ĐẶC ĐIỂM MỘT SỐ KIỂU THẢM THỰC VẬT PHỤC HỒI TỰ NHIÊN Ở TỈNH BẮC GIANG

Nguyễn Văn Hoàn và cs Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 77(01): 89 - 96

89

ĐẶC ĐIỂM MỘT SỐ KIỂU THẢM THỰC VẬT PHỤC HỒI TỰ NHIÊN

Ở TỈNH BẮC GIANG

Nguyễn Văn Hoàn1

, Lê Ngọc Công2

, Bùi Thị Dậu2

,

Nguyễn Thị Thu Hà2

, Đinh Thị Phƣợng2

1

Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bắc Giang

2

Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên

TÓM TẮT

Số loài cây tái sinh tự nhiên trong các kiểu thảm thực vật ở Khu bảo tồn thiên nhiên Tây Yên Tử

(Bắc Giang) sau 6-10 năm tuổi có 262 loài, 189 chi và 87 họ, thuộc 3 ngành thực vật bậc cao có

mạch (Pteridophyta, Gymnospermae, Angiospermae). Có 16 họ giàu loài nhất (từ 5 loài trở lên) là

Lauraceae, Euphorbiaceae, Poaceae, Fagaceae, Rubiaceae, Melastomataceae, Fabaceae, Moraceae,

Vitaceae, Rutaceae, Caesalpiniaceae, Apocynaceae, Arecaceae, Theaceae, Myrtaceae và

Dipterocarpaceae, gồm 131 loài (chiếm 50% tổng số loài). Rừng có cấu trúc hai tầng đơn giản. Rừng

phục hồi sau khai thác có số loài biến động từ 125-142 loài, cây gỗ tái sinh biến động từ 62-74

loài, mật độ từ 10.596 – 15.947 cây/ha. Rừng phục hồi sau nƣơng rãy số loài biến động từ 119-127

loài, loài cây gỗ tái sinh từ 37 – 49 loài, mật độ từ 6960 – 9813 cây/ha. Các loài thân cỏ giảm từ 27

loài xuống còn 16 loài, các loài dây leo biến động từ 15 đến 22 loài.

Từ khoá: Thảm thực vật, tái sinh tự nhiên, sau nương rãy, sau khai thác, cấu trúc

ĐẶT VẤN ĐỀ

Ở nƣớc ta, nhân dân các dân tộc ít ngƣời sống

ở vùng núi cao thƣờng có tập quán du canh, du

cƣ, đốt phá rừng làm nƣơng rãy. Tình trạng

này diễn ra trong một thời gian dài cùng với

việc khai thác rừng quá mức dẫn tới nguồn tài

nguyên cạn kiệt, độ che phủ của rừng bị giảm

sút nghiêm trọng. Từ năm 1992 trở lại đây,

Nhà nƣớc đã có những chính sách, chiến lƣợc

phát triển tài nguyên rừng, nhƣ chƣơng trình

327, dự án trồng mới 5 triệu ha rừng....để tăng

diện tích và độ che phủ của rừng. Trong đó

khoanh nuôi, xúc tiến tái sinh tự nhiên để phục

hồi rừng là biện pháp rất quan trọng.

Khu bảo tồn thiên nhiên Tây Yên Tử và vùng

phụ cận thuộc hai huyện Lục Nam và Sơn

Động (tỉnh Bắc Giang) có diện tích rừng sau

nƣơng rãy và sau khai thác khá lớn (6.716ha,

chiếm 30,5% diện tích tự nhiên của khu bảo

tồn)[5]. Từ khi đƣợc bảo vệ, khoanh nuôi, xúc

tiến tái sinh tự nhiên, rừng đang dần phục hồi

trở lại.

Trong bài báo này chúng tôi đƣa ra những dẫn

liệu cụ thể về thành phần loài, nhóm dạng

sống, cấu trúc của một số kiểu thảm thực vật

phục hồi sau khai thác và sau nƣơng rãy, góp



Tel: 0915462404; Email: [email protected]

phần làm cơ sở cho việc khoanh nuôi phục hồi

rừng có hiệu quả ở tỉnh Bắc Giang.

ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP

NGHIÊN CỨU

Đối tƣợng

Là thành phần loài, nhóm dạng sống, cấu trúc

của các trạng thái thảm thực vật phục hồi từ

6-10 năm trên đất sau nƣơng rẫy và sau khai

thác ở khu bảo tồn thiên nhiên Tây Yên Tử và

vùng đệm thuộc tỉnh Bắc Giang.

Phƣơng pháp

Phƣơng pháp ô tiêu chuẩn (OTC): Tại mỗi

trạng thái thảm thực vật đặt 3 OTC, mỗi ô có

diện tích 400m2

(20m × 20m) để đo đếm các

cây gỗ có đƣờng kính từ 6cm trở lên (D1.3 ≥

6cm), các OTC đặt theo vị trí chân, sƣờn và

đỉnh đồi. Trong mỗi OTC lập 9 ô dạng bản,

mỗi ô có diện tích 16m2

(4m × 4m) để điều

tra cây tái sinh, cây bụi (có chiều cao Hvn ≥

20cm), dây leo và cây cỏ.

Phƣơng pháp tuyến điều tra (TĐT): Các TĐT

đƣợc lập rộng 2m đi qua các vùng đại diện

cho quần xã nghiên cứu. TĐT nhằm thu mẫu

kỹ hơn về thành phần loài thực vật.

Phƣơng pháp xác định tên loài thực vật: Sử

dụng các tài liệu của Nguyễn Tiến Bân 1997

[1], 2005[2]; Bộ NN&PTNT, 2000 [3]; Phạm

Hoàng Hộ, 1991-1993 [4].

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn