Đặc điểm viêm tụy cấp tái phát ở trẻ em tại khoa tiêu hóa bệnh viện nhi đồng 1

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

ĐẠI HỌC Y DƢỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

*******

TRƢƠNG QUANG HIẾU

ĐẶC ĐIỂM VIÊM TỤY CẤP TÁI PHÁT

Ở TRẺ EM TẠI KHOA TIÊU HÓA

BỆNH VIỆN NHI ĐỒNG 1

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP BÁC SĨ NỘI TRÚ

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 2020

.

.

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

ĐẠI HỌC Y DƢỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

*******

TRƢƠNG QUANG HIẾU

ĐẶC ĐIỂM VIÊM TỤY CẤP TÁI PHÁT

Ở TRẺ EM TẠI KHOA TIÊU HÓA

BỆNH VIỆN NHI ĐỒNG 1

Chuyên ngành: NHI KHOA

Mã số: NT 62 72 16 55

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP BÁC SĨ NỘI TRÚ

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:

PGS. TS. NGUYỄN ANH TUẤN

TS. HOÀNG LÊ PHÚC

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 2020

.

.

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu

trong luận văn trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình

nào khác.

Tác giả

Trương Quang Hiếu

.

.

i

MỤC LỤC

TRANG PHỤ BÌA .....................................................................................................

LỜI CAM ĐOAN......................................................................................................

MỤC LỤC.................................................................................................................................................. i

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮC................................................................................................... iii

DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................................................. vi

DANH MỤC CÁC HÌNH.............................................................................................................viii

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ...........................................................................................................viii

ĐẶT VẤN ĐỀ .......................................................................................................................................... 1

CÂU HỎI NGHIÊN CỨU................................................................................................................. 3

MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU............................................................................................................. 3

CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU................................................................. 4

1.1. Giải phẫu và sinh lý tuyến tụy............................................................................. 4

1.2. Viêm tụy.............................................................................................................. 6

1.3. Các nghiên cứu trên thế giới và Việt Nam về viêm tụy cấp tái phát .................27

CHƢƠNG 2. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...................29

2.1. Thiết kế nghiên cứu............................................................................................29

2.2. Đối tượng nghiên cứu.........................................................................................29

2.3. Các bước tiến hành.............................................................................................30

2.4. Sơ đồ nghiên cứu................................................................................................32

2.5. Liệt kê và định nghĩa biến số .............................................................................32

2.6. Thu thập và xử lý số liệu....................................................................................42

2.7. Quy trình xét nghiệm tìm đột biến gen ..............................................................43

2.8. Ưu điểm và hạn chế của nghiên cứu ..................................................................87

2.9. Y đức ..................................................................................................................45

CHƢƠNG 3. KẾT QUẢ .........................................................................................46

3.1. Đặc điểm chung của dân số nghiên cứu.............................................................46

3.2. Đặc điểm về tiền căn bản thân và gia đình.........................................................47

.

.

ii

3.3. Đặc điểm lâm sàng .............................................................................................49

3.4. Đặc điểm cận lâm sàng ......................................................................................52

3.5. Nguyên nhân ......................................................................................................57

3.6. Đặc điểm điều trị................................................................................................59

3.7. Kết quả điều trị...................................................................................................61

3.8. Mô tả đặc điểm dịch tễ học, lâm sàng, cận lâm sàng, điều trị nhóm có đột biến

gen .............................................................................................................................63

CHƢƠNG 4. BÀN LUẬN.......................................................................................68

4.1. Đặc điểm dịch tễ học..........................................................................................68

4.2. Đặc điểm về tiền căn bản thân và gia đình.........................................................69

4.3. Đặc điểm lâm sàng .............................................................................................71

4.4. Đặc điểm cận lâm sàng ......................................................................................75

4.5. Nguyên nhân ......................................................................................................81

4.6. Đặc điểm điều trị................................................................................................83

4.7. Đặc điểm kết quả điều trị ...................................................................................85

4.8. Mô tả đặc điểm dịch tễ học, lâm sàng, cận lâm sàng, điều trị nhóm có đột biến

gen. ............................................................................................................................86

KẾT LUẬN ..............................................................................................................88

KIẾN NGHỊ.............................................................................................................90

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

.

.

iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

***

TIẾNG ANH

Từ viết tắt Tiếng Anh Nghĩa tiếng Việt

CCK Cholecystokinin

CFTR Cystic fibrosis

transmembrane

conductance regulator

CRP C-reactive protein Protein phản ứng C

CT Scan Computed Tomography Chụp cắt lớp vi tính

Scan

CTSI Computed Tomography Chỉ số nặng trên chụp cắt

Severity Index lớp vi tính

CTRC Chymotrypsin C

ERCP Endoscopic retrograde Nội soi mật tụy ngược

cholangiopancreatography dòng

GH Growth hormone Hormon phát triển

ESPGHAN The European Society for Hiệp hội Dinh Dưỡng,

Paediatric Gan Mật và Tiêu Hóa

Gastroenterology Nhi Khoa Châu Âu

Hepatology and Nutrition

.

