Chuẩn kiến thức kĩ năng lịch sử lớp 7

LỚP 7

KHÁI QUÁT LỊCH SỬ THẾ GIỚI TRUNG ĐẠI

Chủ đề 1 XÃ HỘI PHONG KIẾN CHÂU ÂU (PHƯƠNG TÂY)

1. Trình bày sự hình thành xã hội PK châu Âu

Cuối thế kỉ V, người Giéc-man xâm chiếm, tiêu diệt các quốc gia cổ đại phương

Tây, thành lập nhiều vương quốc mới : Ăng-glô Xắc-xông, Phơ-răng, Tây Gốt, Đông

Gốt...

Trên lãnh thổ Rô-ma, người Giéc-man đã chiếm ruộng đất của chủ nô, đem

chia cho nhau; phong cho các tướng lĩnh, quý tộc các tước vị như: công tước, hầu

tước... Những việc làm của người Giéc-man đã tác động đến xã hội, dẫn tới sự hình

thành các tầng lớp mới:

- Lãnh chúa phong kiến: là các tướng lĩnh và quý tộc có nhiều ruộng đất và tước vị,

có quyền thế và rất giàu có.

- Nông nô: là những nô lệ được giải phóng và nông dân, không có ruộng đất, làm

thuê, phụ thuộc vào lãnh chúa.

Từ những biến đổi trên đã dẫn tới sự ra đời của xã hội PK châu Âu.

2. Em biết gì về các lãnh địa của các lãnh chúa phong kiến

Lãnh địa PK là khu đất rộng, trở thành vùng đất riêng của lãnh chúa PK - như một

vương quốc thu nhỏ.

Lãnh địa gồm có đất đai, dinh thự với tường cao, hào sâu, kho tàng, đồng cỏ, đầm

lầy... của lãnh chúa. Nông nô nhận đất canh tác của lãnh chúa và nộp tô thuế, ngoài ra

còn phải nộp nhiều thứ thuế khác. Lãnh chúa bóc lột nông nô, họ không phải lao động,

sống sung sướng, xa hoa.

Đặc trưng cơ bản của lãnh địa: là đơn vị kinh tế, chính trị độc lập mang tính tự

cung, tự cấp, đóng kín của một lãnh chúa.

3. Em biết gì về các thành thị trung đại trong xã hội PK châu Âu ?

Nguyên nhân ra đời của các thành thị trung đại là do :

- Vào thời kì PK phân quyền: các lãnh địa đều đóng kín, không có trao đổi, buôn bán,

giao thương với bên ngoài.

- Từ cuối thế kỉ XI, do sản xuất thủ công phát triển, thợ thủ công đã đem hàng hóa

ra những nơi đông người để trao đổi, buôn bán, lập xưởng sản xuất.

- Từ đấy hình thành các thị trấn rồi phát triển thành thành phố, gọi là thành thị

trung đại.

Hoạt động và vai trò của các thành thị trung đại :

Cư dân chủ yếu của thành thị là thợ thủ công và thương nhân, họ lập ra các

phường hội, thương hội để cùng nhau sản xuất và buôn bán.

Hoạt động trên của các thành thị trung đại đã có vai trò thúc đẩy sản xuất, làm cho xã

hội PK phát triển.

4. Chủ nghĩa tư bản ở châu Âu được hình thành như thế nào ?

Từ cuối thế kỉ XV đầu thế kỉ XVI, do nhu cầu phát triển sản xuất cùng những tiến

bộ về kĩ thuật hàng hải như: la bàn, hải đồ, kĩ thuật đóng tàu... đã thúc đẩy những cuộc

phát kiến lớn về địa lí như: B. Đi-a-xơ đến cực Nam châu Phi (1487) ; Va-xcô đơ Ga￾ma đến Tây Nam Ấn Độ (1498) ; C. Cô-lôm-bô tìm ra châu Mĩ (1492) ; Ph. Ma-gien￾lăng đi vòng quanh trái đất (1519 - 1522).

Các cuộc phát kiến địa lí đã thúc đẩy thương nghiệp phát triển, đem lại nguồn lợi

nhuận khổng lồ cho những quý tộc, thương nhân. Đó là quá trình tích lũy tư bản nguyên

thủy (tạo ra số vốn đầu tiên và những người lao động làm thuê). Tầng lớp này trở nên

giàu có nhờ cướp bóc của cải, tài nguyên và buôn bán, trao đổi ở các nước thuộc địa. Họ

mở rộng sản xuất, kinh doanh, lập đồn điền, bóc lột sức lao động người làm thuê, giai

cấp tư sản ra đời. Cùng đó là giai cấp vô sản được hình thành từ những người nông nô bị

tước đoạt ruộng đất, buộc phải vào làm thuê trong các xí nghiệp của tư sản.

Từ những tiền đề và điều kiện vừa nêu trên, quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa đã

được hình thành, ra đời ngay trong lòng xã hội phong kiến châu Âu.

5. Em hiểu gì về phong trào Văn hóa Phục hưng ?

Vào cuối thế kỉ XV đầu thế kỉ XVI, do sự kìm hãm, vùi dập của chế độ phong

kiến đối với các giá trị văn hóa. Sự lớn mạnh của giai cấp tư sản có thế lực về kinh tế

nhưng không có địa vị chính trị, xã hội nên đấu tranh giành địa vị chính trị, xã hội, mở

đầu bằng cuộc đấu tranh trên lĩnh vực văn hóa.

