Đảng lãnh đạo công tác xây dựng tổ chức Đảng ở Bắc Kỳ 1930-1945

Häc viÖn chÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh

Tæng quan

§Ò tµi khoa häc cÊp bé n¨m 2006

§¶ng l∙nh ®¹o C¤NG T¸C X¢Y DùNG HÖ THèNG Tæ CHøC

®¶NG ë b¾C kú TRONG THêI Kú 1930 -1945

C¬ quan chñ tr×: ViÖn LÞch sö §¶ng

Chñ nhiÖm ®Ò tµi: TS NguyÔn H÷U C¸T

Th− ký ®Ò tµi: THS, TRÇN tRäNG tH¥

6769

28/3/2007

Hµ Néi 2007

1

Chñ nhiÖm ®Ò tµi: TS NguyÔn H÷u C¸t

Th− ký ®Ò tµi: Ths TrÇn Träng Th¬

Danh s¸ch céng t¸c viªn

TS Khæng §øc Thiªm

Ths. TrÇn BÝch H¶i

CN. Vò Nhai

Ths. D−¬ng Minh HuÖ

Ths. NguyÔn ThÞ Xu©n

2

Môc lôc

Trang

Më ®Çu 3

Ch−¬ng I: Quan ®iÓm, chñ tr−¬ng cña §¶ng vµ Hå ChÝ Minh vÒ x©y

dùng hÖ thèng tæ chøc §¶ng, sù chØ ®¹o cña §¶ng ®èi víi c«ng t¸c x©y

dùng hÖ thèng tæ chøc §¶ng ë B¾c Kú thêi kú 1930-1945

7

1.1. Quan ®iÓm cña §¶ng vµ Hå ChÝ Minh vÒ x©y dùng hÖ thèng tæ chøc

§¶ng thêi kú 1930-1945

7

1.2. Sù chØ ®¹o cña §¶ng vµ Hå ChÝ Minh ®èi víi c«ng t¸c x©y dùng hÖ

thèng tæ chøc §¶ng ë B¾c Kú thêi kú 1930 - 1945.

23

Ch−¬ng II: Qóa tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn hÖ thèng tæ chøc §¶ng ë

B¾c Kú thêi kú 1930-1945

38

2.1. H×nh thµnh vµ b¶o vÖ hÖ thèng tæ chøc §¶ng ë B¾c Kú giai ®o¹n

1930-1935

38

2.2. Kh«i phôc hÖ thèng tæ chøc §¶ng ë B¾c Kú giai ®o¹n 1936-1939 50

2.3. Kh«i phôc vµ ph¸t triÓn hÖ thèng tæ chøc §¶ng ë B¾c Kú giai ®o¹n

1939 -1945

63

Ch−¬ng III. §Æc ®iÓm, vai trß, ph−¬ng thøc vµ kinh nghiÖm x©y dùng hÖ

thèng tæ chøc §¶ng ë B¾c Kú thêi kú 1930-1945

96

3.1. §Æc ®iÓm vµ vai trß 96

3.2. Ph−¬ng thøc x©y dùng hÖ thèng tæ chøc §¶ng ë B¾c Kú thêi kú

1930-1945

108

3.3. Mét sè kinh nghiÖm 112

KÕt luËn 115

Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 119

3

Më ®Çu

I. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi:

LÞch sö x©y dùng hÖ thèng tæ chøc §¶ng lµ mét bé phËn quan träng trong

lÞch sö §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam h¬n 70 n¨m qua. Trong thêi kú lÞch sö 1930-

1945, §¶ng ta ho¹t ®éng bÝ mËt, ch−a n¾m chÝnh quyÒn do ®ã viÖc x©y dùng, ph¸t

triÓn hÖ thèng tæ chøc §¶ng c¸c cÊp ®ãng vai trß rÊt quan träng ®èi víi sù thµnh

b¹i cña c¸ch m¹ng. Khi §¶ng ®· cã ®−êng lèi chÝnh trÞ ®óng ®¾n, ®−îc dÉn ®−êng

bëi hÖ t− t−ëng khoa häc vµ c¸ch m¹ng cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin vµ t− t−ëng Hå

ChÝ Minh, th× cã thÓ nãi, cïng víi t¹o dùng ®éi ngò c¸n bé, c«ng t¸c x©y dùng tæ

chøc §¶ng lµ kh©u quyÕt ®Þnh søc chiÕn ®Êu vµ n¨ng lùc chØ ®¹o thùc tiÔn cña

§¶ng. ChÝnh nhê x©y dùng, ph¸t triÓn hÖ thèng tæ chøc §¶ng réng kh¾p trªn mäi

®Þa bµn, g¾n chÆt víi quÇn chóng yªu n−íc vµ c¸ch m¹ng, §¶ng ta ®· biÕn chñ

tr−¬ng, ®−êng lèi c¸ch m¹ng thµnh c¸c phong trµo ®Êu tranh s«i ®éng cña c¸c

tÇng líp nh©n d©n, tõng b−íc t¹o dùng vµ ®µo luyÖn mét ®éi qu©n c¸ch m¹ng

®«ng ®¶o ®Ó khi thêi c¬ ®Õn kÞp thêi ph¸t ®éng cuéc tæng khëi nghÜa giµnh chÝnh

quyÒn thµnh c«ng vµo th¸ng 8-1945, lËp nªn n−íc ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ.

