Chính sách và chiến lược việc làm cho lao động nông thôn ĐBSCL.pdf

CH NG 1 ƯƠ

M Đ U Ở Ầ

1.1 Đ T V N Đ Ặ Ấ Ề

Dân s đ ng b ng sông C u Long (ĐBSCL) hi n nay đ t trên 18 tri u ng i, ố ồ ằ ử ệ ạ ệ ườ

trong đó có kho ng 78,85% dân s sinh s ng vùng nông thôn ả ố ố ở (1). V i đ c đi m ớ ặ ể

dân s đông và tr nên có ngu n lao đ ng phong phú, d i dào, đ c đi m này là ố ẻ ồ ộ ồ ặ ể

th m nh trong phát tri n kinh t - xã h i c a n c ta nói chung và ĐBSCL nói ế ạ ể ế ộ ủ ướ

riêng. Ph n l n ng i lao đ ng vùng ĐBSCL t p trung vùng nông thôn, ch ầ ớ ườ ộ ậ ở ủ

y u s n xu t nông nghi p, do n n s n xu t nông nghi p mang tính mùa v nên ế ả ấ ệ ề ả ấ ệ ụ

đã d n đ n v n đ d th a r t l n th i gian lao đ ng trong khu v c nông thôn. ẫ ế ấ ề ư ừ ấ ớ ờ ộ ự

V i s phát tri n nhanh chóng c a khoa h c k thu t và công ngh , cùng v i vi c ớ ự ể ủ ọ ỹ ậ ệ ớ ệ

ứ ụ ự ủ ọ ỹ ậ ự ả ấ ng d ng các thành t u c a khoa h c k thu t vào trong lĩnh v c s n xu t nông

nghi p, th c t này đã làm gi m rõ r t nhu c u s d ng lao đ ng c a nông thôn ệ ự ế ả ệ ầ ử ụ ộ ủ

hi n nay. Bên c nh đó, ngu n tài nguyên đ t đai ngày càng h n ch do nhu c u đô ệ ạ ồ ấ ạ ế ầ

th hóa và nhi u m c đích khác cũng góp ph n làm cho tình tr ng lao đ ng nông ị ề ụ ầ ạ ộ

thôn không n đ nh. ổ ị

Dân s ĐBSCL hi n chi m kho ng 21% dân s c a c n c nh ng c ố ệ ế ả ố ủ ả ướ ư ơ

s d y ngh ch chi m có 14% c a c n c và đa s ch y u t p trung ở ạ ề ỉ ế ủ ả ướ ố ủ ế ậ

ở ị ỉ ệ ạ ề ệ các đô th ; trong đó ch có 55% các huy n có trung tâm d y ngh . Hi n

nay, tuy đã thành l p m t s tr ng d y ngh l n và đa s các t nh đ u ậ ộ ố ườ ạ ề ớ ố ỉ ề

đã có c s d y ngh nh ng n u xét v quy mô đào t o, s l ng ngành ơ ở ạ ề ư ế ề ạ ố ượ

ngh , ch t l ng hi u qu đào t o còn h n ch ; ch a đáp ng nhu c u ề ấ ượ ệ ả ạ ạ ế ư ứ ầ

lao đ ng có chuyên môn k thu t làm vi c cho các khu công nghi p, ộ ỹ ậ ệ ệ

nh t là máy móc th c hành ch a đáp ng nhu c u th c t và ch a theo ấ ự ư ứ ầ ự ế ư

k p s phát tri n v khoa h c – công ngh hi n nay… Theo đánh giá c a ị ự ể ề ọ ệ ệ ủ

B Lao đ ng – Th ng binh và Xã h i (LĐTB&XH), trong nh ng năm ộ ộ ươ ộ ữ

qua, vi c đào t o và d y ngh ĐBSCL đã có b c phát tri n, đ a t ệ ạ ạ ề ở ướ ể ư ỷ

l lao đ ng đã qua đào t o c a vùng ĐBSCL t 14,13% năm 2005 lên ệ ộ ạ ủ ừ

20,58% vào cu i năm 2008. (Đ u t Mê Kông, 2009). ố ầ ư

Đ ng b ng sông C u Long là khu v c có th tr ng lao đ ng và vi c làm v n còn ồ ằ ử ự ị ườ ộ ệ ẫ

nhi u v n đ nan gi i, đ c bi t là lao đ ng và d y ngh cho khu v c nông thôn. ề ấ ề ả ặ ệ ộ ạ ề ự

Toàn vùng ĐBSCL hi n có 3,31% lao đ ng th t nghi p (trong đó lao đ ng nông ệ ộ ấ ệ ộ

1) Niên giám Th ng Kê 2009, C c Th ng kê C n Th ố ụ ố ầ ơ

Trang 1

thôn là 2,97%), t l thi u vi c làm là 9,33% (trong đó khu v c nông thôn là ỷ ệ ế ệ ự

10,49%). Th tr ng lao đ ng nông thôn t i vùng ĐBSCL phát tri n ch m h n ị ườ ộ ạ ể ậ ơ

nhi u so v i các vùng khác trong c n c, ch t l ng ngu n nhân l c c a lao ề ớ ả ướ ấ ượ ồ ự ủ

