Chuyên đề: Một số hình thức nghệ thuật cần chú ý khi phân tích tác phẩm

MỘT SỐ YẾU TỐ HÌNH THỨC NGHỆ THUẬT CẦN CHÚ

Ý KHI PHÂN TÍCH THƠ TRỮ TÌNH

A. ĐẶT VẤN ĐỀ:

Trong nền văn học Việt Nam chúng ta có thể thấy mảng thơ trữ tình chiếm một vị trí

quan trọng và độc tôn. Điều đó không thể chối cãi. Vì vậy môn ngữ văn ở trường THCS

cũng giảng dạy một số lượng thơ trữ tình cũng không ít trong các lớp 6, 7, 8, 9 gắn liền

vớI các đề tài, chủ đề khác nhau. Với các nhân vật trữ tình khác nhaum xoay quanh đời

sống tinh thần của con người, diễn tả nội tâm, tâm trạng và những cung bậc tình cảm

khác nhau của con người. Chính vì vậy mà thơ trữ tình được đưa vào nhà trường là tất

yếu. Vậy chúng ta phải dạy thơ trữ tình như thế nào để học sinh nắm được tâm trạng, cảm

xúc, cách thể hiện tình cảm của các nhân vậttrữ tình được xem là đặc trưng nổi bật của

thơ trữ tình. Sau đây là một vài yếu tố hình thức nghệ thuật cần chú ý khi phân tích thơ

trữ tình.

A. CƠ SỞ LÍ LUẬN:

I. ĐẶC TRƯNG CỦA THƠ TRỮ TÌNH VÀ MỘT SỐ LỖI CẦN TRÁNH

KHI PHÂN TÍCH THƠ TRỮ TÌNH.

1. Đặc trưng của thơ trữ tình.

Thơ là một hình thức nghệ thuật đặc biệt. Hệ thống cảm xúc, tâm trạng và cách thể

hiện tình cảm, cảm xúc được xem như là đặc trưng nổi bật của thơ trữ tình. Trong các tác

phẩm thuộc các thể loại như văn xuôi, tự sự, kịch… cũng có cảm xúc, tâm trạng, nhưng

cách thể hiện thì rất khác so với thơ trữ tình. Cảm xúc của tác giả có trong các thể loại

văn học kể trên là thứ cảm xúc được thể hiện một cách gián tiếp thong qua hệ thống hình

tượng nhân vật, các sự kiện XH và các diễn biến của câu chuyện… Trái lại, trong thơ trữ

tình, tác giả bộc lộ trực tiếp cảm xúc của mình.

VD trong đoạn thơ sau.

Nay xa cách lòng tôi luôn tưởng nhớ

Màu nước xanh, cá bạc, chiếc buồm vôi

Thoáng con thuyền rẽ song chạy ra khơi,

Tôi thấy nhớ cái mùi nồng mặn quá

Tế Hanh – Quê Hương

Người đọc cảm nhận được rất rõ tấm lòng và tình cảm nhớ nhung da diết của nhà thơ

Tế Hanh đối với quê hương, nơi ông đã sinh ra, lớn lên và gắn bó một thời. Ở đây nhà

thơ công khai và trực tiếp nói lên những tình cảm, suy nghĩ của chính mình. Khác

cách thể hiện tình cảm trong thơ, chúng ta hay doc đoạn văn sau:

Hôm sau Lão Hạc sang nhà tôi, Vừa thấy tôi Lão báo ngay:

- Cậu Vàng đi đợì rồi, ông giáo a. !

- Cụ bán rồi?

- Bán rồi! Họ vừa bắt xong.

Lão cố gắng làm ra vẻ vui vẻ. Nhưng trông lão cười như mếu và đôi mắt lão ầng

ậng nước…

Thế nó cho bắt à?