Nghiªn cøu LÞch sö §¶ng céng s¶n ViÖt Nam, nhÊt lµ trong giai ®o¹n §¶ng

l·nh ®¹o ®Êu tranh giµnh chÝnh quyÒn 1930-1945, kh«ng thÓ kh«ng nghiªn cøu

lÞch sö x©y dùng hÖ thèng tæ chøc cña §¶ng. ViÖn LÞch sö §¶ng chän ®¨ng ký ®Ò

tµi nµy nh»m gãp phÇn lµm s¸ng tá qu¸ tr×nh §¶ng l·nh ®¹o c«ng t¸c x©y dùng hÖ

thèng tæ chøc §¶ng, kh¼ng ®Þnh vai trß l·nh ®¹o toµn diÖn, tuyÖt ®èi cña §¶ng,

b¸c bá nh÷ng luËn ®iÖu xuyªn t¹c, nhËn ®Þnh sai l¹c vÒ vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng

trong thêi kú 1930-1945, gãp phÇn nghiªn cøu mét m¶ng trèng trong nghiªn cøu

LÞch sö §¶ng l©u nay, ®ãng gãp thªm mét sè kinh nghiÖm trong c«ng t¸c x©y

dùng, b¶o vÖ tæ chøc §¶ng.

4

II. T×nh h×nh nghiªn cøu.

§©y lµ mét vÊn ®Ò ®· ®−îc ®Ò cËp ë mét sè c«ng tr×nh lÞch sö §¶ng cÊp

Trung −¬ng, cÊp ®Þa ph−¬ng. ë cÊp Trung −¬ng, cã thÓ kÓ ®Õn nh÷ng c«ng tr×nh

nghiªn cøu c¬ b¶n, nh÷ng chuyªn kh¶o nh−: LÞch sö §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam

(s¬ th¶o), tËp 1 (1920-1954), Nxb Sù thËt, 1981; LÞch sö C¸ch m¹ng th¸ng T¸m

1945, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, H, 1995; §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, c¸c ®¹i héi vµ

héi nghÞ Trung −¬ng, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, H, 1998... ; nh÷ng c«ng tr×nh

nghiªn cøu vÒ c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o cña §¶ng nh−: TrÇn Phó, Lª Hång Phong,

Tr−êng Chinh, Hoµng V¨n Thô, ..; nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ c¸c nhµ tï:

Ho¶ Lß, S¬n La. ViÖn LÞch sö §¶ng còng ®· thùc hiÖn hai ®Ò tµi cÊp bé lµ: ‘Vai

trß cña c¸c Xø ñy trong thêi kú ®Êu tranh giµnh chÝnh quyÒn 1930-1945”,

(nghiÖm thu n¨m 1997) vµ “ HÖ thèng tæ chøc §¶ng cÊp tØnh thµnh” (nghiÖm thu

n¨m 1999).

ë cÊp ®Þa ph−¬ng, cho ®Õn nay hÇu hÕt c¸c ®Þa ph−¬ng ®· hoµn thµnh viÖc

nghiªn cøu, biªn so¹n vµ xuÊt b¶n lÞch sö §¶ng bé cÊp tØnh, thµnh phè, huyÖn,

quËn vÒ giai ®o¹n lÞch sö §¶ng 1930-1945 trong ®ã cã ®Ò cËp ®Õn c«ng t¸c x©y

dùng §¶ng cña c¸c §¶ng bé.

Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, T¹p chÝ LÞch sö §¶ng ®· ®¨ng t¶i mét sè bµi

nghiªn cøu vÒ sù kh«i phôc vµ ph¸t triÓn cña tæ chøc §¶ng ë B¾c Kú giai ®o¹n

1939-1945.

Tuy nhiªn, ch−a cã c«ng tr×nh nµo ®i s©u nghiªn cøu mét c¸ch ®Çy ®ñ,

toµn diÖn, cã hÖ thèng còng nh− rót ra nh÷ng kinh nghiÖm vÒ c«ng t¸c x©y dùng

hÖ thèng tæ chøc §¶ng ë B¾c Kú thêi kú ®Êu tranh giµnh chÝnh quyÒn 1930-1945.

III. Môc tiªu nghiªn cøu

- Lµm râ nh÷ng quan ®iÓm, chñ tr−¬ng vµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn

cña hÖ thèng tæ chøc §¶ng ë B¾c Kú vµ vai trß cña nã trong c«ng t¸c x©y dùng

§¶ng còng nh− trong c«ng cuéc vËn ®éng c¸ch m¹ng ë B¾c Kú 1930-1945.

5

- S¶n phÈm cña ®Ò tµi gãp phÇn vµo viÖc nghiªn cøu vµ gi¶ng d¹y LÞch sö

§¶ng.

- KÕt qu¶ nghiªn cøu gãp phÇn gîi më mét sè kinh nghiÖm trong c«ng t¸c

x©y dùng §¶ng vÒ mÆt tæ chøc.

IV. Néi dung nghiªn cøu

1. Bèi c¶nh lÞch sö, yªu cÇu c¸ch m¹ng thêi kú 1930-1945, t¸c ®éng chi

phèi ®Õn c«ng t¸c x©y dùng hÖ thèng tæ chøc §¶ng ë B¾c Kú.