đ ng nông thôn cũng khá th p, có đ n 80% lao đ ng nông thôn ch a qua đào t o. ộ ấ ế ộ ư ạ

(Niên giám th ng kê năm 2009, c c th ng kê C n Th ). ố ụ ố ầ ơ

Tri Tôn là m t huy n mi n núi, biên gi i, dân t c, đ ng th i cũng là m t trong ộ ệ ề ớ ộ ồ ờ ộ

nh ng huy n đ u ngu n c a t nh An Giang, d ữ ệ ầ ồ ủ ỉ i n tích t nhiên kho ng 59.805 ha, ệ ự ả

trong đó đ t nông nghi p chi m 74,48%, đ t lâm nghi p chi m kho ng 8,89%, ấ ệ ế ấ ệ ế ả

còn l i là đ t và đ t chuyên dùng. Toàn huy n Tri Tôn có h n 32.720 h trên ạ ấ ở ấ ệ ơ ộ

124.000 ng i, trong đó ườ huy n Tri Tôn có g n 50% ệ ầ đ ng bào dân t c Khmer sinh ồ ộ

s ng. ố Đ a hình đa d ng, v a có đ i núi, v a có đ ng b ng v i nhi u kênh m ng ị ạ ừ ồ ừ ồ ằ ớ ề ươ

l n nh ngang d c. (B Tài Nguyên và Môi Tr ng, 2007 ớ ỏ ọ ộ ườ ).

Tri Tôn là m t huy n nông nghi p, m t đ dân s th p nh t t nh nh ng di n tích ộ ệ ệ ậ ộ ố ấ ấ ỉ ư ệ

đ t t nhiên r ng nh t. ấ ự ộ ấ Là đ a ph ng t p trung đ ng bào dân t c Khmer đông ị ươ ậ ồ ộ

nh t c a t nh An Giang, nhi u n i v n còn s n xu t theo ph ng th c l c h u ấ ủ ỉ ề ơ ẫ ả ấ ươ ứ ạ ậ

nên đ i s ng c a đa s nông dân hãy còn nghèo khó. Nhi u năm qua, các c p ờ ố ủ ố ề ấ

chính quy n và ngành nông nghi p luôn n l c ph n đ u m r ng di n tích đ t ề ệ ỗ ự ấ ấ ở ộ ệ ấ

canh tác cũng nh đ u t m nh ti n b khoa h c công ngh vào s n xu t, nên ư ầ ư ạ ế ộ ọ ệ ả ấ

năng su t và s n l ng lúa đã d n đ c nâng cao, đ i s ng nông dân đã đ c c i ấ ả ượ ầ ượ ờ ố ượ ả

thi n đáng k . Tuy nhiên ph n l n đ i s ng c a ng i lao đ ng nông thôn trong ệ ể ầ ớ ờ ố ủ ườ ộ

vùng v n còn g p r t nhi u khó khăn. ẫ ặ ấ ề

C th nh v n đ n c s ch, v sinh và môi tr ng kém ụ ể ư ấ ề ướ ạ ệ ườ , nh t là ng i ấ ườ

Khmer nghèo và c n nghèo; ng i lao đ ng quen v i t p quán s n xu t nông ậ ườ ộ ớ ậ ả ấ

nghi p truy n th ng, năng su t và ch t l ng th p, thi u v n s n xu t, thu ệ ề ố ấ ấ ượ ấ ế ố ả ấ

nh p không n đ nh, v n đ ti p c n khoa h c k thu t còn h n ch nên khó ậ ổ ị ấ ề ế ậ ọ ỹ ậ ạ ế

có th nâng cao tay ngh . ể ề

Vi t Nam trong th i ệ ờ kỳ đ y m nh công nghi p hóa, hi n đ i hóa đ t n c và xu ẩ ạ ệ ệ ạ ấ ướ

th ch đ ng gia nh p vào kinh t c a khu v c và th gi i, ng i lao đ ng có c ế ủ ộ ậ ế ủ ự ế ớ ườ ộ ơ

h i tìm ki m vi c làm nhi u h n, ng i lao đ ng có th v n lên n m b t c ộ ế ệ ề ơ ườ ộ ể ươ ắ ắ ơ

h i và t do làm vi c theo năng l c c a mình. Tuy nhiên, cũng có nh ng thách ộ ự ệ ự ủ ữ

th c đ t ra cho ng i lao đ ng nông thôn, đó là yêu c u v ch t l ng ngu n lao ứ ặ ườ ộ ầ ề ấ ượ ồ

đ ng, ng i lao đ ng không bi t ngh ho c ch a có trình đ chuyên môn cao thì ộ ườ ộ ế ề ặ ư ộ

r t khó tìm đ c vi c làm. M t khác, ngày nay kinh t - xã h i ngày càng phát ấ ượ ệ ặ ế ộ

tri n thì nhóm dân c d b t n th ng nh t là nhóm nông dân. Chính vì th ể ư ễ ị ổ ươ ấ ế

Trang 2

chính sách và chi n l c vi c làm cho ng i lao đ ng nông thôn vùng ĐBSCL ế ượ ệ ườ ộ

v n luôn là v n đ ẫ ấ ề c n thi t nh m góp ph n h tr cho ng i lao đ ng nông ầ ế ằ ầ ỗ ợ ườ ộ

thôn.