.

iv

INSPPIRE International Study group Nhóm nghiên cứu quốc

of Pediatric Pancreatitis: In tế về viêm tụy ở trẻ em:

search for a cure tìm kiếm phương pháp

điều trị

IL Interleukin

MRCP Magnetic Resonance Chụp cộng hưởng từ mật

Cholangiopancreatography tụy

NASPGHAN North American Society Hội Dinh Dưỡng, Gan

for Pediatric Mật và Tiêu Hóa Nhi

Gastroenterology, Khoa Bắc Mỹ

Hepatology and Nutrition

PRSS1 serine protease 1

PTH Parathyroid hormone Hormon cận giáp

SPINK1 Serine protease inhibitor Chất ức chế Trypsin

Kazal-type 1

SIRS Systemic inflammatory

response syndrome

TNF Tumor Necrosis Factor

Hội chứng đáp ứng

viêm toàn thân

Yếu tố hoại tử u

.

.

v

TIẾNG VIỆT

Từ viết tắt Nghĩa Tiếng Việt

BVNĐ1 Bệnh viện Nhi Đồng 1

BVNĐ2 Bệnh viện Nhi Đồng 2

ĐLC Độ lệch chuẩn

GTLN Giá trị lớn nhất

GTNN Giá trị nhỏ nhất

TB Trung bình

TL Tỉ lệ

TP Thành phố

TS Tần số

TV Trung vị

VTC Viêm tụy cấp

VTCTP Viêm tụy cấp tái phát

VTM Viêm tụy mạn

.

.

vi

DANH MỤC CÁC BẢNG

STT Tên bảng Trang

Bảng 3.1: Phân bố tuổi nhập viện VTCTP ......................................................... 46

Bảng 3.2: Phân bố dân số theo giới tính và địa điểm cư trú............................... 46

Bảng 3.3: Số lần viêm tụy................................................................................... 47

Bảng 3.4: Đặc điểm tiền căn bản thân ................................................................ 48

Bảng 3.5: Tiền căn bệnh lý tụy trong gia đình ................................................... 49

Bảng 3.6: Tình trạng dinh dưỡng........................................................................ 49

Bảng 3.7: Triệu chứng lâm sàng......................................................................... 50

Bảng 3.8: Rối loạn chức năng cơ quan............................................................... 50

Bảng 3.9: Phân loại độ nặng của VTC ............................................................... 51

Bảng 3.10: Số ngày trước nhập viện .................................................................. 51

Bảng 3.11: Đặc điểm Amylase máu lúc nhập viện ............................................ 52

Bảng 3.12: Đặc điểm Lipase máu....................................................................... 52

Bảng 3.13: Đặc điểm CRP máu lúc 48 giờ......................................................... 53

Bảng 3.14: Đặc điểm sinh hóa máu.................................................................... 53

Bảng 3.15: Đột biến gen ..................................................................................... 54

Bảng 3.16: Mô tả đột biến gen ........................................................................... 55

Bảng 3.17: Đặc điểm siêu âm............................................................................. 56

Bảng 3.18: Bất thường cấu trúc trên CT Scan bụng hoặc MRCP...................... 57

Bảng 3.19: Nguyên nhân VTCTP....................................................................... 58

Bảng 3.20: Đặc điểm điều trị.............................................................................. 59

Bảng 3.21: Điều trị dịch truyền .......................................................................... 60

Bảng 3.22: Điều trị kháng sinh........................................................................... 61

Bảng 3.23: Đặc điểm biến chứng ....................................................................... 62

Bảng 3.24: Thời gian nằm viện .......................................................................... 63

Bảng 3.25: Dịch tễ học nhóm có đột biến gen và do mọi nguyên nhân............. 64

Bảng 3.26: Triệu chứng lâm sàng nhóm có đột biến gen và mọi nguyên nhân. . 65

.

.

vii

Bảng 3.27: Đặc điểm cận lâm sàng nhóm có đột biến gen và do mọi nguyên nhân

66

Bảng 3.28 Đặc điểm điều trị giữa nhóm có đột biến gen và do mọi nguyên nhân.

67

Bảng 4.1 Tình trạng dinh dưỡng theo tác giả ..................................................... 71

Bảng 4.2 Triệu chứng lâm sàng giữa các tác giả................................................ 72

Bảng 4.3 Độ nặng VTCTP theo tác giả .............................................................. 74

Bảng 4.4 Kết quả đột biến gen theo tác giả ........................................................ 78

Bảng 4.5 Bất thường trên CT Scan bụng và MRCP theo tác giả ....................... 81

Bảng 4.6: Nguyên nhân theo tác giả................................................................... 82

.

.

viii

DANH MỤC CÁC HÌNH

STT Tên hình Trang

Hình 1.1: Quá trình hoạt hóa men tụy [28]........................................................... 6

Hình 1.2: Tụy đôi [34]........................................................................................ 15

Hình 1.3: Hình ảnh VTC trên CT Scan bụng [39]. ............................................ 20

Hình 1.4: Hình ảnh VTC trên MRCP [84]. ........................................................ 22

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ

STT Tên sơ đồ Trang

Sơ đồ 1.1: Sơ đồ đánh giá độ nặng viêm tụy cấp [12].......................................... 7

Sơ đồ 2.1: Sơ đồ nghiên cứu............................................................................... 32

.

.