Cuộc đấu tranh của các chiến sĩ cộng sản trong nhà tù thực dân thời kỳ 1932-1935

cuoc DAU TRANH CUA CAC CHIEN SI CONG SAN

TIlioNG NHA TU THIfC DAN THOfI KY 1932-1935

NGUYEN NGOC MAO"

NhQng nam 1932-1935 la mdt trong

nhQng thdi k}' khd khan nha't cua

each mang Viet Nam va cung la thdi ky

dien ra cude dau tranh gian khd ciia eae

chien si cdng san trong cac nhd tu thyc

ddn. Cude dau tranh cd mdt y nghla khdng

nhd trong thdi ky phue hdi phong trao each

mang 1932-1935, de lai mdt trong nhQng

trang sQ ve vang trong chang dQdng 80

nam lanh dao eiia Dang Cdng san.

Sau cao trao cdch mcang 1930-1931 va

Xd Viet-Ngbp Tinb, de qud'e Phdp tiep tue

tang cQdng khiing bd'. Hang chuc nghin

chien si cdng sdn va quan chung cdch mang

bi bit va bi sat hai. Rieng sd' ngQdi bi thyc

dan Phap bit giam, ehi tfnh tQ 1930 ddn

1933, da len tdi eon sd 246.532. Cac nha tu

Hda Ld (Ha Ndi), Kham Ldn (Sai Gdn), Lao

Bao, Sdn La... chat nfeb ehfnh tri pham.

Rieng d nha tu Cdn Dao, chi trong khoang

thdi gian iQ 1930 den 1935, cd den 833 tu

ehfnh tri bi cbel do hi tra ta'n bet sQe da

man. O nha tu Kon Turn, hdn 300 ngQdi bi

thu tieu. Rieng d Blc Ky, tQ 1930 den 1931,

de qudc Phap md 21 phien tda dai hinh, xii

1094 dn, trong dd cd 64 an til hinh, 114 khd

sai, 420 an iQu day biet xQ (1). Cung b Blc

Ky, chi tfnh den thdi diem 31-12-1932, sd

ngQdi bi ket an va dang trong qua trinh xet

xii la 5.928 (2). Vao nhQng nam dau thap

ky 30, sd tu chinh tri da len den gan 16.000

(3).

NhQng ngQdi lu ehu yeu bi bit trong eae

ddt khiing bd' tring, gdm nhQng dang vien

cdng san, cac chien si yeu nQde va ca nhQng

dan thQdng. Trong tu, hp bi danh dap, tra

ta'n bet sQc da man. NhQng didu kien tdi

thieu de duy tri sy sd'ng khdng dQdc dam

bao. Cude sd'ng eiia tu nhan chi ti'nh tQng

gid vdi sQ day ai the xac va tinh thin ed the

so sanh vdi nhQng hinh phat khiing khiep

nha't trong lich sil nhan loai. Nhidu tu

nhan khdng chiu ndi tra tan da phai chet

trong nha tu.

Mpt trpng trach ldn lao dat tren vai cac

chien si cdng san (4), la lam the nao de giac

ngd so iQdng tu nhan ldn nhQ vay trd thdnh

lye iQdng cdch mang, mdt phong trao ngay

trong cac nha tu.

TQ kinh nghiem eiia cao trao each mang

1930-1931, nhQng chien si cdng san trong

tu da tim kiem nhQng hinh thQc da'u tranh

bet sQc sang tao. Nhim thd'ng nha't viec to

chQc va chi dao da'u tranh cd hieu qua, vd'n

de cd tfnh quyet dinh, la phai thanh lap cac

ehi bd. Tuy nhien, khi mdi vdo tii, day la

van dd difdc eae dang vien cdng san tranh

TS. Vien SQ hoc