Đánh giá hiện trạng sử dụng đất sản xuất nông nghiệp huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2019-2021

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC

NGUYỄN ANH TUẤN

ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG SỬ DỤNG ĐẤT SẢN XUẤT

NÔNG NGHIỆP HUYỆN ĐỒNG HỶ, TỈNH THÁI NGUYÊN

GIAI ĐOẠN 2019 - 2021

LUẬN VĂN THẠC SĨ

QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƢỜNG

Thái Nguyên – 2022

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC

NGUYỄN ANH TUẤN

ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG SỬ DỤNG ĐẤT SẢN XUẤT

NÔNG NGHIỆP HUYỆN ĐỒNG HỶ, TỈNH THÁI NGUYÊN

GIAI ĐOẠN 2019 - 2021

LUẬN VĂN THẠC SĨ

QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƢỜNG

Chuyên ngành: Quản lý tài nguyên và môi trƣờng

Mã số: 8850101

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS.TS. Đặng Văn Minh

Thái Nguyên – 2022

i

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU.............................................................................................................. 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................... 1

2. Mục tiêu nghiên cứu......................................................................................... 2

3. Nhiệm vụ nghiên cứu ....................................................................................... 3

4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn.......................................................................... 4

5. Những đóng góp mới của đề tài....................................................................... 4

CHƢƠNG 1. TỐNG QUAN TÀI LIỆU.............................................................. 5

1.1. Khái niệm và phân loại đất............................................................................ 5

1.1.1. Khái niệm.............................................................................................. 5

1.1.2. Phân loại đất.......................................................................................... 7

1.2. Hiện trạng đất nông nghiệp trên thế giới và ở Việt Nam.............................. 9

1.2.1. Trên thế giới.......................................................................................... 9

1.2.2. Ở Việt Nam ......................................................................................... 10

1.3. Những luận điểm cơ bản về về đánh giá đất............................................... 11

1.3.1. Khái niệm đánh giá đất ....................................................................... 11

1.3.2. Một số luận điểm đánh giá đất............................................................ 12

1.3.2. Nội dung cơ bản của đánh giá hiện trạng sử dụng đất nông nghiệp... 14

1.4. Lịch sử nghiên cứu vấn đề và các công trình nghiên cứu có liên quan ...... 16

1.5. Điều kiện tự nhiên – kinh tế - xã hội huyện Đồng Hỷ................................ 18

1.5.1. Điều kiện tự nhiên............................................................................... 18

1.5.2. Điều kiện kinh tế - xã hội.................................................................... 21

CHƢƠNG 2. ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP ..................... 24

NGHIÊN CỨU................................................................................................... 24

2.1. Đối tƣợng nghiên cứu.................................................................................. 24

2.2. Phạm vi nghiên cứu..................................................................................... 24

2.3. Nội dung nghiên cứu................................................................................... 24

2.4. Phƣơng pháp nghiên cứu............................................................................. 24

2.4.1. Phƣơng pháp phân tích, tổng hợp tài liệu .......................................... 24

2.4.2. Phƣơng pháp điều tra .......................................................................... 25

2.4.3. Phƣơng pháp tính hiệu quả sử dụng đất.............................................. 26

CHƢƠNG 3 . KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN.......................... 31

ii

3.1. Tình hình sản xuất và hiện trạng sử dụng đất sản xuất nông nghiệp huyện

Đồng Hỷ giai đoạn 2019 - 2021......................................................................... 31

3.1.1. Hiện trạng đất sản xuất nông nghiệp huyện Đồng Hỷ giai đoạn 2019 -

2021............................................................................................................... 31

3.1.2. Tình hình sản xuất nông nghiệp trên địa bàn huyện Đồng Hỷ giai đoạn

2019 - 2021 ................................................................................................... 34

3.1.3. Đánh giá hiện trạng sử dụng đất sản xuất nông nghiệp trên địa bàn

huyện Đồng Hỷ giai đoạn 2019 - 2021......................................................... 43

3.2. Đánh giá hiệu quả sử dụng đất sản xuất nông nghiệp trên địa bàn huyện

Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên............................................................................... 47

3.2.1. Đánh giá hiệu quả kinh tế của các loại hình sử dụng đất sản xuất nông

nghiệp huyện Đồng Hỷ ................................................................................. 47

