Đánh giá hiện trạng đa dạng san hô và đề xuất giải pháp bảo vệ tại khu vực sơn trà - hải vân, đà nẵng

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

TRỊNH VIỆT ĐỨC

ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG ĐA DẠNG SAN HÔ

VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP BẢO VỆ

TẠI KHU VỰC SƠN TRÀ – HẢI VÂN, ĐÀ NẴNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ

SINH THÁI HỌC

Đà Nẵng - Năm 2020

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

TRỊNH VIỆT ĐỨC

ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG ĐA DẠNG SAN HÔ

VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP BẢO VỆ

TẠI KHU VỰC SƠN TRÀ – HẢI VÂN, ĐÀ NẴNG

Chuyên ngành : Sinh thái học

Mã số : 8420120

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Người hướng dẫn khoa học:

TS. KIỀU THỊ KÍNH

Đà Nẵng, Năm 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.

Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố

trong bất kỳ công trình nào khác. Một số kết quả trong luận văn tác giả được sự đồng ý

cho phép sử dụng của ThS. Nguyễn Văn Khánh – chủ nhiệm đề tài và TS. Kiều Thị

Kính – thư ký đề tài Cấp Bộ với mã số B2019-DNA-04: “Ứng dụng viễn thám và GIS

đánh giá hiện trạng phân bố và phân vùng bảo vệ rạn san hô ở Quảng Nam và Đà Nẵng”.

Tác giả

Trịnh Việt Đức

ii

ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG ĐA DẠNG SAN HÔ

VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP BẢO VỆ

TẠI KHU VỰC SƠN TRÀ – HẢI VÂN, ĐÀ NẴNG

Ngành: Sinh thái học

Họ tên học viên: Trịnh Việt Đức

Người hướng dẫn khoa học: TS. Kiều Thị Kính

Cơ sở đào tạo: Đại học Sư phạm Đà Nẵng

Tóm tắt:

Kết quả nghiên cứu hiện trạng đa dạng san hô, phân tích các tác động đối với RSH tại

khu vực nghiên cứu như sau: Diện tích san hô sống tại khu vực Sơn Trà – Hải Vân, Đà Nẵng

đạt 31,5 ha ghi nhận tại 14 điểm rạn và chỉ có chỉ có 4,77 ha trong tình trạng tốt. Khu vực Hòn

Chảo được ghi nhận có diện tích san hô sống cao nhất; tỷ lệ san hô sống tại khu vực Sơn Trà

chủ yếu tập trung về phía đông nam và phía nam bán đảo (từ Mũi Nghê về đến Hòn Sụp). San

hô sống có độ phủ cao nhất được xếp loại độ phủ trung bình tại điểm rạn Hòn Chảo, Mũi Nghê,

Bãi U. Sự phân bố san hô sống chủ yếu dọc theo bờ biển phía tây Hòn Chảo, phía nam bán đảo

Sơn Trà và phía bắc bán đảo Sơn Trà - khu vực từ Mũi Nghê đến Hòn Sụp. Tỷ lệ suy giảm -

31,51% tổng diện tích san hô ở giai đoạn 1998-2019. Nghiên cứu đã ghi nhận 71 loài san hô

tạo rạn, giống Acropora phổ biến nhất ở tất cả các vị trị khảo sát. Một số yếu tố sinh thái tác

động gây suy giảm độ phủ san hô được xác định bao gồm các yếu tố tự nhiên vô sinh, hữu sinh

hay các tác động từ hoạt động của con người như: khai thác quá mức và không hợp lý, hoạt

động du lịch và ô nhiễm môi trường nước biển, các hoạt động quy hoạch, phát triển vùng ven

bờ, từ cơ sở đó, nghiên cứu đề xuất 05 nhóm giải pháp bảo vệ HST rạn san hô tại khu vực biển

Sơn Trà – Hải Vân, Đà Nẵng.

