Đặc điểm viêm phổi hoại tử ở trẻ em tại bệnh viện nhi đồng 2 từ tháng 1 1

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

ĐẠI HỌC Y DƢỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ KIM OANH

ĐẶC ĐIỂM VIÊM PHỔI HOẠI TỬ Ở TRẺ EM

TẠI BỆNH VIỆN NHI ĐỒNG 2

TỪ THÁNG 1/2019 ĐẾN THÁNG 5/2021

LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NĂM 2021

.

.

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

ĐẠI HỌC Y DƢỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ KIM OANH

ĐẶC ĐIỂM VIÊM PHỔI HOẠI TỬ Ở TRẺ EM

TẠI BỆNH VIỆN NHI ĐỒNG 2

TỪ THÁNG 1/2019 ĐẾN THÁNG 5/2021

NGÀNH: NHI KHOA

MÃ SỐ: 8720106

LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:

PGS.TS.BS PHẠM THỊ MINH HỒNG

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NĂM 2021

.

.

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu riêng của tôi. Các số liệu, kết quả

trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào

khác.

Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Kim Oanh

.

.

ii

MỤC LỤC

Trang phụ bìa

Lời cam đoan

Mục lục

Danh mục các chữ viết tắt

Danh mục các bảng

Danh mục các hình-sơ đồ

Danh mục các biểu đồ

ĐẶT VẤN ĐỀ

MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU

CÂU HỎI NGHIÊN CỨU

CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU..................................................................5

1.1. Đại cương.........................................................................................................5

1.2. Dịch tễ học .......................................................................................................5

1.3. Sinh lý bệnh .....................................................................................................6

1.4. Tác nhân gây bệnh ...........................................................................................7

1.5. Lâm sàng........................................................................................................13

1.6. Cận lâm sàng..................................................................................................15

1.7. Chẩn đoán ......................................................................................................21

1.8. Điều trị ...........................................................................................................23

1.9. Diễn tiến, tiên lượng ......................................................................................29

1.10. Phòng ngừa ..................................................................................................30

1.11. Kết luận........................................................................................................31

1.12. Các nghiên cứu liên quan.............................................................................32

CHƢƠNG 2: ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU...................35

2.1. Thiết kế nghiên cứu .......................................................................................35

2.2. Đối tượng nghiên cứu ....................................................................................35

2.3. Tiêu chuẩn chọn mẫu.....................................................................................35

2.4. Phương pháp lấy mẫu ....................................................................................36

.

.

iii

2.5. Thời gian và địa điểm lấy mẫu ......................................................................36

2.6. Thu thập số liệu..............................................................................................36

2.7. Sơ đồ nghiên cứu ...........................................................................................38

2.8. Liệt kê và định nghĩa các biến số...................................................................40

2.9. Các biện pháp kiểm soát sai lệch...................................................................50

2.10. Xử lý và phân tích số liệu ............................................................................51

2.11. Y đức trong nghiên cứu ...............................................................................51

CHƢƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU..............................................................53

3.1. Đặc điểm dịch tễ học, lâm sàng, cận lâm sàng ..............................................54

3.2. Đặc điểm vi sinh ............................................................................................65

3.3. Đặc điểm và kết quả điều trị..........................................................................70

CHƢƠNG 4: BÀN LUẬN ......................................................................................79

4.1. Đặc điểm dịch tễ học, lâm sàng và cận lâm sàng ..........................................79

4.2. Đặc điểm vi sinh ............................................................................................89

4.3. Đặc điểm và kết quả điều trị..........................................................................90

4.4. Hạn chế của nghiên cứu.................................................................................94

KẾT LUẬN..............................................................................................................95

KIẾN NGHỊ.............................................................................................................97

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

.

