Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và một số yếu tố liên quan đến mức độ nặng của viêm phổi ở trẻ từ 2-36 tháng

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y DƯỢC

LƯU THỊ THÙY DƯƠNG

ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG VÀ

MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN MỨC ĐỘ NẶNG

CỦA VIÊM PHỔI Ở TRẺ TỪ 2 - 36 THÁNG

TẠI BỆNH VIỆN TRUNG ƯƠNG THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN BÁC SĨ NỘI TRÚ

THÁI NGUYÊN – NĂM 2019

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y DƯỢC

LƯU THỊ THÙY DƯƠNG

ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG VÀ

MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN MỨC ĐỘ NẶNG

CỦA VIÊM PHỔI Ở TRẺ TỪ 2 - 36 THÁNG

TẠI BỆNH VIỆN TRUNG ƯƠNG THÁI NGUYÊN

Chuyên ngành: Nhi khoa

Mã số: NT 62 72 16 55

LUẬN VĂN BÁC SĨ NỘI TRÚ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

TS. Khổng Thị Ngọc Mai

THÁI NGUYÊN – NĂM 2019

LỜI CAM ĐOAN

Tôi là Lưu Thị Thùy Dương xin cam đoan:

1. Đây là luận văn do bản thân tôi trực tiếp thực hiện dưới sự hướng dẫn

của TS Khổng Thị Ngọc Mai.

2. Công trình này không trùng lặp với bất kỳ nghiên cứu nào khác đã

được công bố tại Việt Nam.

3. Các số liệu và thông tin trong nghiên cứu là hoàn toàn chính xác,

trung thực và khách quan, đã được xác nhận và chấp thuận của cơ sở nơi

nghiên cứu.

Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật về những cam kết này.

Thái Nguyên, tháng 10 năm 2019

Người viết cam đoan

Lưu Thị Thùy Dương

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình hoàn thành luận văn này, tôi đã nhận được sự hướng

dẫn, giúp đỡ và động viên của tất cả thầy cô, bạn bè đồng nghiệp và gia đình.

Trước tiên tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới người thầy - TS

Khổng Thị Ngọc Mai đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo, dìu dắt tôi trên con

đường nghiên cứu khoa học.

Tôi xin trân trọng cảm ơn: Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo, các thầy

cô Bộ môn Nhi - Trường Đại học Y Dược Thái Nguyên.

Tôi cũng xin trân trọng cảm ơn Ban Giám đốc và Tập thể cán bộ nhân

viên Trung tâm Nhi khoa – Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên đã tạo điều

kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình triển khai đề tài, học tập và nghiên cứu.

Tôi xin chân thành cảm ơn tới các thầy cô trong Hội đồng khoa học

đã đã tạo điều kiện, đóng góp những ý kiến quý báu cho luận văn và động

viên tôi trong suốt quá trình học tập.

Tôi cũng chân thành cảm ơn các thầy cô, bạn bè, đồng nghiệp, gia

đình và người thân đã giúp đỡ, động viên tôi cả về tinh thần và vật chất trong

quá trình học tập và nghiên cứu.

Thái Nguyên, tháng 10 năm 2019

Học viên

Lưu Thị Thùy Dương

DANH MỤC KÍ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT

Kí hiệu Tiếng Anh Tiếng Việt

BC Bạch cầu

CAP Community-acquired pneumonia Viêm phổi mắc phải tại cộng

đồng

CRP (C reactive protein) Protein phản ứng C

CO2 Carbonic Cacbonic

CS Cộng sự

Hb Hemoglobin Huyết sắc tố

Hib Haemophilus Influenzae type b Trực khuẩn Gram (-) thuộc họ

Haemophilus

NKHH Nhiễm khuẩn hô hấp

Ne Neutrophil Bạch cầu đa nhân trung tính

NC Nghiên cứu

O2 Oxy Oxy

PVC Pneumococccal Conjugate

Vacxin

Vacxin chống lại phế cầu

RLLN Rút lõm lồng ngực

SDD Suy dinh dưỡng

SHH Suy hô hấp

SpO2 Độ bão hòa oxy qua da

UNICEF United Nations International

Children’s Emergency Fund

Qũy Nhi đồng Liên Hiệp Quốc

VP Viêm phổi

VPN Viêm phổi nặng

WHO World Health Organization Tổ chức Y tế Thế giới

MỤC LỤC

ĐẶT VẤN ĐỀ................................................................................................... 1

CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN............................................................................. 3

1.1. Đặc điểm giải phẫu và sinh lý bộ máy hô hấp trẻ em................................ 3

1.2. Định nghĩa và phân loại viêm phổi ở trẻ em dưới 5 tuổi........................... 5

1.3. Dịch tễ học viêm phổi trẻ em..................................................................... 7

1.4. Nguyên nhân viêm phổi trẻ em................................................................ 10

1.5. Triệu chứng .............................................................................................. 11

1.6. Chẩn đoán................................................................................................. 16

1.7. Một số yếu tố liên quan đến mức độ nặng của viêm phổi ....................... 18

CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.............. 26

2.1. Đối tượng nghiên cứu .............................................................................. 26

2.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu............................................................ 27

