Đặc trưng của văn miêu tả dưới góc nhìn đổi mới mục tiêu giáo dục

D A C TRUN G CU A VA N MIE U T A

DUO ! GO C NHI N DO I MO l MU C TIE U GIA O DU C

• •

O TS. PHAM MINH DIEU*

Ydn mieu ta (VMT) tu lau da tra thdnh mot

noi dung dgy hgc (DH) quan trong trong

chuang trinh (CT) Tap Idm van d cdc cap

pho' thong vd Id ddi tuong duqc nhieu ngudi quan

tdm nghien cuu. Trudc day, VMT duqc DH trong

nhd trudng thudng nghieng ve mieu td (MT) nghe

thudt vd chu yeu xet tdi phuong dien thuc hanh. Tu

nam 2000 den nay, phdn mdn Tap lam van cd

nhieu ddi mdi trong quan niem, nhdt Id su khdi

gudt thdnh 6 kieu vdn ban Id MT, ft/ su, bieu cam,

thuyet minh, nghi lugn va van ban hanh chinh. Dieu

nay dan den each hieu khdc trudc ve cdc kieu vdn

bdn. Theo dd, cdc kieu vdn bdn MT, tir si/, bieu

cam khdng chi duqc xet trong phgm vi nghe thudt.

Chinh vi the, cdc vdn de ve dqc trung cua VMT

cung cdn duqc xdc djnh rd, Idm ca sd khoa hoc

cho viec DH VMT trong nhd trudng phd thdng.

1. Cdc dgc trung cua MT vd VMT

Xudt phdt tu cdi nhin td'ng the ve VMT, duqc

xdc djnh nhd quan diem dd'i mdi muc tieu gido

dye, bdi viet dua ra cdc ddc trung cua MT vd

VMT nhu sau:

1) MT la mot logi hanh vi gom MT bang

ldi vd khdng bang ldi. Chdt lieu ngdn tu chi

phdi ddc trung cua VMT. Nghien cuu vd DH

VMT cdn bdt ddu tu hanh vi MT. Cd 2 logi hanh

vi MT: - MT khdng bang ldi Id logi hanh vi dung

cdc chdt lieu ngodi ngdn ngu de MT. Chang

hgn, cdc nhd thiet ke thai trang MTy tudng bdng

nhung hinh ve, nhd kien true MT y tudng qua

cdc md hinh, nhd dja li MT dd cao mat ddt bdng

cdc mdu sdc...; - MT bang ldi Id loqi hanh vi su

dyng chdt lieu ngdn ngu de mieu td. Hanh vi

nay tgo ra sdn phdm Id vdn bdn MT a cd dgng

ndi vd viet.

Do lay ngdn tu Idm chdt lieu, VMT khdng the

su dyng tryc tiep cdc dudng net, mdu sdc hay

dm thanh... de tdi hien ddi tuang. Vi vdy, ngudi

dqc khdng the tryc tiep nhin thdy, nghe thdy...

hinh tugng MT nhu trong hdi hoa vd dm nhac.

Tuy nhien, VMT Iqi cd the su dyng tinh cam, tri

tue, thdng qua tri tudng tugng vd ngdn tu de nhdo

ngn, sdng tgo lgi cdc ddi tuang, dya tren nhung

ket qua quan sat, kinh nghiem cua ngudi viet.

2) VMT ton tgi 6 nhieu tinh vyc: khoa hgc,

van hgc - nghe thudt, trong cudc song d*di

thudng... Trong mdi linh vyc, VMT cd nhung ddc

diem khdc nhau:

- VMT khoa hgc cd tinh chan that, chinh xdc,

khach quan vd tri tue. VMT trong khoa hoc cd the

kem theo sa do, hinh dnh minh hoa.

- VMT nghe thudt\\og\ ddng dya tren quy ludt

cua cdi dep, lya chon cdc chi tiet ddc sdc nhdm

MT ddi tuang mdt each sinh ddng vd «cd hdn".

O trinh dd cao, MT nghe thudt bao gid cung gdn

vdi «but phap". Mdt sd but phap MT thudng gap

Id: but phap udc le, tugng trung, but phap Idng

mgn, but phap hien thyc {td chan)... Ngodi ra,

cdn mdt sd but phap khdc gdn lien vdi cdc phuang

phap vd trao luu van hoc.

Cdc the loqi van hoc nhu tha vd vdn xudi cung

chi phdi den ddc trung cua MT nghe thudt. MT

bdng van xudi thudng dyng lgi buc tranh cudc

sdng vdi phgm vi vd dung luqng rdng ldn; cdn

vdi da sdede bdi tha, buc tranh cudc sdng thudng

chi duqc MT d mdt gdc dd hep han; MT bdng tha

thudng hudng tdi ndi dung tdm li, cdn MT bdng

vdn xudi thudng hudng tdi hien thyc khach quan;

ngdn ngu MT trong tha got giua, ham sue, cdn

ngdn ngu MT trong vdn xudi gdn gui vdi cudc

sdng thyc han...

- VMT ddi thudng\6n tqi trong sinh hoqt hdng

ngay, mang dgc diem tong hqp cua nhieu phong

each nhung thudng ngdn gqn, thiet thyc vd gdn

lien vdi hoan canh ndi viet cy the.

3) VMT trong nhd trudng Id hinh thuc ton

tgi dgc biet cua VMTvd mang nhung dgc diem

rieng. Khdc vdi VMT trong cdc hnh vyc ddi sdng,

VMT trong nhd trudng, vi myc tieu gido dye nen

mang tinh «tqp MT" vd «tdi MT". Ngodi ra, cd

ndi dung vd hinh thuc cua van bdn MT phdi dqt

tdi tinh chudn myc, tinh md pham cao.

* Tnfdng Dai hoc Hong Diic

Tap chi Giao due so 26 3 (ki 1 • 6/2011)