Cuộc đấu tranh đó phát triển thành “phong trào Văn hóa Phục hưng” : Đó

là sự phục hưng những tinh hoa giá trị tinh thần của nền văn hóa cổ Hi Lạp và Rô￾ma, đồng thời phát triển nó ở tầm cao hơn (sáng tạo nền văn hóa mới của giai cấp

tư sản).

Phong trào diễn ra với các nội dung: lên án nghiêm khắc Giáo hội Ki-tô, đả phá trật

tự xã hội phong kiến ; đề cao những giá trị con người, đề cao khoa học tự nhiên, xây dựng

thế giới quan duy vật. Có thể kể tên những nhân vật lịch sử và danh nhân văn hóa tiêu biểu

như : nhà thiên văn học Cô-péc-ních, nhà toán học và triết học xuất sắc R. Đê-các-tơ, họa sĩ

Lê-ô-na đơ Vanh-xi, nhà soạn kịch U. Sếch-xpia...

Phong trào Văn hóa Phục hưng đã có ý nghĩa thức tỉnh và phát động quần chúng đấu

tranh chống lại xã hội phong kiến bảo thủ, lạc hậu ; đồng thời mở đường cho sự phát triển

văn hóa ở một tầm cao mới của châu Âu và nhân loại.

Chủ đề 2. XÃ HỘI PHONG KIẾN PHƯƠNG ĐÔNG

1. So sánh quá trình hình thành và phát triển của xã hội PK ở các nước

phương Đông và phương Tây để rút ra những điểm khác biệt ?

Xã hội PK phương Đông :

- Hình thành sớm, vào thời kì trước CN (như Trung Quốc), phát triển chậm, mức

độ tập quyền cao hơn so với xã hội PK phương Tây.

- Quá trình khủng hoảng, suy vong kéo dài và sau này rơi vào tình trạng lệ thuộc

hoặc trở thành thuộc địa của CNTB phương Tây.

Xã hội PK phương Tây :

- Ra đời muộn (thế kỉ V), nhưng phát triển nhanh.

- Xuất hiện CNTB trong lòng chế độ PK.

- Lúc đầu quyền lực của nhà vua bị hạn chế trong lãnh địa, mãi đến thế kỉ XV khi

các quốc gia PK thống nhất, quyền lực mới tập trung trong tay nhà vua.

2. Trình bày những nét chính về cơ sở kinh tế - xã hội của chế độ PK ?

Cơ sở kinh tế chủ yếu của chế độ PK là sản xuất nông nghiệp, kết hợp với chăn

nuôi và một số nghề thủ công. Sản xuất nông nghiệp đóng kín ở các công xã nông thôn

(phương Đông) hay các lãnh địa (phương Tây).

Tư liệu sản xuất, ruộng đất nằm trong tay lãnh chúa hay địa chủ, giao cho nông

dân hay nông nô sản xuất.

Xã hội gồm hai giai cấp cơ bản là địa chủ và nông dân lĩnh canh (phương Đông),

lãnh chúa phong kiến và nông nô (phương Tây). Địa chủ, lãnh chúa bóc lột nông dân và

nông nô bằng địa tô.

Riêng ở xã hội PK phương Tây, từ thế kỉ XI, công thương nghiệp phát triển mạnh.

LỊCH SỬ VIỆT NAM TỪ THẾ KỈ X ĐẾN GIỮA THẾ KỈ XIX

Chủ đề 3. BUỔI ĐẦU ĐỘC LẬP THỜI NGÔ - ĐINH - TIỀN LÊ (Thế kỉ X)

I. Những nét chính về mặt chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của buổi đầu độc

lập thời Ngô - Đinh - Tiền Lê ?

A. Về chính trị :

1. Nhà Ngô (939-965)

Ngô Vương 938-944 ; Dương Bình Vương 945-950 ; Hậu Ngô Vương 951-965

Đánh đuổi quân Nam Hán, Ngô Quyền xưng vương (939), đóng đô ở Cổ Loa.

Ngô Vương đặt ra các chức quan văn võ, qui định triều nghi, lập bộ máy chính quyền

mang tính chất tập quyền.

Ngô Quyền chỉ ở ngôi được sáu năm. Lúc sắp mất, Ngô Quyền đem con là Ngô

Xương Ngập ủy thác cho người em vợ là Dương Tam Kha. Dương Tam Kha là con của

Dương Đình Nghệ, em của bà Dương Hậu. Nhưng khi Ngô Quyền mất rồi. Dương Tam

Kha phản bội lòng tin của Ngô Quyền, cướp lấy ngôi, tự xưng là Bình Vương (945-950).

Ngô Xương Ngập phải chạy trốn vào núi. Dương Tam Kha bèn bắt người con thứ của

Ngô Quyền là Ngô Xương Văn làm con nuôi. Ngô Xương Văn, trong một dịp đi hành

quân dẹp loạn, đem quân trở ngược lại bắt được Dương Tam Kha, giáng Kha xuống bậc

công.