.

iv

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

TIẾNG ANH

Chữ viết

tắt

Chữ gốc Nghĩa

ARDS Acute Respiratory Distress Syndrome Hội chứng nguy kịch hô hấp

cấp

ASHP American Society for Health System

Pharmacists

Hiệp Hội Dược sĩ Mỹ

AUC/MIC Area under the curve/ minimum inhibi￾tory concentration

Diện tích dưới đường cong/

Nồng độ ức chế tối thiểu

BMI Body Mass Index Chỉ số khối cơ thể

CLSI Clinical & Laboratory Standards Insti￾tute

Viện Tiêu chuẩn Lâm sàng

và Xét nghiệm

CPAM Congenital pulmonary airway malfor￾mation

Dị dạng đường dẫn khí bẩm

sinh của phổi

CPAP Continuous Positive Airway Pressure Áp lực dương liên tục

CRP C-reactive protein Protein C phản ứng

CT scan Computed tomography scan Chụp cắt lớp vi tính

DNA Deoxyribonucleic acid

dNTP Deoxyribonucleotide

ELISA Enzyme – linked Immunosorbent Assay Xét nghiệm hấp thụ miễn

dịch liên kết với enzyme

ETA Endotracheal Aspiration Hút dịch khí quản qua nội

khí quản

FiO2 Fraction of Inspired Oxygen Phân suất oxy trong khí hít

vào

Hb Hemoglobin Huyết sắc tố

.

.

v

HBV Hepatitis B virus Vi-rút viêm gan B

HCV Hepatitis C virus Vi-rút viêm gan C

Hib H.influenzae type b

HUS Hemolytic–uremic syndrome Hội chứng tán huyết tăng

urê huyết

ICD International Classification of Diseases Phân loại quốc tế về bệnh tật

IDSA Infectious Diseases Society of America Hiệp Hội Bệnh Truyền

Nhiễm Hoa Kỳ

IVIG Intravenous immunoglobulin Glolulin miễn dịch truyền

tĩnh mạch

LDH Lactate dehydrogenase

MRSA Methicillin-resistant Staphylococcus

aureus

Tụ cầu vàng kháng Methi￾cilline

MSSA Methicillin-sensitive Staphylococcus

aureus

Tụ cầu vàng nhạy Methicil￾line

MUAC Mid upper arm circumference Chu vi vòng cánh tay

NCPAP Nasal continuous Positive Airway Pres￾sure

Áp lực dương liên tục qua

mũi

NTA Nasotracheal aspiration Hút dịch khí quản qua

đường mũi

OR Odds ratio Tỷ số số chênh

PaCO2 Partial pressure of carbon dioxide Phân áp của CO2 trong máu

động mạch

PaO2 Partial pressure of oxygen Phần áp của oxy trong máu

động mạch

PCR Polymerase Chain Reaction Phản ứng khuếch đại gen

PCT Procalcitonin

PCV Pneumococcal conjugate vaccine Vắc-xin phế cầu liên hợp

.

.

vi

PVL Panton- Valentine leukocidin

RNA Ribonucleic acid

RSV Respiratory Syncytial Virus Vi-rút hợp bào hô hấp

SaO2 Arterial oxygen saturation Độ bão hòa oxy trong máu

động mạch

SCCmec Staphylococcal cassette chromosome

SpO2 Pulse oximeter oxygen saturation Độ bão hòa oxy máu đo qua

mao mạch

TMP￾SMX

Trimethoprim / Sulfamethoxazole

VATS Video- assisted thoracoscopic surgery Phẫu thuật nội soi lồng ngực

có video hỗ trợ

WHO World Health Organization Tổ chức Y tế Thế giới

.

.

vii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

TIẾNG VIỆT

Chữ viết tắt Nghĩa

BVNĐ 2 Bệnh viện Nhi Đồng 2

ĐLC Độ lệch chuẩn

DMP Dịch màng phổi

HSTC Hồi sức tích cực

KS Kháng sinh

KSĐ Kháng sinh đồ

NV Nhập viện

ODL Ống dẫn lưu

SDD Suy dinh dưỡng

SHH Suy hô hấp

TC Triệu chứng

TDMP Tràn dịch màng phổi

TM Thiếu máu

TP Thành phố

Tp.HCM Thành phố Hồ Chí Minh

TV Trung vị

TVP Tứ phân vị

VP Viêm phổi

VPCĐ Viêm phổi cộng đồng

XV Xuất viện

.

