Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng, giải phẫu bệnh và kết quả sớm phẫu thuật điều trị u tá tràng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

ĐẠI HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

…………………………..

LÊ TẤN TỚI

ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG,

GIẢI PHẪU BỆNH VÀ KẾT QUẢ SỚM PHẪU THUẬT

ĐIỀU TRỊ U TÁ TRÀNG

LUẬN VĂN CHUYÊN KHOA CẤP II

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH- NĂM 2020

.

.

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

ĐẠI HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

…………………………..

LÊ TẤN TỚI

ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG,

GIẢI PHẪU BỆNH VÀ KẾT QUẢ SỚM PHẪU THUẬT

ĐIỀU TRỊ U TÁ TRÀNG

CHUYÊN NGÀNH: NGOẠI KHOA

MÃ SỐ: CK 62 72 07 50

LUẬN VĂN CHUYÊN KHOA CẤP II

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

TS. TRẦN PHÙNG DŨNG TIẾN

TS. HOÀNG ĐÌNH TUY

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH- NĂM 2020

.

.

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.

Các số liệu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong

bất cứ công trình nào khác.

Ký tên

.

.

MỤC LỤC

Trang

TRANG PHỤ BÌA

LỜI CAM ĐOAN

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC CÁC BẢNG

DANH MỤC CÁC HÌNH

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

ĐẶT VẤN ĐỀ………………………………………………………………...1

CHƯƠNG I TỔNG QUAN TÀI LIỆU ......................................................... 3

1.1. Sơ lược giải phẫu tá tràng ..................................................................... 3

1.2. Đặc điểm sinh lý tá tràng....................................................................... 9

1.3. Dịch tễ của u tá tràng............................................................................. 9

1.4. Nguyên nhân của u tá tràng................................................................. 10

1.5. Yếu tố nguy cơ của u tá tràng .............................................................. 10

1.6. Phân loại u tá tràng ............................................................................. 11

1.7. Triệu chứng lâm sàng của u tá tràng................................................... 12

1.8. Cận lâm sàng u tá tràng....................................................................... 30

1.9. Điều trị u tá tràng ................................................................................ 33

1.10. Tình hình nghiên cứu u tá tràng......................................................... 36

.

.

CHƯƠNG 2 ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.......... 40

2.1. Thiết kế nghiên cứu .............................................................................. 40

2.2. Dân số mục tiêu.................................................................................... 40

2.3. Dân số chọn mẫu.................................................................................. 40

2.4. Kỹ thuật chọn mẫu ............................................................................... 40

2.5. Phương pháp tiến hành........................................................................ 41

2.6. Các biến số trong nghiên cứu .............................................................. 41

2.7. Đạo đức nghiên cứu............................................................................. 45

CHƯƠNG 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU..................................................... 46

3.1. Đặc điểm lâm sàng............................................................................... 46

3.2. Đặc điểm cận lâm sàng........................................................................ 51

3.3. Điều trị ................................................................................................. 67

CHƯƠNG 4 BÀN LUẬN.......................................................................... 72

4.1. Đặc điểm chung.................................................................................... 72

4.2. Đặc điểm lâm sàng của u tá tràng ....................................................... 74

4.3. Đặc điểm cận lâm sàng........................................................................ 78

4.4. Đánh giá kết quả sớm phẫu thuật ........................................................ 83

KẾT LUẬN.................................................................................................... 88

.

.

i

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

BC : bạch cầu

BN : bệnh nhân

CLVT : chụp cắt lớp vi tính

DD : dạ dày

DD-TT : dạ dày tá tràng

ĐTĐ : đái tháo đường

HC : hồng cầu

K ĐT P : ung thư đại tràng phải

KQ : kết quả

MBH : mô bệnh học

NS : nội soi

PM : phúc mạc

TC : tiểu cầu

THA : tăng huyết áp

VDD : viêm dạ dày

VGB : viêm gan B

XHTH : xuất huyết tiêu hóa

.

.

ii

BẢNG ĐỐI CHIẾU THUẬT NGỮ ANH – VIỆT

AJCC : American Joint Committee on

Cancer

BMI : Body Mass Index

(chỉ số khối cơ thể )

CA 19-9 : Carbohydrate antigen 19-9

CDX2 : Caudal- type homeobox

CEA : Carcinoembryonic antigen

CK20 : Cytokeratin 20

CK7 : Cytokeratin 7

CT Scan : Computer tomography scanner

( chụp cắt lớp vi tính )

DOG1 : Discovered on Gastrointestinal

Stromal Tumor GIST-1

EGFR : Epidermal Growth Factor

Receptor

( thụ thể yếu tố tăng trưởng biểu bì)

EUS : Endoscopic Ultrsound

( siêu âm nội soi )

.