2. Quan ®iÓm, chñ tr−¬ng, ®−êng lèi cña §¶ng vµ cña ®ång chÝ NguyÔn ¸i

Quèc vÒ c«ng t¸c x©y dùng tæ chøc §¶ng ë B¾c Kú, qua c¸c giai ®o¹n 1930-1935,

1935-1939, 1939-1945.

3. Sù chØ ®¹o cña Trung −¬ng §¶ng ®èi víi c«ng t¸c x©y dùng hÖ thèng tæ

chøc §¶ng ë B¾c Kú qua c¸c giai ®o¹n 1930-1935, 1935-1939, 1939-1945.

4. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña hÖ thèng tæ chøc §¶ng ë B¾c Kú

tõ Xø uû, Liªn tØnh uû, TØnh uû – HuyÖn uû, chi bé §¶ng ë B¾c Kú (theo c¸c giai

®o¹n lÞch sö 1930-1935, 1936-1939, 1939-1945).

5. §Æc ®iÓm, vai trß, ph−¬ng thøc x©y dùng hÖ thèng tæ chøc §¶ng ë B¾c

Kú thêi kú 1930-1945.

6. Mét sè kinh nghiÖm vÒ x©y dùng, b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn hÖ thèng tæ chøc

§¶ng ë B¾c Kú thêi kú 1930-1945.

V. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu

§Ò tµi chñ yÕu sö dông ph−¬ng ph¸p lÞch sö vµ logic, thèng kª, so s¸nh, ®èi

chiÕu.. ®Ó nªu bËt sù l·nh ®¹o s¸ng t¹o cña §¶ng trong c«ng t¸c x©y dùng hÖ

thèng tæ chøc §¶ng ë B¾c Kú 1930-1945.

Tæ chøc héi th¶o khoa häc, to¹ ®µm lÊy ý kiÕn chuyªn gia...

VI. Lùc l−îng nghiªn cøu

6

§Ó thùc hiÖn môc tiªu ®Ò ra, chñ nhiÖm ®Ò tµi ®· mêi mét sè c¸n bé nghiªn

cøu cña ViÖn LÞch sö §¶ng, mét sè nhµ khoa häc nghiªn cøu chuyªn s©u thêi kú

1930-1945 tham gia viÕt chuyªn ®Ò vµ gãp ý b¶n th¶o.

VII. S¶n phÈm cña ®Ò tµi

- §Ò tµi ®· thùc hiÖn 6 chuyªn ®Ò chuyªn s©u tËp hîp thµnh Kû yÕu khoa

häc gåm 177 trang.

- B¶n Tæng quan ngoµi phÇn më ®Çu, danh môc tµi liÖu, bao gåm 3 ch−¬ng

vµ kÕt luËn víi tæng sè 124 trang.

VIII. TriÓn väng øng dông

S¶n phÈm nghiªn cøu cña ®Ò tµi cã thÓ sö dông lµm tµi liÖu tham kh¶o phôc

vô c«ng t¸c nghiªn cøu, biªn so¹n vµ gi¶ng d¹y LÞch sö §¶ng thêi kú 1930-1945.

KÕt qu¶ nghiªn cøu gãp phÇn gîi më mét sè kinh nghiÖm vµo c«ng t¸c

l·nh ®¹o c«ng cuéc ®æi míi cña §¶ng.

IX. KÕt cÊu cña Tæng quan

Ngoµi phÇn më ®Çu vµ danh môc tµi liÖu tham kh¶o, tæng quan ®−îc kÕt

cÊu thµnh 3 ch−¬ng vµ kÕt luËn

7

Ch−¬ng I

quan ®iÓm, Chñ tr−¬ng cña §¶ng vµ Hå ChÝ Minh vÒ

x©y dùng hÖ thèng tæ chøc §¶ng, sù chØ ®¹o cña §¶ng

®èi víi c«ng t¸c x©y dùng hÖ thèng tæ chøc §¶ng ë

B¾c Kú thêi kú 1930 - 1945

1.1. Quan ®iÓm, chñ tr−¬ng cña §¶ng vµ Hå ChÝ Minh1

vÒ x©y

dùng hÖ thèng tæ chøc §¶ng thêi kú 1930-1945

Khi ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò tæ chøc vµ vai trß cña nã, nh÷ng nhµ s¸ng lËp chñ

nghÜa M¸c - Lªnin chØ râ tæ chøc lµ “vò khÝ” chñ yÕu cña giai cÊp v« s¶n

trong cuéc ®Êu tranh giµnh chÝnh quyÒn tõ tay giai cÊp t− s¶n. Lª nin viÕt:

“Trong cuéc ®Êu tranh giµnh chÝnh quyÒn, giai cÊp v« s¶n kh«ng cã vò khÝ

nµo kh¸c h¬n lµ sù tæ chøc. BÞ ph©n chia v× sù c¹nh tranh v« chÝnh phñ ®ang

thÞnh hµnh trong thÕ giíi t− b¶n, bÞ ®Ì nÆng d−íi sù lao ®éng n« lÖ cho t− b¶n,

lu«n lu«n bÞ d×m s©u d−íi “ tËn ®¸y” cña c¶nh khæ cùc, cña sù cïng quÉn vµ

cña sù tho¸i ho¸, nh−ng giai cÊp v« s¶n vÉn cã thÓ trë thµnh – vµ tÊt nhiªn sÏ

trë thµnh- mét lùc l−îng v« ®Þch, chØ v× mét lý do nµy: sù thèng nhÊt t− t−ëng

cña giai cÊp v« s¶n dùa trªn c¬ së nh÷ng nguyªn lý cña chñ nghÜa M¸c ®−îc

cñng cè b»ng sù thèng nhÊt vËt chÊt cña tæ chøc tËp hîp hµnh triÖu ng−êi lao

®éng thµnh mét ®¹o qu©n v« ®Þch cña giai cÊp c«ng nh©n ”2

. Sù “ thèng nhÊt

vËt chÊt” cña giai cÊp c«ng nh©n vµ nh©n d©n lao ®éng chØ cã thÓ thùc hiÖn

®−îc vµ biÕn thµnh søc m¹nh v« ®Þch khi do chÝnh §¶ng v« s¶n kiÓu míi cña

chñ nghÜa Lªnin l·nh ®¹o. §¶ng v« s¶n theo Chñ nghÜa Lªnnin lµ mét ®¶ng cã

tæ chøc chÆt chÏ, ®−îc x©y dùng theo nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ. HÖ thèng

tæ chøc lµ nÒn t¶ng c¬ b¶n, quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ søc l·nh ®¹o cña §¶ng.

1

Trong cuéc ®êi ho¹t ®éng, Hå ChÝ Minh cã nhiÒu danh x−ng, bÝ danh, bót danh kh¸c nhau. §Ó

tiÖn tr×nh bµy, chóng t«i dïng danh x−ng Hå ChÝ Minh. 2

Lªnin Toµn tËp, tËp 8, Nxb TiÕn bé Maxc¬va, 1978, tr. 490.

8

Qu¸n triÖt nh÷ng nguyªn t¾c vÒ x©y dùng §¶ng cña chñ nghÜa Lªnin,

ngay tõ khi ra ®êi, §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (tõ th¸ng 10-1930 ®Õn 3-1951 lµ

§¶ng Céng s¶n §«ng D−¬ng) ®· x¸c ®Þnh c«ng t¸c x©y dùng, cñng cè hÖ

thèng tæ chøc §¶ng tõ Trung −¬ng ®Õn ®Þa ph−¬ng lµ nhiÖm vô quan träng

hµng ®Çu nh»m thùc hiÖn th¾ng lîi c¸c nhiÖm vô c¸ch m¹ng. Trong thêi kú

1930 - 1945, c¨n cø vµo hoµn c¶nh lÞch sö cña tõng giai ®o¹n lÞch sö vµ ®iÒu

kiÖn cô thÓ cña tõng ®Þa bµn, §¶ng vµ Hå ChÝ Minh ®· ®Ò ra chñ tr−¬ng chØ

®¹o vÒ c«ng t¸c x©y dùng hÖ thèng tæ chøc cho toµn §¶ng, cho tõng ®Þa

ph−¬ng, ®¶m b¶o cho §¶ng l·nh ®¹o th¾ng lîi c«ng cuéc ®Êu tranh giµnh

chÝnh quyÒn.

Nh÷ng chñ tr−¬ng, nguyªn t¾c, ®Þnh h−íng vÒ c«ng t¸c x©y dùng tæ

chøc §¶ng ®−îc thÓ hiÖn qua c¸c b¶n §iÒu lÖ §¶ng, c¸c chØ thÞ, nghÞ quyÕt

cña §¶ng, qua c¸c bµi nãi, bµi viÕt cña Hå ChÝ Minh, lµ kim chØ nam cho

c«ng t¸c x©y dùng, kh«i phôc, cñng cè vµ ph¸t triÓn hÖ thèng tæ chøc cho toµn

§¶ng vµ cho c¸c §¶ng bé.

§Çu n¨m 1930, t¹i Hång K«ng (Trung Quèc), NguyÔn ¸i Quèc triÖu

tËp vµ chñ tr× Héi nghÞ hîp nhÊt c¸c tæ chøc céng s¶n trong n−íc thµnh §¶ng

Céng s¶n ViÖt Nam; th«ng qua Ch¸nh c−¬ng v¾n t¾t, S¸ch l−îc v¾n t¾t vµ

§iÒu lÖ v¾n t¾t cña §¶ng.

§iÒu lÖ v¾n t¾t quy ®Þnh hÖ thèng tæ chøc cña §¶ng nh− sau:

“Chi bé gåm tÊt c¶ ®¶ng viªn trong mét nhµ m¸y, mét c«ng x−ëng, mét

hÇm má, mét së xe löa, mét chiÕc tµu, mét ®ån ®iÒn, mét ®−êng phè…

HuyÖn bé, thÞ bé hay lµ khu bé:

HuyÖn bé gåm tÊt c¶ c¸c chi bé trong mét huyÖn.

ThÞ bé gåm tÊt c¶ c¸c chi bé trong mét ch©u thµnh nhá.

Khu bé gåm tÊt c¶ c¸c chi bé trong khu cña mét thµnh phè lín nh−

“Sµi Gßn, Chî Lín, H¶i phßng, Hµ Néi” hay mét s¶n nghiÖp lín nh− má Hßn

Gai.

9

TØnh bé, Thµnh bé hay ®Æc biÖt bé:

TØnh bé gåm c¸c huyÖn bé, thÞ bé trong mét tØnh.