.

iii

DANH MỤC CÁC BẢNG

STT Tên bảng Trang

Bảng 1.1 Phân biệt giữa MRSA mắc phải ở cộng đồng và bệnh viện 9

Bảng 1.2 Bệnh lý gây ra hang trong phổi 24

Bảng 2.1 Liệt kê các biến số 40

Bảng 2.2 Mức độ suy hô hấp 47

Bảng 2.3 Độ nặng của viêm phổi 49

Bảng 2.4 Nồng độ Hb chẩn đoán thiếu máu ở vùng bình nguyên 49

Bảng 2.5 Thang điểm Barlett 50

Bảng 3.1 Đặc điểm dịch tễ học 53

Bảng 3.2 Tiền căn sản khoa 53

Bảng 3.3 Tình trạng dinh dưỡng 54

Bảng 3.4 Tình trạng chủng ngừa 54

Bảng 3.5 Bệnh nền 55

Bảng 3.6 Tiền căn viêm phổi 55

Bảng 3.7 Số ngày bệnh trước nhập viện 56

Bảng 3.8 Điều trị trước nhập viện 56

Bảng 3.9 Kháng sinh trước nhập viện 57

Bảng 3.10 Mức độ suy hô hấp 58

Bảng 3.11 Độ nặng viêm phổi lúc nhập viện 58

Bảng 3.12 Ổ nhiễm khuẩn nguyên phát 58

Bảng 3.13 Kết quả công thức máu 59

Bảng 3.14 Giá trị CRP 59

Bảng 3.15 X quang ngực thẳng 60

Bảng 3.16 Siêu âm ngực 61

Bảng 3.17 Tổn thương hoại tử trên CT scan ngực 62

Bảng 3.18 Tỷ lệ phát hiện tác nhân gây bệnh 64

Bảng 3.19 Tác nhân từ cấy đàm NTA 65

.

.

ix

Bảng 3.20 Tác nhân từ cấy bệnh phẩm khác 65

Bảng 3.21 Tác nhân từ PCR 67

Bảng 3.22 So sánh kết quả cấy và PCR bệnh phẩm 68

Bảng 3.23 Đặc điểm dịch màng phổi 69

Bảng 3.24 Phương pháp hỗ trợ hô hấp 69

Bảng 3.25 Số lần thêm/đổi kháng sinh 70

Bảng 3.26 Kháng sinh trước và sau khi chẩn đoán/nghi ngờ VPHT 71

Bảng 3.27 Kháng sinh sử dụng 72

Bảng 3.28 Đặc điểm sử dụng Vancomycin 72

Bảng 3.29 Điều trị ngoại khoa 73

Bảng 3.30 Biến chứng 74

Bảng 3.31 X quang lúc xuất viện 74

Bảng 3.32 Theo dõi sau xuất viện 75

Bảng 3.33 Đặc điểm của các trẻ viêm phổi hoại tử do S. aureus 75

Bảng 3.34 Đặc điểm của các trẻ viêm phổi hoại tử do S. pneumoniae 76

Bảng 4.1 Tỷ lệ NP của các nghiên cứu 78

.

.

x

DANH MỤC CÁC HÌNH-SƠ ĐỒ

STT Tên hình Trang

Hình 1.1 Yếu tố độc lực của tụ cầu vàng 10

Hình 2.1 Đường biểu diễn tỷ lệ phần trăm của bạch cầu đa nhân theo tuổi 48

Hình 3.1 X quang và CT scan ngực của bé Đặng Vũ Ngọc A. 63

STT Tên sơ đồ Trang

Sơ đồ 2.1 Sơ đồ nghiên cứu 39

Sơ đồ 3.1 Sơ đồ kết quả nghiên cứu 52

.

.

xi

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

STT Tên biểu đồ Trang

Biểu đồ. 3.1 Lý do nhập viện 55

Biểu đồ 3.2 Triệu chứng lâm sàng 57

Biểu đồ 3.3 Tổn thương trên CT scan ngực 61

Biểu đồ 3.4 Thùy hoại tử trên CT scan ngực 62

Biểu đồ 3.5 So sánh X quang, siêu âm và CT scan ngực 63

Biểu đồ 3.6 Kháng sinh đồ của Streptococcus pneumoniae 66

Biểu đồ 3.7 Kháng sinh đồ của Staphylococcus aureus 66

Biểu đồ 3.8 Mối liên quan giữa cấy và PCR bệnh phẩm 68

Biểu đồ 3.9 Kháng sinh ban đầu 70

.

.