3.2.2. Đánh giá hiệu quả xã hội của các loại hình sử dụng đất sản xuất nông

nghiệp huyện Đồng Hỷ ................................................................................. 50

3.2.3. Đánh giá hiệu quả môi trƣờng của các loại hình sử dụng đất sản xuất

nông nghiệp huyện Đồng Hỷ ........................................................................ 57

3.2.4. Đánh giá chung về hiệu quả của các loại hình sử dụng đất sản xuất

nông nghiệp trên địa bàn huyện Đồng Hỷ giai đoạn 2019 - 2021................ 60

3.3. Đề xuất một số giải pháp sử dụng hiệu quả đất sản xuất nông nghiệp huyện

Đồng Hỷ tỉnh Thái Nguyên................................................................................ 62

3.3.1. Giải pháp về chính sách và khuyến nông................................................. 62

3.3.2. Giải pháp về khoa học kỹ thuật trong nông nghiệp ............................ 63

3.3.3. Giải pháp về tuyên truyền ................................................................... 64

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ............................................................................ 65

TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................. 67

PHỤ LỤC........................................................................................................... 69

iii

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Tên viết tắt Diễn giải

LUT Loại hình sử dụng đất

BVTV Bảo vệ thực vật

FAO Tổ chức Nông nghiệp và Lƣơng thực thế giới

UBND Ủy ban nhân dân

iv

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1. Bảng phân cấp chỉ tiêu đánh giá hiệu quả kinh tế của các loại hình sử

dụng đất sản xuất nông nghiệp huyện Đồng Hỷ ................................................ 27

Bảng 2.2. Thang điểm phân cấp đánh giá hiệu quả xã hội của các loại hình sử

dụng đất sản xuất nông nghiệp tại huyện Đồng Hỷ ............................................ 28

Bảng 2.3. Phân cấp chỉ tiêu đánh giá hiệu quả môi trƣờng của các loại hình sử

dụng đất sản xuất nông nghiệp tại huyện Đồng Hỷ ............................................ 29

Bảng 3.1. Diện tích đất nông nghiệp tỉnh Thái Nguyên năm 2020 phân theo loại

hình sử dụng ........................................................................................................ 31

Bảng 3.2. Diện tích đất nông nghiệp huyện Đồng Hỷ giai đoạn 2019 – 2021... 32

Bảng 3.3. Tốc độ tăng trƣởng và giá trị sản xuất nông, lâm nghiệp, thủy sản

huyện Đồng Hỷ giai đoạn 2019 - 2021............................................................... 35

Bảng 3.4. Diện tích một số cây trồng chủ yếu của huyện Đồng Hỷ giai đoạn

2019 - 2021.......................................................................................................... 36

Bảng 3.5. Tổng hợp tình hình sản xuất một số nông sản chính của huyện Đồng

Hỷ giai đoạn 2019 - 2021.................................................................................... 42

Bảng 3.6. Giá trị sản xuất các loại cây trồng năm 2021 ..................................... 47

Bảng 3.7. Tỷ lệ % chi phí trung gian/ha đất sản xuất nông nghiệp tại huyện

Đồng Hỷ .............................................................................................................. 48

Bảng 3.8. Hiệu quả kinh tế của các loại hình sử dụng đất sản xuất nông nghiệp

tại huyện Đồng Hỷ .............................................................................................. 49

Bảng 3.9. Đánh giá hiệu quả xã hội của các loại hình sử dụng đất sản xuất nông

nghiệp tại huyện Đồng Hỷ .................................................................................. 51

Bảng 3.10. Phân cấp chỉ tiêu đánh giá hiệu quả môi trƣờng của các loại hình sử

dụng đất sản xuất nông nghiệp tại huyện Đồng Hỷ ............................................ 58

Bảng 3.11. Đánh giá hiệu quả sử dụng các loại đất sản xuất nông nghiệp tại

huyện Đồng Hỷ ................................................................................................... 60

v

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1. Biến động diện tích đất sản xuất nông nghiệp huyện Đồng Hỷ giai

đoạn 2019-2021.................................................................................................. 33

Biểu đồ 3.2. Tỷ trọng đất sản xuất nông nghiệp huyện Đồng Hỷ giai đoạn 2019

– 2021.................................................................................................................. 34