Thµnh bé gåm tÊt c¶ c¸c khu bé trong mét thµnh phè.

§Æc biªt bé gåm tÊt c¶ c¸c khu bé trong mét s¶n nghiÖp lín.

Trung −¬ng”1

§iÒu lÖ trªn ®Æt c¬ së cho sù h×nh thµnh hÖ thèng tæ chøc c¸c cÊp cña

§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam sau khi hîp nhÊt.

Th¸ng 10-1930, Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng häp Héi nghÞ lÇn thø

nhÊt t¹i Hång K«ng (Trung Quèc). Héi nghÞ ra ¸n NghÞ quyÕt vÒ t×nh h×nh

hiÖn t¹i ë §«ng D−¬ng vµ nhiÖm vô cÇn kÝp cña §¶ng.

Héi nghÞ nªu nh÷ng sai lÇm, khuyÕt ®iÓm cña Héi nghÞ hîp nhÊt, nh−

chØ lo hîp nhÊt mµ kh«ng chó ý ®Õn viÖc bµi trõ nh÷ng t− t−ëng, hµnh ®éng

biÖt ph¸i cña c¸c ®¶ng ph¸i tr−íc kia, do ®ã mµ §¶ng tuy ®· hîp nhÊt nh−ng

t− t−ëng vµ hµnh ®éng cña c¸c ®¶ng ph¸i ch−a thèng nhÊt; c«ng viÖc cña

§¶ng kh«ng th¶o luËn trong c¸c §¶ng bé; c¸c cÊp §¶ng bé kh«ng cã sù liªn

l¹c mËt thiÕt víi nhau; chØ ®¹o theo lèi mÖnh lÖnh;… §Æc biÖt, Héi nghÞ cho

r»ng mét trong nh÷ng sai lÇm lín cña Héi nghÞ hîp nhÊt lµ trong hÖ thèng tæ

chøc bá mÊt cÊp Xø bé, “b¾t T. − [t.g] (b¶y ng−êi) trùc tiÕp chØ huy c¸c tØnh

bé, lµm cho T. − ®· kh«ng chu ®¸o ®−îc ®Õn mçi viÖc ë c¸c tØnh; mµ l¹i

kh«ng cßn th× giê mµ lo ®Õn viÖc quan träng chung cho toµn thÓ §¶ng n÷a”2

.

Héi nghÞ chñ tr−¬ng “chØnh ®èn néi bé, lµm cho §¶ng B«ns¬vÝch

ho¸”; c¨n cø vµo §iÒu lÖ cña Quèc tÕ Céng s¶n, Héi nghÞ ®Þnh ra §iÒu lÖ

§¶ng, tæ chøc ra c¸c xø uû cho v÷ng vµng ®Ó “chØ huy c«ng viÖc trong mét xø.

T. − v× cã c«ng viÖc toµn thÓ §¶ng kh«ng thÓ trùc tiÕp chØ huy c¸c tØnh bé

(…) c¸c §¶ng bé th−îng cÊp (tõ thµnh vµ tØnh uû trë lªn) ph¶i tæ chøc c¶ c¸c

1 §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam: V¨n kiÖn §¶ng toµn tËp, Nxb CTQG, H. 2002, tËp 2, tr. 7, 8. 2

§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam: V¨n kiÖn §¶ng toµn tËp, tËp 2, s®d, tr.111.

10

ban chuyªn m«n nÒ giíi ®Ó vËn ®éng(…) §¶ng bé th−îng cÊp vµ h¹ cÊp ph¶i

liªn l¹c mËt thiÕt lu«n lu«n th× §¶ng víi quÇn chóng míi khái xa nhau. Ph¶i

tæ chøc cho nhiÒu c¸ch giao th«ng ®Ó cho c¸c cÊp ®¶ng bé xa nhau th−êng

kh«ng tin tøc cho mau vµ chuyªn (tØnh ñy víi xø ñy, xø ñy víi Trung −¬ng, xø

ñy nµy víi xø ñy kh¸c, Trung −¬ng víi c¸c ®¶ng huynh ®Ö nh− Ph¸p vµ Tµu,

Trung −¬ng víi Quèc tÕ Céng s¶n” 1

.

¸n NghÞ quyÕt Héi nghÞ còng nªu râ cÇn tæ chøc nhiÒu c¸ch giao

th«ng ®Ó quan hÖ gi÷a c¸c cÊp bé §¶ng ®−îc liªn tôc; tranh thñ phong trµo

®Êu tranh ®Ó ph¸t triÓn tæ chøc, tÝch cùc thu n¹p ®¶ng viªn míi, lËp ra c¸c chi

bé lµng; chó ý lÊy phô n÷, thî thuyÒn vµo §¶ng; t¨ng c−êng vµ n©ng cao chÊt

l−îng sinh ho¹t chi bé.