Từ khóa: (rạn san hô, nhân tố sinh thái, tác động, độ phủ, đa dạng)

Xác nhận của giáo viên hướng dẫn

TS. Kiều Thị Kính

Người thực hiện đề tài

Trịnh Việt Đức

iii

ACCESS THE STATUS OF THE CORAL REEF DIVERSITY

AND PROPOSING THE PROTECTION SOLUTIONS

IN SON TRA – HAI VAN AREA, DANANG

Major: Ecology

Full name of Master student: Trinh Viet Duc

Instructors: PhD. Kieu Thi Kinh

Training institution: The University of Danang – University of Science and Education

Abstract:

Research results of coral diversity and analyze the impacts on coral reefs in research area

is summarized as follows: The acreage of live coral in Son Tra – Hai Van, Da Nang area is 31,5

ha were recorded at 14 reefs and only 4.77 ha are in good condition. at Hon Chao reef point

recorded as having the highest living coral area; the proportion of corals living in Son Tra area

is mainly concentrated in the southeast and south of the peninsula (from Mui Nghe to Hon Sup).

Live corals have the highest coverage (moderate coverage) at Hon Chao, Mui Nghe, Bai U. The

distribution of corals lives mainly along the west coast of Hon Chao, south of Son Tra peninsula

and north of Son Tra peninsula - the area from Mui Nghe to Hon Sup. The rate of decline is -

31,51% total live coral acreage in the period of 1998-2019. The research has recorded 71 species

of coral reefs, Acropora are most common varieties in all survey locations. Some ecological

factors make the live coral coverage less include: Natural factors or effects from human

activities like: Overexploited and unreasonable, tourism and polluting the sea environment, the

activities of planning and developing coastal areas. From that basis, the research proposes 5

groups of solutions to protect the coral reef ecosystem in Son Tra - Hai Van and Da Nang sea

areas.

Key words: (coral reed, ecological factors, impact, diversity, coverage).

Supervior’s confirmation Student

PhD. Kieu Thi Kinh Trinh Viet Duc

iv

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN........................................................................................................ i

ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG ĐA DẠNG SAN HÔ .................................................... ii

VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP BẢO VỆ ....................................................................... ii

TẠI KHU VỰC SƠN TRÀ – HẢI VÂN, ĐÀ NẴNG ............................................... ii

MỤC LỤC ................................................................................................................. iv

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ......................................................................... vii

DANH MỤC CÁC BẢNG ...................................................................................... viii

DANH MỤC CÁC HÌNH ......................................................................................... ix

MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài .................................................................................... 1

2. Mục tiêu nghiên cứu .......................................................................................... 2

2.1. Mục tiêu tổng quát ........................................................................................ 2

2.2. Mục tiêu cụ thể .............................................................................................. 2

3. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................... 2

4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài .......................................................... 2

4.1. Ý nghĩa khoa học ........................................................................................... 2

4.2. Ý nghĩa thực tiễn ........................................................................................... 3

5. Cấu trúc của luận văn ........................................................................................ 3

CHƯƠNG 1 ................................................................................................................ 4

TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU .................................................................. 4

1.1. Tổng quan về san hô ....................................................................................... 4

1.1.1. Khái niệm ................................................................................................... 4

1.1.2. Đặc điểm môi trường phân bố .................................................................... 4

1.1.3. Vai trò và tầm quan trọng .......................................................................... 5

1.1.4. Hiện trạng suy giảm rạn san hô hiện nay trên thế giới và tại Việt Nam ...... 7

1.2. Tình hình nghiên cứu rạn san hô trên thế giới và tại Việt Nam ................... 8

1.2.1. Tình hình nghiên cứu rạn san hô trên thế giới ............................................ 8

1.2.2. Tình hình nghiên cứu rạn san hô tại Việt Nam ............................................ 9

1.2.3. Tình hình nghiên cứu rạn san hô tại Đà Nẵng ....................................... 15

1.3. Đặc điểm khu vực nghiên cứu ...................................................................... 16