.

iii

FNAB : fine – needle aspiration biopsy

( sinh thiết bằng kim nhỏ )

GIST : gastrointestinal stromal tumor

( u mô đệm đường tiêu hóa )

MRI : Magnetic resonance imaging

( chụp cộng hưởng từ )

NET : Neuroendocrine tumor

(u thần kinh nội tiết)

PDGFR : Platelet- derived growth factor

receptor

( thụ thể yếu tố tăng trưởng nguồn gốc

tiểu cầu )

VEGF : Vascular Endothelial Growth

Factor

( yếu tố tăng trưởng nội mô mạch máu)

.

.

iv

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1-1-Đánh giá giai đoạn ung thư theo TNM........................................... 17

Bảng 1-2: Đánh giá giai đoạn ung thư thần kinh nội tiết tá tràng và bóng Vater

theo TNM ........................................................................................................ 21

Bảng 1-3: Đánh giá giai đoạn GIST theo TNM.............................................. 25

Bảng 1-4: Đánh giá giai đoạn leiomyosarcoma theo TNM............................ 27

Bảng 1-5: Đánh giá giai đoạn lymphoma tá tràng theo AJCC. ...................... 30

Bảng 3-1: Bảng phân bố tuổi giới................................................................... 46

Bảng 3-2: Tiền sử bản thân ............................................................................. 48

Bảng 3-3: Thời gian khởi phát bệnh ............................................................... 50

Bảng 3-4: Triệu chứng lâm sàng và loại u ...................................................... 51

Bảng 3-5: Các chỉ số xét nghiệm máu ............................................................ 52

Bảng 3-6: Tình trạng dinh dưỡng của bệnh nhân trước mổ............................ 53

Bảng 3-7: Nồng độ chất chỉ điểm u ................................................................ 53

Bảng 3-8: Kết quả siêu âm bụng..................................................................... 54

Bảng 3-9: Bảng kết quả chụp dạ dày tá tràng cản quang................................ 55

Bảng 3-10: Đặc điểm hình ảnh trên chụp dạ dày tá tràng cản quang ............. 55

Bảng 3-11: Bảng kết quả chụp cắt lớp vi tính................................................. 56

Bảng 3-12: Kích thước tổn thương qua chụp cắt lớp vi tính .......................... 57

Bảng 3-13: Bảng kết quả nội soi dạ dày tá tràng ............................................ 58

Bảng 3-14: Bảng kết quả siêu âm nội soi........................................................ 60

.

.

v

Bảng 3-15: Mô bệnh học sau mổ .................................................................... 61

Bảng 3-16: Phân loại mức độ biệt hóa tế bào ung thư biểu mô tuyến............ 62

Bảng 3-17: Phân loại mức độ phân bào u mô đệm tá tràng............................ 62

Bảng 3-18: Giai đoạn TNM của ung thư tá tràng ........................................... 63

Bảng 3-19: Mối liên quan giữa vị trí(trong mổ) và tế bào học....................... 64

Bảng 3-20: Mối liên quan giữa tế bào học và CEA........................................ 65

Bảng 3-21: Mối liên quan giữa tế bào học và CA19-9................................... 66

Bảng 3-22: Hình dạng tổn thương và loại u.................................................... 67

Bảng 3-23: Phương pháp phẫu thuật............................................................... 68

Bảng 3-24: Mối liên quan giữa giai đoạn bệnh và tính chất phẫu thuật......... 68

Bảng 3-25: Thời gian phẫu thuật .................................................................... 69

Bảng 3-26: Biến chứng sớm sau phẫu thuật ................................................... 71

Bảng 3-27: Thời gian nằm viện ...................................................................... 71

.

.

vi

DANH MỤC CÁC HÌNH

Trang

Hình 1-1: Hình thể ngoài tá tràng và liên quan................................................. 3

Hình 1-2: Khung tá tràng cắt dọc...................................................................... 5

Hình 1-3: Động mạch cấp máu cho tá tràng ..................................................... 7

Hình 1-4: U mỡ tá tràng .................................................................................. 14

Hình 1-5: Hình nội soi u tuyến Brunner tá tràng ............................................ 15

Hình 1-6: Hình nội soi adenocarcinoma tá tràng............................................ 17

Hình 1-7: Hình nội soi u carcinoid tá tràng .................................................... 20

Hình 1-8: GIST tá tràng .................................................................................. 24

Hình 1-9: Hình nội soi Lymphoma tá tràng.................................................... 29

Hình 3-1: Hình chụp dạ dày tá tràng cản quang u D3 tá tràng ....................... 56

Hình 3-2: Hình CLVT adenocarcinoma D3 tá tràng ...................................... 58

Hình 3-3: GIST hành tá tràng qua nội soi dạ dày tá tràng .............................. 59

Hình 3-4: EUS GIST hành tá tràng................................................................. 60

.

.

vii

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3-1: Nghề nghiệp của bệnh nhân....................................................... 47

Biểu đồ 3-2: Lí do vào viện............................................................................. 49

Biểu đồ 3-3: Phân bố bệnh nhân theo nhóm máu ........................................... 54

Biểu đồ 3-4: Hình dạng tổn thương qua nội soi.............................................. 59

Biểu đồ 3-5: Tỷ lệ biến chứng sau mổ ............................................................ 70

.

.