Biểu đồ 3.3. Tốc độ tăng trƣởng ngành nông – lâm nghiệp, thủy sản huyện Đồng

Hỷ giai đoạn 2019 - 2021.................................................................................... 36

Biểu đồ 3.4. Cơ cấu giá trị sản xuất ngành nông nghiệp huyện Đồng Hỷ.......... 37

năm 2019 ............................................................................................................. 37

Biểu đồ 3.5. Cơ cấu giá trị sản xuất ngành nông nghiệp huyện Đồng Hỷ năm

2020..................................................................................................................... 39

Biểu đồ 3.6. Cơ cấu giá trị sản xuất ngành nông nghiệp huyện Đồng Hỷ.......... 41

năm 2021 ............................................................................................................. 41

Biểu đồ 3.7. Biến động diện tích đất canh tácmột số nông sản chính của huyện

Đồng Hỷ giai đoạn 2019 - 2021.......................................................................... 44

Biểu đồ 3.8. Diện tích đất sản xuất nông nghiệp bình quân đầu ngƣời huyện

Đồng Hỷ giai đoạn 2019 - 2021.......................................................................... 45

Biểu đồ 3.9. Đánh giá khả năng tiếp cận kỹ thuật canh tác và sự phù hợp với tập

quán nông hộ của một số loại hình sử dụng đất sản xuất nông nghiệp tại huyện

Đồng Hỷ .............................................................................................................. 57

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Sự gia tăng dân số mạnh mẽ trên thế giới cùng với đời sống ngày càng tăng

của một bộ phận không nhỏ ngƣời dân đã kéo theo nhu cầu ngày càng lớn về lƣơng

thực và thực phẩm. Để đáp ứng nhu cầu mọi mặt của đời sống, con ngƣời đã khai

thác hầu hết các tài nguyên và gây nhiều ảnh hƣởng đến môi trƣờng, trong đó có tài

nguyên đất - một loại tài nguyên không tái tạo. Do đó, hiện nay, việc đánh giá tài

nguyên cũng nhƣ hiện trạng sử dụng tài nguyên làm cơ sở cho việc sử dụng hợp lý,

hiệu quả và phát triển bền vững là nhiệm vụ quan trọng.

Đất đai là một trong số các nguồn tài nguyên đƣợc con ngƣời khai thác, sử

dụng và tác động mạnh mẽ hiện nay. Việc nghiên cứu sử dụng đất nông nghiệp đạt

hiệu quả cao là vấn đề cần đƣợc chú trọng. Sản xuất nông, lâm nghiệp là ngành

kinh tế dựa vào nguồn tài nguyên đất. Ngƣời sử dụng đất, các nhà làm quy hoạch

cần có kế hoạch sử dụng đất, đặc biệt đất nông lâm nghiệp, lựa chọn cây trồng phù

hợp với điều kiện đất đai, từ đó có những quyết định đúng đắn, phù hợp trong việc

sử dụng đất mang lại hiệu quả kinh tế và bền vững.

Đồng Hỷ là huyện miền núi nằm cách trung tâm thành phố Thái Nguyên 5

km về phía Đông Bắc với ranh giới hành chính: Phía Bắc giáp huyện Võ Nhai

(tỉnh Thái Nguyên) và huyện Chợ Mới (tỉnh Bắc Kạn); phía Đông giáp huyện

Yên Thế (tỉnh Bắc Giang); phía Nam giáp huyện Phú Bình và thành phố Thái

Nguyên; phía Tây giáp huyện Phú Lƣơng và thành phố Thái Nguyên. Đồng Hỷ

có vị trí thuận lợi, liền kề với trung tâm chính trị, văn hóa của tỉnh Thái Nguyên.

Địa hình của Đồng Hỷ phức tạp, chia thành hai vùng rõ rệt: Vũng núi thấp

nằm về phía Bắc, Đông Bắc (bao gồm các xã Văn Lăng, Tân Long, Văn Hán,

Cây Thị…) có độ cao trung bình 500 - 600m; vùng trung du phía Nam và Tây

Nam (xã Hóa Thƣợng, Nam Hòa, Tân Lợi…) có địa hình thấp, độ cao trung

bình dƣới 100m. Đây là tiềm năng lớn cho phát triển kinh tế nông – lâm nghiệp.