1.3.1. Vị trí địa lý ............................................................................................... 16

1.3.2. Điều kiện khí hậu ..................................................................................... 17

v

1.3.3. Đặc điểm thủy văn .................................................................................... 18

1.3.4. Đặc điểm địa hình và trầm tích biển ......................................................... 18

CHƯƠNG 2 .............................................................................................................. 21

THỜI GIAN, ĐỊA ĐIỂM VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .......................... 21

2.1. Đối tượng nghiên cứu .................................................................................... 21

2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu ................................................................ 21

2.2.1. Thời gian nghiên cứu ............................................................................... 21

2.2.2. Địa điểm nghiên cứu ................................................................................ 21

2.3. Nội dung nghiên cứu ..................................................................................... 21

2.3.1. Đánh giá đặc điểm nền đáy, xác định diện tích và mức độ đa dạng thành

phần loài rạn san hô .......................................................................................... 21

2.3.2. Đánh giá sự thay đổi diện tích san hô sống bằng viễn thám và GIS ......... 21

2.3.3. Phân tích các yếu tố sinh thái tác động, nguyên nhân suy giảm độ phủ và

thành phần loài san hô ....................................................................................... 21

2.3.4. Đề xuất các giải pháp bảo vệ rạn san hô tại khu vực Sơn Trà – Hải Vân,

Đà Nẵng ............................................................................................................ 21

2.4. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................. 22

2.4.1. Phương pháp kế thừa tài liệu ................................................................... 22

2.4.2. Phương pháp phân tích hệ thống .............................................................. 22

2.4.3. Phương pháp điều tra phỏng vấn ............................................................. 22

2.4.4. Phương pháp chuyên gia .......................................................................... 23

2.4.5. Phương pháp điều tra khảo sát ngoài thực địa ......................................... 23

2.4.6. Phương pháp thu mẫu .............................................................................. 24

2.4.7. Phương pháp xác định thành phần loài .................................................... 24

2.4.8. Phương pháp xác định độ phủ .................................................................. 25

2.4.9. Phương pháp xử lý số liệu: ....................................................................... 25

CHƯƠNG 3 .............................................................................................................. 26

KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN ..................................................................................... 26

3.1. Đánh giá đặc điểm môi trường nước, tỷ lệ nền đáy và mức độ đa dạng

quần xã san hô ..................................................................................................... 26

3.1.1. Các thông số chất lượng môi trường nước ............................................... 26

3.1.2. Diện tích và độ phủ san hô tại khu vực nghiên cứu ................................... 29

3.1.3. Đa dạng thành phần loài và đặc điểm phân bố san hô ............................. 33

3.2. Đánh giá sự thay đổi diện tích và phân bố san hô bằng viễn thám và bản đồ

GIS ........................................................................................................................ 39

3.3. Phân tích một số yếu tố sinh thái tác động gây suy giảm độ phủ san hô .... 43

vi

3.3.1. Các đe dọa từ tự nhiên (vô sinh) ............................................................... 43

3.3.2. Các đe dọa từ tự nhiên (hữu sinh) ............................................................ 46

3.3.3. Các đe dọa từ hoạt động của con người ................................................... 46

3.4. Đề xuất các giải pháp bảo vệ rạn san hô tại khu vực Sơn Trà – Hải Vân, Đà

Nẵng...................................................................................................................... 49

3.4.1 Nhóm giải pháp về quy hoạch ................................................................... 50

3.4.2. Nhóm giải pháp về cơ chế, chính sách ...................................................... 51

3.4.3. Nhóm giải pháp khoa học và công nghệ ................................................... 54

3.4.4. Nhóm giải pháp tuyên truyền, giáo dục và nâng cao năng lực .................. 54

3.4.5. Nhóm giải pháp bảo vệ môi trường và phòng tránh thiên tai .................... 55

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................. 57

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................. 58

PHỤ LỤC ................................................................................................................. 62

vii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

RSH Rạn san hô

BQL Ban quản lý

LC San hô sống (live coral)

HST Hệ sinh thái