Héi nghÞ th«ng qua §iÒu lÖ cña §¶ng Céng s¶n §«ng D−¬ng, quy

®Þnh râ hÖ thèng tæ chøc §¶ng cã 6 cÊp: Trung −¬ng, Xø bé, TØnh bé hoÆc

Thµnh bé, HuyÖn bé, Tæng bé vµ Chi bé, gåm:

“a, Chi bé: Mçi c¸i s¶n nghiÖp, nhµ bu«n, hoÆc ®−êng phè, lµng, tr¹i

lÝnh… cã ban c¸n sù chi bé chØ huy.

b, Tæng bé (ë nhµ quª) cã mét ban tæng ñy chØ huy.

c, HuyÖn bé (ë c¸c tØnh), khu bé (c¸c thµnh phè, c¸c vïng ®ån ®iÒn, c¸c

vïng má) cã mét ban huyÖn ñy hay khu ñy chØ huy.

d, TØnh bé hoÆc thµnh bé (thµnh bé Hµ Néi, H¶i Phßng, Vinh - BÕn

Thñy, HuÕ, Tourane [§µ N½ng- TG] Sµi Gßn, Chî Lín, Nam Vang) hoÆc ®Æc

biÖt bé c¸c ®Þa ph−¬ng ®ån ®iÒn, më réng nh− mét tØnh) cã ban tØnh, thµnh ñy,

hoÆc ®Æc ñy chØ huy.

®, Xø bé (Trung, Nam, B¾c, Cao Miªn, Lµo) cã Ban Xø ñy chØ huy.

e, Trung −¬ng”2

.

1

§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, V¨n kiÖn §¶ng Toµn tËp, tËp 2, s®d, tr.113-114.

2

§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam: V¨n kiÖn §¶ng toµn tËp, tËp 2, s®d, tr. 120-121.

11

§iÒu lÖ chØ râ: chi bé lµ tæ chøc c¨n b¶n cña §¶ng. Do ®ã, n¬i nµo cã

ba ®¶ng viªn trë lªn th× ®−îc tæ chøc mét chi bé míi. N¬i nµo chØ cã mét, hai

®¶ng viªn th× ph¶i vµo chi bé gÇn ®ã. Cßn nh÷ng ®¶ng viªn kh¸c nh− thñ c«ng

nghiÖp, trÝ thøc, ng−êi ®i ë th× ph¶i lÊy ®Þa ph−¬ng m×nh lµm gèc mµ tæ chøc

ra chi bé ®−êng phè, ë nhµ quª cã c«ng x−ëng nhá th× ®−îc tæ chøc ra chi bé

riªng.

§iÒu lÖ quy ®Þnh trong c¸c tØnh (thµnh, ®Æc biÖt) bé cã ban th−êng vô

®Ó lµm viÖc hµng ngµy. Trong nh÷ng tr−êng hîp cô thÓ, Xø uû ®ãng ë thµnh

phè nµo th× chç Êy kh«ng cÇn cã thµnh uû. C«ng viÖc chç Êy do Xø uû trùc

tiÕp chØ huy.

§Æc biÖt, §iÒu lÖ §¶ng Céng s¶n §«ng D−¬ng (10-1930) cßn vËn dông

sù chØ ®¹o cña Quèc tÕ Céng s¶n ®Ó lËp ra §¶ng ®oµn trong c¸c tæ chøc c¸ch

m¹ng nh− C«ng héi, N«ng héi)

TËp trung d©n chñ lµ nguyªn t¾c c¬ b¶n chØ ®¹o viÖc x©y dùng hÖ thèng

tæ chøc §¶ng, ®ång thêi còng lµ nguyªn t¾c quan träng nhÊt chØ ®¹o mäi ho¹t

®éng tæ chøc, sinh ho¹t néi bé vµ phong c¸ch lµm viÖc cña §¶ng theo chñ

nghÜa Lªnin. Trong hoµn c¶nh ho¹t ®éng bÝ mËt, nguyªn t¾c tËp trung cµng cÇn

®−îc §¶ng nhÊn m¹nh vµ chó träng. §iÒu lÖ §¶ng Céng s¶n §«ng D−¬ng (10-

1930) Ên ®Þnh râ:

a) §¶ng Céng s¶n §«ng D−¬ng còng nh− c¸c chi bé cña Quèc tÕ Céng

s¶n ph¶i tæ chøc theo lèi d©n chñ tËp trung, nghÜa lµ:

- §¶ng bé h¹ cÊp cho ®Õn th−îng cÊp do c¸c §¶ng bé héi nghÞ vµ §¶ng

§¹i héi cö ra.

- C¸c §¶ng bé mçi cÊp cö ñy viªn th× ph¶i b¸o c¸o lµ th−îng cÊp.

- §¶ng bé h¹ cÊp th× ph¶i nhÊt ®Þnh thõa nhËn NghÞ quyÕt cña th−îng

cÊp, ph¶i gi÷ kû luËt §¶ng, ph¶i chÊp hµnh c¸c NghÞ quyÕt cña Quèc tÕ Céng

s¶n vµ c¸c c¬ quan chØ huy cña §¶ng mét c¸ch thiÕt thùc vµ mau m¾n.

12

- C¬ quan chØ huy mét ®Þa ph−¬ng tøc lµ th−îng cÊp c¸c bé phËn trong

®Þa ph−¬ng ®ã.

- C¸c ®¶ng viªn ®èi víi c¸c vÊn ®Ò trong §¶ng chØ cã quyÒn th¶o luËn

trong §¶ng bé m×nh khi c¸c vÊn ®Ò Êy ch−a cã NghÞ quyÕt ra. C¸c NghÞ quyÕt

cña Quèc tÕ §¹i héi hoÆc §¶ng §¹i héi, hoÆc cña c¸c c¬ quan chØ huy th× c¸c

§¶ng bé ph¶i nhÊt ®Þnh chÊp hµnh, dÇu cã mét bé phËn ®¶ng viªn hoÆc mÊy

®Þa ph−¬ng §¶ng bé kh«ng ®ång ý víi NghÞ quyÕt Êy còng cø ph¶i chÊp hµnh.

b) Trong hoµn c¶nh bÝ mËt, khi cÇn kÝp th× th−îng cÊp c¬ quan cã quyÒn

chØ ®Þnh h¹ cÊp c¬ quan. NÕu ®−îc th−îng cÊp c¬ quan phª cho th× cã phÐp chØ

®Þnh ñy viªn míi gia vµo §¶ng bé ñy viªn.

c) ë trong ph¹m vi NghÞ quyÕt Quèc tÕ vµ §¶ng th× §¶ng bé ®Þa

ph−¬ng nµo cã quyÒn gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò trong ®Þa ph−¬ng Êy.

d) C¬ quan cao nhÊt cña c¸c cÊp §¶ng bé lµ toµn héi chi bé hoÆc héi

nghÞ cña c¸c cÊp Êy hoÆc §¶ng §¹i héi.

§iÒu lÖ §¶ng Céng s¶n §«ng D−¬ng (10-1930) còng x¸c ®Þnh chi bé lµ

nÒn t¶ng cña §¶ng, lµ mét trong nh÷ng kh©u quan träng trong hÖ thèng tæ

chøc vµ trong viÖc thùc hiÖn sù l·nh ®¹o cña §¶ng. §iÒu lÖ nªu ra r»ng:

a) C¨n b¶n tæ chøc cña §¶ng lµ chi bé (lß m¸y, má, c«ng së, nhµ bu«n,

tr−êng häc v.v..). TÊt c¶ ®¶ng viªn lµm ë chç Êy ®Òu ph¶i vµo chi bé. N¬i nµo

cã ba ®¶ng viªn trë lªn, ®−îc tæ chøc mét chi bé míi, nh−ng ph¶i do c¬ quan

chØ huy kÒ ®ã chuÈn y.

b) N¬i nµo chØ cã mét, hai ®¶ng viªn ë trong mét chç, th× nh÷ng ®¶ng

viªn Êy ph¶i vµo chi bé gÇn ®ã, hoÆc cïng víi ®¶ng viªn trong mét, hai së gÇn

®ã mµ tæ chøc ra chi bé. Cßn nh÷ng ®¶ng viªn kh¸c nh− thñ c«ng nghiÖp, trÝ

thøc, ng−êi ®i ë th× ph¶i lÊy ®Þa ph−¬ng m×nh ë lµm gèc mµ tæ chøc ra chi bé

®−êng phè, ë nhµ quª mµ cã c«ng x−ëng nhá th× ®−îc tæ chøc ra chi bé riªng.

§iÒu lÖ còng Ên ®Þnh râ nhiÖm vô cña chi bé:

- Tuyªn truyÒn vµ cæ ®éng céng s¶n mét c¸ch cã kÕ ho¹ch, thùc

13

hµnh khÈu hiÖu vµ nghÞ quyÕt cña §¶ng trong quÇn chóng c«ng n«ng cho

hä theo §¶ng.

- Ph¶i lÊy lùc l−îng cña §¶ng mµ tham gia c¸c cuéc ch¸nh trÞ vµ kinh

tÕ cña c«ng n«ng, ph¶i lÊy ý nghÜa c¸ch m¹ng giai cÊp tranh ®Êu mµ th¶o

luËn nh÷ng ®iÒu yªu cÇu cña hä mµ tæ chøc hµnh ®éng c¸ch m¹ng cña quÇn

chóng ®Ó giµnh lÊy quyÒn l·nh ®¹o. Ph¶i ra søc lµm viÖc ®Ó ®em c«ng n«ng

tham gia vµo c¸c cuéc tranh ®Êu c¸ch m¹ng cña v« s¶n giai cÊp ë xø m×nh

vµ trong thÕ giíi.

- T×m thªm vµ huÊn luyÖn ®¶ng viªn míi; ph¸t ®å tuyªn truyÒn cña

§¶ng, huÊn luyÖn ®¶ng viªn vµ c«ng n«ng vÒ mÆt v¨n hãa vµ chÝnh trÞ.

Héi nghÞ lÇn thø hai Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng (3-1931) bµn s©u vÒ

c«ng t¸c tæ chøc. Héi nghÞ nhÊn m¹nh: “C«ng viÖc tæ chøc lµ mét phÇn c«ng

viÖc rÊt quan träng cña §¶ng. NÕu c«ng viÖc ®ã lµm kh«ng ®óng th× nguy h¹i

cho §¶ng rÊt lín”1

.

