................... 3

3.2. Ý nghĩa thực tiễn........................................................................................ 3

Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ............................................................ 4

1.1. Cơ sở khoa học của đề tài .......................................................................... 4

1.1.1. Các khái niệm liên quan.......................................................................... 4

1.1.2. Ô nhiễm môi trường nước mặt................................................................ 6

1.2. Cơ sở pháp lý của đề tài ........................................................................... 15

1.3. Cơ sở thực tiễn của đề tài.......................................................................... 18

1.3.1. Thực trạng môi trường nước mặt ở Việt Nam...................................... 18

1.3.2. Thực trạng môi trường nước mặt tỉnh Thái Nguyên............................. 23

Chương 2. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN

CỨU................................................................................................................ 27

2.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................ 27

2.1.1. Đối tượng nghiên cứu............................................................................ 27

2.1.2. Phạm vi nghiên cứu............................................................................... 27

2.2. Nội dung nghiên cứu................................................................................ 27

2.3. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 27

2.3.1. Phương pháp thu thập tài liệu, số liệu thứ cấp...................................... 27

iv

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

2.3.2. Phương pháp điều tra, thu thập số liệu sơ cấp ...................................... 28

2.3.3. Phương pháp tính chỉ số chất lượng nước mặt WQI ............................ 29

2.3.4. Phương pháp kế thừa............................................................................. 32

2.3.5. Phương pháp xử lý số liệu..................................................................... 32

Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ........................ 33

3.1. Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện Đại Từ, tỉnh Thái

Nguyên gây áp lực đến môi trường................................................................. 33

3.1.1. Điều kiện tự nhiên................................................................................. 33

3.1.2. Thực trạng phát triển kinh tế - xã hội.................................................... 38

3.2. Đánh giá hiện trạng môi trường nước mặt huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên

......................................................................................................................... 42

3.2.1. Đánh giá chất lượng nước phụ lưu sông Cầu chảy trên địa bàn huyện Đại

Từ .................................................................................................................... 43

3.2.2. Đánh giá chất lượng nước mặt sông Công và các phụ lưu của sông Công

chảy trên địa bàn huyện Đại Từ ...................................................................... 49

3.3. Tìm hiểu nhận thức, đánh giá của người dân về môi trường nước mặt và hoạt

động bảo vệ môi trường trên địa bàn huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên .............. 65

3.3.1. Các nguồn cung cấp nước sinh hoạt cho người dân ............................. 65

3.3.2. Đánh giá của người dân về các hoạt động bảo vệ môi trường.............. 67

3.4. Đề xuất một số giải pháp bảo vệ và quản lý môi trường nước mặt huyện Đại

Từ, tỉnh Thái Nguyên ....................................................................................... 68

3.4.1. Các giải pháp kỹ thuật công nghệ ......................................................... 68

3.4.2. Giải pháp quản lý .................................................................................. 69

3.4.3. Nâng cao nhận thức và tăng cường sự tham gia của cộng đồng trong công

tác bảo vệ môi trường...................................................................................... 71

KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ........................................................................... 73

1. Kết luận ....................................................................................................... 73

2. Đề nghị ........................................................................................................ 73

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 75

v

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC BẢNG

Bảng 1.1. Các hồ chứa thủy lợi, thủy điện quan trọng của Việt Nam ............ 20

Bảng 2.1. Vị trí các điểm lấy mẫu nước mặt trên địa bàn huyện Đại Từ ....... 29

Bảng 2.2. Mức đánh giá chất lượng nước theo giá trị WQI ........................... 30

Bảng 3.1. Một số chỉ tiêu phát triển kinh tế của huyện Đại Từ qua các năm. 39

Bảng 3.2. Biến động dân số, lao động qua một số năm.................................. 40

