Đánh giá hiện trạng và đề xuất một số biện pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trường tại mỏ đá Quang Sơn xã Quang Sơn-Huyện Đồng Hỷ - Tỉnh Thái Nguyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

PHẠM HỮU DŨNG

ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP

GIẢM THIỂU Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG TẠI MỎ ĐÁ QUANG SƠN

XÃ QUANG SƠN - HUYỆN ĐỒNG HỶ - TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG

THÁI NGUYÊN - 2015

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

PHẠM HỮU DŨNG

ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP

GIẢM THIỂU Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG TẠI MỎ ĐÁ QUANG SƠN

XÃ QUANG SƠN - HUYỆN ĐỒNG HỶ - TỈNH THÁI NGUYÊN

Ngành: Khoa học Môi trường

Mã số: 60.44.03.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. Hà Xuân Linh

THÁI NGUYÊN - 2015

i

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Bản luận văn tốt nghiệp này là công trình nghiên cứu

thực sự của cá nhân tôi, được thực hiện trên cơ sở nghiên cứu lý thuyết,

nghiên cứu khảo sát và phân tích từ thực tiễn dưới sự hướng dẫn khoa học của

TS. Hà Xuân Linh.

Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu được trình bày

trong luận văn này là hoàn toàn trung thực, phần trích dẫn tài liệu tham khảo

đều được ghi rõ nguồn gốc.

Thái Nguyên, ngày…. tháng …năm 2015

Người viết cam đoan

Phạm Hữu Dũng

ii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn này, tôi đã nhận được

sự dạy bảo tận tình của các thầy cô, sự giúp đỡ của các bạn đồng nghiệp, sự

động viên to lớn của gia đình và những người thân.

Với lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc, tôi xin chân thành cảm ơn TS.

Hà Xuân Linh cùng các thầy, cô trong Khoa Tài nguyên và Môi trường -

Trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên đã tận tâm hướng dẫn, giúp đỡ động

viên tôi học tập, nghiên cứu khoa học và thực hiện luận văn, đã dìu dắt tôi

từng bước trưởng thành trong chuyên môn cũng như trong cuộc sống.

Cuối cùng tôi xin cảm ơn gia đình và bạn bè đã động viên và cố vũ tôi

trong suốt thời gian học tập.

Do thời gian có hạn, lại là bước đầu làm quen với phương pháp nghiên

cứu mới nên không thể tránh khỏi những thiếu sót. Tôi rất mong nhận được

những kiến thức đóng góp của các thầy, cô giáo cùng toàn thể các bạn để

khóa luận này được hoàn thiện hơn.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, ngày…. tháng …năm 2015

Người viết cam đoan

Phạm Hữu Dũng

iii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

MỤC LỤC

Lời cam đoan...................................................................................................... i

Lời cảm ơn ........................................................................................................ii

Mục lục.............................................................................................................iii

Danh mục bảng biểu......................................................................................... vi

DAnh mục hình ............................................................................................... vii

Danh mục các từ viết tắt.................................................................................viii

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1.Tính cấp thết của đề tài .................................................................................. 1

2.Mục tiêu của đề tài ......................................................................................... 2

2.1.Mục tiêu tổng quát ...................................................................................... 2

2.2.Mục tiêu cụ thể............................................................................................ 2

3. Yêu cầu của đề tài ......................................................................................... 2

4. Ý nghĩa của đề tài.......................................................................................... 3

4.1. Ý nghĩa khoa học ....................................................................................... 3

4.2. Ý nghĩa thực tiễn........................................................................................ 3

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU........................................................ 4

1.1. Cơ sở khoa học của đề tài .......................................................................... 4

1.1.1. Tài nguyên khoáng sản............................................................................ 4

1.1.2. Khai thác tài nguyên khoáng sản ............................................................ 4

1.1.3. Quá trình khai thác mỏ............................................................................ 5

1.1.4. Công nghệ khai thác................................................................................ 5

1.1.5. Phương pháp khai thác............................................................................ 6

1.1.6. Các hình thức khai thác, chế biến khoáng sản ........................................ 7

1.2. Tình hình khai thác trong và ngoài nước ................................................ 10

1.2.1. Tình hình khai thác khoáng sản trên thế giới........................................ 10

1.2.2. Đặc điểm ngành công nghiệp khai thác đá vôi ở Việt Nam ................. 13

iv

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

1.2.3. Trữ lượng đá vôi ở Việt Nam và tỉnh Thái Nguyên ............................. 15

1.2.4. Hiện trạng môi trường các khu vực khai thác đá vôi ở nước ta............ 16

1.2.5. Khai thác khoáng sản, vật liệu xây dựng ở Thái Nguyên..................... 19

1.3. Các nghiên cứu liên quan đã được xuất bản ............................................ 24

CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP ............. 26

NGHIÊN CỨU............................................................................................... 26

2.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................ 26

2.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu ............................................................ 26

2.3. Nội dung nghiên cứu................................................................................ 26

2.4. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 26

2.4.1. Phương pháp kế thừa sử dụng tài liệu thứ cấp...................................... 26

2.4.2. Phương pháp điều tra khảo sát thực địa và đánh giá nhanh môi trường .... 27

2.4.3. Phương pháp lấy mẫu ngoài hiện trường và phân tích trong phòng

thí nghiệm....................................................................................................... 27

2.4.4. Phương pháp phỏng vấn qua bộ phiếu điều tra..................................... 30

2.4.5. Phương pháp xử lý số liệu..................................................................... 30

2.4.6. Phương pháp đối chiếu, so sánh............................................................ 30

CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ................... 32

3.1. Tổng quan về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội mỏ đá vôi Quang Sơn,

xã Quang Sơn, huyện Đồng Hỷ ...................................................................... 32