NghÞ quyÕt Héi nghÞ nªu râ c¸c nguyªn t¾c cña viÖc cñng cè, ph¸t

triÓn hÖ thèng tæ chøc §¶ng cho c¸c xø uû, c¸c ®¶ng bé thùc hiÖn lµ: §¶ng

ph¶i cã kû luËt s¾t; ph¶i lÊy c«ng nh©n lµm lùc l−îng c¨n b¶n; ph¶i tæ chøc

theo c¸ch d©n chñ, tËp trung; g¾n c«ng t¸c tæ chøc víi ®¸u tranh…

VÒ nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ, NghÞ quyÕt Héi nghÞ viÕt: “§¶ng

Céng s¶n lµ mét ®éi tiÒn phong l·nh ®¹o hµnh ®éng c¸ch m¹ng chí kh«ng

ph¶i lµ mét héi th¶o luËn nghiªn cøu su«ng, cho nªn §¶ng kh«ng ph¶i lµ mét

bÇy bÌ ph¸i, §¶ng ph¶i thµnh mét ®oµn thÓ cã t− t−ëng vµ hµnh ®éng thèng

nhÊt (…) §¶ng tæ chøc theo c¸ch d©n chñ tËp trung. D©n chñ trong §¶ng

nghÜa lµ c¸c c¬ quan chØ huy tõ d−íi lªn trªn ®Òu do ®¶ng viªn cö ra, c¸c

®¶ng bé ë c¸c ®Þa ph−¬ng cã quyÒn tù trÞ vÒ viÖc ®Þa ph−¬ng, nghÜa lµ trong

ph¹m vi nghÞ quyÕt chung cña §¶ng th× c¸c ®¶ng bé ®Þa ph−¬ng cã thÓ ph¸t

sinh hÕt s¸ng kiÕn vµ tù ®éng cña hä. Cßn tËp trung nghÜa lµ hÕt th¶y c¬ quan

1 §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam: V¨n kiÖn §¶ng toµn tËp, Nxb CTQG, H. 1999, tËp 3, tr. 104.

14

d−íi ph¶i phôc tïng c¬ quan trªn mµ c¬ quan chØ huy cao h¬n hÕt lµ Trung

−¬ng. Tuy nhiªn §¶ng Céng s¶n kh«ng ph¶i cø sïng b¸i hai ch÷ d©n chñ, khi

nµo còng thùc hµnh mµ kh«ng kÓ g× ®Õn thêi buæi vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc. Tr¸i

l¹i, gÆp lóc khñng bè d÷ déi, khã kh¨n c¶n trë nhiÒu mµ c«ng viÖc l¹i cÊp

b¸ch th× kh«ng thÓ theo d©n chñ ®−îc, kh«ng ph¶i bÇu cö g× hÕt mµ chØ ph¶i

trªn chØ ®Þnh xuèng mµ th«i. NÕu hoµn c¶nh thuËn tiÖn th× tÊt nhiªn ph¶i thùc

hµnh hoµn toµn d©n chñ. VËy cho nªn ý nghÜa d©n chñ kh«ng ph¶i lµ mét quy

t¾c nhÊt ®Þnh, nh−ng ph¶i tïy theo tõng lóc mµ më réng hay th©u hÑp"1

.

VÒ x©y dùng chi bé s¶n nghiÖp, Héi nghÞ yªu cÇu c¸c ®¶ng bé ph¶i coi

chi bé s¶n nghiÖp lµ c¨n b¶n tæ chøc, lµ tæ chøc c¬ së c¨n b¶n, ph¶i xoay

h−íng vÒ chi bé, nhÊt lµ chi bé nhµ m¸y. Héi nghÞ chØ thÞ c¸c ®¶ng bé c¨n

cø vµo s¶n nghiÖp mµ tæ chøc c¨n b¶n - nghÜa lµ theo chç lµm viÖc cña quÇn

chóng c«ng nh©n mµ ®Æt chi bé, chø kh«ng ph¶i theo chç ë cña ®¶ng viªn.

NghÞ quyÕt viÕt: "§¶ng Céng s¶n lµ c¸i tæ chøc c¸ch m¹ng, ph¶i liªn l¹c mËt

thiÕt víi quÇn chóng c«ng nh©n. §¶ng chØ lµ mét bé phËn gi¸c ngé tiªn tiÕn

nhÊt cña giai cÊp c«ng nh©n, vËy muèn ¶nh h−ëng ®Õn toµn thÓ giai cÊp

c«ng nh©n, truyÒn b¸ chiÕn l−îc ch−¬ng tr×nh vµ khÈu hiÖu cña §¶ng, tæ

chøc giai cÊp c«ng nh©n vµ kÐo hä ®i tranh ®Êu th× chØ cã tíi tËn nh÷ng n¬i

mµ quÇn chóng tô häp s½n råi mµ ho¹t ®éng, tøc lµ tíi c¸c nhµ m¸y, c¸c tr¹i

rÉy, c¸c ®ån ®iÒn, c¸c má v.v.. V× vËy ph¶i theo s¶n nghiÖp mµ tæ chøc ra chi

bé nhµ m¸y, chi bé ®ån ®iÒn"2

.

NghÞ quyÕt nhÊn m¹nh: "Chi bé lµ c¬ së cña §¶ng. NÕu chi bé mµ

kh«ng biÕt lµm viÖc th× §¶ng kh«ng ph¸t triÓn ®−îc; cho nªn chi bé cÇn ph¶i

tæ chøc sanh ho¹t cho n¸o nhiÖt vµ cho cã kÕ ho¹ch. ¶nh h−ëng cña §¶ng

trong quÇn chóng m¹nh hay yÕu, tr×nh ®é ch¸nh trÞ vµ ho¹t ®éng cña ®¶ng

1 §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam: V¨n kiÖn §¶ng toµn tËp, tËp 3, s®d, tr. 107 -108. 2 §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam: V¨n kiÖn §¶ng toµn tËp, tËp 3, s®d, tr.108.