2.3. Thiết kế nghiên cứu.................................................................................. 27

2.4. Cỡ mẫu ..................................................................................................... 27

2.5. Biến số và định nghĩa các biến số nghiên cứu......................................... 28

2.6. Phương pháp thu thập số liệu................................................................... 34

2.7. Phương pháp phân tích và xử lý số liệu................................................... 35

2.7.1. Phương pháp.......................................................................................... 35

2.8. Khống chế sai số ...................................................................................... 35

2.9. Đạo đức nghiên cứu ................................................................................. 36

CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU....................................................... 37

3.1. Một số đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu.................................. 37

3.2. Triệu chứng lâm sàng và cận lâm sàng.................................................... 38

3.3. Các yếu tố liên quan đến mức độ nặng của viêm phổi ở trẻ em từ 2 tháng

đến 36 tháng. ................................................................................................... 45

Chương 4. BÀN LUẬN .................................................................................. 55

4.1. Đặc điểm chung........................................................................................ 55

4.2. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng............................................................ 57

4.3. Mối liên quan giữa các yếu tố nguy cơ với mức độ nặng của viêm phổi.... 65

KẾT LUẬN..................................................................................................... 80

KIẾN NGHỊ .................................................................................................... 82

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................

PHỤ LỤC............................................................................................................

DANH SÁCH BỆNH NHÂN.............................................................................

MỤC HÌNH, BIỂU ĐỒ

Hình 1.1: Tỷ lệ mắc bệnh VP lâm sàng ở trẻ em ở cấp quốc gia ..................... 8

Biểu đồ 3.1: Tỷ lệ triệu chứng cơ năng, thực thể của đối tượng nghiên cứu.. 39

Biểu đồ 3.2: Kết quả vi khuẩn phân lập được................................................. 44

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1: Giá trị công thức bạch cầu ngoại biên theo lứa tuổi....................... 30

Bảng 2.2. Lịch tiêm chủng chương trình tiêm chủng Quốc gia phòng 6 bệnh.... 32

Bảng 2.3: Tiêu chuẩn chẩn đoán thiếu máu.................................................... 33

Bảng 3.1: Phân bố độ tuổi của viêm phổi ....................................................... 37

Bảng 3.2: Phân bố giới của viêm phổi............................................................ 37

Bảng 3.3: Phân bố đối tượng nghiên cứu theo dân tộc và địa dư ................... 37

Bảng 3.4: Dấu hiệu nguy hiểm toàn thân........................................................ 38

Bảng 3.5: Phân bố thân nhiệt theo mức độ viêm phổi.................................... 39

Bảng 3.6: Phân bố SpO2 theo nhóm tuổi........................................................ 40

Bảng 3.7: Hình ảnh X-quang tim phổi thẳng của đối tượng nghiên cứu........ 40

Bảng 3.8: Phân bố công thức bạch cầu theo mức độ viêm phổi..................... 41

Bảng 3.9: Phân bố số lượng bạch cầu theo mức độ viêm phổi....................... 41

Bảng 3.10: Phân bố tỷ lệ bạch cầu đa nhân trung tính theo mức độ viêm phổi.. 42

Bảng 3.11: Tỷ lệ thiếu máu phân theo nhóm tuổi đối tượng nghiên cứu ....... 42

Bảng 3.12: Phân bố huyết sắc tố theo mức độ viêm phổi............................... 42

Bảng 3.13: Kết quả CRP................................................................................. 43

Bảng 3.14: Phân bố CRP theo mức độ nặng của viêm phổi........................... 43

Bảng 3.15: Kết quả đường máu ...................................................................... 43

Bảng 3.16: Kết quả chung phân lập vi khuẩn trong dịch tỵ hầu..................... 44

Bảng 3.17: Phân bố độ tuổi theo mức độ nặng của viêm phổi ....................... 45

Bảng 3.18: Phân bố giới theo mức độ nặng của viêm phổi ............................ 45

Bảng 3.19: Phân bố địa dư theo mức độ nặng của viêm phổi ........................ 46

Bảng 3.20: Phân bố trình độ học vấn của mẹ theo mức độ nặng viêm phổi .. 46

Bảng 3.21: Phân bố nghề nghiệp của mẹ theo mức độ nặng của viêm phổi .. 47

Bảng 3.22: Liên quan tiền sử sản khoa với mức độ nặng của viêm phổi ....... 47

Bảng 3.23: Liên quan chế độ nuôi dưỡng sữa mẹ trong 6 tháng đầu với mức

độ nặng của viêm phổi .................................................................................... 48

Bảng 3.24: Liên quan tiêm chủng với mức độ nặng của viêm phổi............... 49

Bảng 3.25: Liên quan hít khói thuốc lá với mức độ nặng của viêm phổi....... 49

Bảng 3.26: Liên quan tiền sử bệnh với mức độ nặng của viêm phổi ............. 50

Bảng 3.27: Liên quan tiền sử bệnh lần này với mức độ nặng của viêm phổi. 51

Bảng 3.28: Liên quan tình trạng dinh dưỡng với mức độ nặng của viêm phổi .. 52

Bảng 3.29: Liên quan bệnh mạn tính với mức độ nặng của viêm phổi.......... 52

Bảng 3.30: Liên quan tình trạng thiếu máu với mức độ nặng của viêm phổi. 53

Bảng 3.31: Mô hình dự báo tối ưu nguy cơ viêm phổi nặng qua phân tích hồi

quy Logistic đa biến........................................................................................ 53