3.1.1. Điều kiện tự nhiên................................................................................. 32

3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội...................................................................... 41

3.2. Quy mô dự án và đặc tính công nghệ khai thác ....................................... 45

3.2.1. Hệ thống khai thác vật liệu đá............................................................... 45

3.2.2. Đặc tính công nghệ khai thác ................................................................ 47

3.3. Hiện trạng môi trường đất, nước, không khí tại mỏ khai thác đá Quang Sơn. 49

3.3.1. Hiện trạng môi trường đất..................................................................... 49

v

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

3.3.2. Hiện trạng môi trường nước.................................................................. 50

3.3.3. Hiện trạng môi trường không khí.......................................................... 52

3.4. Đánh giá cán bộ và người dân về sự tác động của quá trình khai thác mỏ

đá đến môi trường. .......................................................................................... 56

3.4.1. Tác động đến môi trường đất................................................................ 56

3.4.2.Tác động đến môi trường nước.............................................................. 58

3.4.3.Tác động đến môi trường không khí, tiếng ồn....................................... 60

3.4.4.Tác động tới môi trương kinh tế - xã hội............................................... 62

3.4.5. Tác động tới môi trường lao động và rủi ro môi trường....................... 63

3.5. Nguyên nhân gây ô nhiễm ....................................................................... 65

3.5.1. Nguyên nhân gây ô nhiễm đất tại khu vực mỏ ..................................... 65

3.5.2. Nguyên nhân gây ô nhiễm nước tại mỏ ................................................ 66

3.5.3. Các nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường không khí.......................... 68

3.6.Giải pháp quản lý, giảm thiểu, khắc phục tác động của môi trường khai

thác mỏ ............................................................................................................ 70

3.6.1. Các giải pháp cơ chế chính sách trong việc quản lý và BVMT............ 71

3.6.2.Các giải pháp kỹ thuật công nghiệp....................................................... 71

3.6.3.Các biện pháp khống chế ô nhiễm bụi giao thông................................. 73

3.6.4.An toàn lao động và chăm sóc sức khoẻ người lao động ...................... 73

3.6.5.Giảm thiểu tác động môi trường sinh thái cảnh quan............................ 74

3.6.6.Chăm sóc sức khoẻ người lao động ....................................................... 75

3.6.7.Phòng chống thiên tai, sự cố và rủi ro môi trường ................................ 75

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ...................................................................... 77

1.KẾT LUẬN.................................................................................................. 77

2.KIẾN NGHỊ ................................................................................................. 77

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 78

PHỤ LỤC....................................................................................................... 81

vi

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 1.1.Sản Lượng và trữ lương đồng trên thế giới ..................................... 11

Bảng 1.2. Kết quả môi trường không khí tại Tân Phú Xuân xã Liên Khê, Thủy

Nguyên,Hải Phòng......................................................................... 18

Bảng 3. 1. Tọa độ các điểm góc khu vực dự án.............................................. 32

Bảng 3. 2. Nhiệt độ không khí trung bình tháng............................................. 37

Bảng 3. 3. Độ ẩm không khí trung bình các tháng trong năm........................ 38

Bảng 3. 4. Tổng lượng mưa các tháng trong năm........................................... 39

Bảng 3. 5. Tổng hợp tình hình kinh tế trên địa bàn xã Quang Sơn ................ 41

Bảng 3. 6. Đặc điểm dân cư, y tế và giáo dục trên địa bàn xã Quang Sơn..... 44

Bảng 3. 7. Tổng hợp các thông số của hệ thống khai thác ............................. 46

Bảng 3. 8. Tổng hợp tính chất cơ lý đá ........................................................... 47

Bảng 3. 9. Kết quả đo chất lượng đất khu vực mỏ.......................................... 49

Bảng 3. 10. Kết quả phân chất lượng nước ngầm khu vực dự án................... 50

Bảng 3. 11. Đánh giá ảnh hưởng của hoạt động khai thác đá tới môi trường

không khí trên địa bàn thông qua ý kiến điều tra, phỏng vấn....... 55

Bảng 3. 12. Nồng độ bụi, khí thải ở khu vực mỏ trong giai đoạn khai thác... 61

Bảng 3. 13. Nguồn phát sinh ô nhiễm của mỏ đá Quang Sơn ........................ 66

Bảng 3. 14. Đặc trưng nguồn ô nhiễm không khí tại mỏ khai thác đá ........... 68

Bảng 3. 15. Nguồn phát sinh khí bụi trong các hoạt động của dự án ............. 68

Bảng 3. 16. Tải lượng bụi sinh ra do các hoạt động khai thác và chế biến

hằng năm tại mỏ đá Quang Sơn .................................................... 69

Bảng 3. 17. Tải lượng khí thải phát sinh do sử dụng nhiên liệu động cơ và nổ mìn.. 70

vii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC HÌNH

Hình 1. 1. Phương pháp khai thác lộ thiên và hầm lò....................................... 6

Hình 1. 2. Sơ đồ khai thác cát sỏi đặc trưng trên địa bàn huyện ...................... 9

Hình 1. 3. Sơ đồ khai thác đá làm vật liệu xây dựng đặc trưng trên địa bàn

huyện Đồng Hỷ ............................................................................................... 10

Hình 3. 1. Sơ đồ vị trí mỏ đá vôi Quang Sơn ………………………………33

Hình 3. 2. Sơ đồ công nghệ khai thác mỏ đá Quang Sơn ............................... 48

Hình 3. 3. Sơ đồ công nghệ chế biến đá.......................................................... 48