Bảng 3.3. Kết quả phân tích chất lượng nước suối Thủy Tinh năm 2019...... 43

Bảng 3.4. Tổng hợp đánh giá kết quả quan trắc chất lượng nước tại Suối Thủy

Tinh năm 2019 ................................................................................................ 44

Bảng 3.5. Kết quả phân tích chất lượng nước suối Phục Linh, trước điểm hợp

lưu suối Đường Bắc năm 2019........................................................................ 45

Bảng 3.6. Tổng hợp đánh giá kết quả quan trắc chất lượng nước tại Suối Phục

Linh, trước điểm hợp lưu suối Đường Bắc năm 2019 .................................... 46

Bảng 3.7. Kết quả phân tích chất lượng nước suối Đường Bắc, trước khi chảy

qua khu bãi thải của Công ty TNHH khai thác và chế biến khoáng sản Núi Pháo

năm 2019 ......................................................................................................... 46

Bảng 3.8. Tổng hợp đánh giá kết quả quan trắc chất lượng suối Đường Bắc,

trước khi chảy qua khu bãi thải của Công ty TNHH khai thác và chế biến

khoáng sản Núi Pháo năm 2019...................................................................... 47

Bảng 3.9. Kết quả phân tích chất lượng nước mặt sông Công tại điểm cầu Phú

Thịnh, xã Phú Cường năm 2019 ..................................................................... 51

Bảng 3.10. Tổng hợp đánh giá chất lượng nước tại điểm quan trắc cầu Phú

Thịnh, xã Phú Cường năm 2019 ..................................................................... 52

Bảng 3.11. Kết quả phân tích chất lượng nước mặt sông Công khu vực cầu Huy

Ngạc năm 2019................................................................................................ 53

Bảng 3.12. Tổng hợp đánh giá chất lượng nước tại điểm quan trắc khu vực cầu

Huy Ngạc năm 2019........................................................................................ 54

vi

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Bảng 3.13. Kết quả phân tích chất lượng nước suối Na Trầm, xã Minh Tiến

năm 2019 ......................................................................................................... 55

Bảng 3.14. Tổng hợp đánh giá chất lượng nước tại suối Na Trầm, xã Minh Tiến

năm 2019 ......................................................................................................... 56

Bảng 3.15. Kết quả phân tích chất lượng nước suối Na Mao, xã Na Mao

năm 2019 ......................................................................................................... 56

Bảng 3.16. Tổng hợp đánh giá chất lượng nước tại suối Na Mao, xã Na Mao

năm 2019 ......................................................................................................... 57

Bảng 3.17. Kết quả phân tích chất lượng nước suối Tiên Hội, xã Tiên Hội năm

2019................................................................................................................. 58

Bảng 3.18. Tổng hợp đánh giá chất lượng nước tại điểm quan trắc............... 58

suối Tiên Hội, xã Tiên Hội năm 2019............................................................. 58

Bảng 3.19. Kết quả phân tích chất lượng nước suối Kẻn, xã Vạn Thọ năm 2019 59

Bảng 3.20. Tổng hợp đánh giá chất lượng nước tại điểm quan trắc suối Kẻn, xã

Vạn Thọ năm 2019........................................................................................... 60

Bảng 3.21. Kết quả phân tích chất lượng nước suối Mỹ Yên năm 2019........ 61

Bảng 3.22. Tổng hợp đánh giá chất lượng nước Mỹ Yên năm 2019 ............. 62

Bảng 3.23. Các nguồn cung cấp nước sinh hoạt cho người dân..................... 65

Bảng 3.24. Nguồn tiếp nhận nước thải sinh hoạt............................................ 65

Bảng 3.25. Ý kiến đánh giá của người dân về mức độ ô nhiễm nước mặt..... 66

Bảng 3.26. Ý kiến đánh giá của người dân về nguyên nhân gây ô nhiễm nguồn

nước mặt.......................................................................................................... 66

Bảng 3.27. Hoạt động bảo vệ môi trường qua ý kiến của người dân ............. 67