1.2 M C TIÊU NGHIÊN C U Ụ Ứ

1.2.1 M c tiêu t ng quát ụ ổ

Đánh giá hi u qu và tác đ ng c a các ệ ả ộ ủ chính sách và chi n l c vi c làm cho ế ượ ệ

ng i lao đ ng nông thôn c a vùng ĐBSCL: tr ng h p huy n Tri Tôn t nh An ườ ộ ủ ườ ợ ệ ỉ

Giang. Qua đó xác đ nh nh ng chính sách và chi n l c có hi u qu nh m phát ị ữ ế ượ ệ ả ằ

huy cao h n n a l i ích thi t th c cho ng i lao đ ng nông thôn huy n Tri Tôn; ơ ữ ợ ế ự ườ ộ ệ

đ ng th i đ xu t m t s gi i pháp nh m nâng cao ch t l ng lao đ ng góp ồ ờ ề ấ ộ ố ả ằ ấ ượ ộ

ph n thúc đ y phát tri n kinh t - xã h i c a nông thôn ĐBSCL nói chung. ầ ẩ ể ế ộ ủ

1.2.2 M c tiêu c th ụ ụ ể

1) Nghiên c u đ c đi m c a ngu n lao đ ng khu v c nông thôn ứ ặ ể ủ ồ ộ ự huy n Tri ệ

Tôn và nhu c u vi c làm hi n nay. ầ ệ ệ

2) Nghiên c u các chính sách và chi n l c h tr cho ng i lao đ ng nông ứ ế ượ ỗ ợ ườ ộ

thôn vùng ĐBSCL và tr ng h p c a huy n Tri Tôn t nh An Giang. ườ ợ ủ ệ ỉ

3) Đánh giá hi u qu c a chính sách và chi n l c, bên c nh đó đ xu t m t ệ ả ủ ế ượ ạ ề ấ ộ

s gi i pháp c b n nh m phát huy nh ng hi u qu đ t đ c. ố ả ơ ả ằ ữ ệ ả ạ ượ

1.3 CÂU H I Đ T RA CHO V N Đ NGHIÊN C U Ỏ Ặ Ấ Ề Ứ

(1) Th m nh và h n ch c a lao đ ng vùng nông thôn ĐBSCL ế ạ ạ ế ủ ộ ở nói chung và

huy n Tri Tôn là gì? ệ

(2) Th c tr ng v v n đ lao đ ng, vi c làm ĐBSCL và huy n Tri Tôn hi n ự ạ ề ấ ề ộ ệ ở ệ ệ

nay nh th nào? ư ế

(3) Làm th nào đ gi i quy t t t vi c làm cho lao đ ng nông thôn khu v c ế ể ả ế ố ệ ộ ự

ĐBSCL và tr ng h p c th c a huy n Tri Tôn? ườ ợ ụ ể ủ ệ

(4) Chính sách và chi n l c gì đã và đang h tr cho đ i t ng lao đ ng nông ế ượ ỗ ợ ố ượ ộ

thôn vùng ĐBSCL, đ c bi t t i huy n Tri Tôn? ặ ệ ạ ệ

(5) Tác đ ng và hi u qu đ t đ c c a nh ng chính sách và chi n l c đó đ n ộ ệ ả ạ ượ ủ ữ ế ượ ế

đ i s ng c a ng i lao đ ng ra sao? ờ ố ủ ườ ộ

Trang 3

1.4 Đ I T NG VÀ PH M VI NGHIÊN C U Ố ƯỢ Ạ Ứ

1.4.1 Đ i t ng nghiên c u ố ượ ứ

Đ tài t p trung nghiên c u v các chính sách và chi n l c h tr cho ng i lao ề ậ ứ ề ế ượ ỗ ợ ườ

đ ng nông thôn vùng ĐBSC ộ L: tr ng h p c a huy n Tri Tôn t nh An Giang. Đ ườ ợ ủ ệ ỉ ề

tài t p trung nghiên c u các ch tiêu: Giáo d c – Đào t o, đào t o ngh và m t s ậ ứ ỉ ụ ạ ạ ề ộ ố

chi n l c h tr phát tri n ngu n nhân l c. ế ượ ỗ ợ ể ồ ự

1.4.2 Ph m vi nghiên c u ạ ứ

Khu v c nông thôn ự t i huy n Tri Tôn t nh An Giang. ạ ệ ỉ

1.5 Ý NGHĨA KHOA H C Đ TÀI Ọ Ề

Đ tài là công trình nghiên c u khoa h c có ý nghĩa lý lu n và th c ti n, là c s ề ứ ọ ậ ự ễ ơ ở

đ đánh giá ngu n nhân l c, ho ch đ nh các chính sách và chi n l c hi u qu ể ồ ự ạ ị ế ượ ệ ả

h n cho ng i lao đ ng thu n nông ho c phi nông nghi p nông thôn. ơ ườ ộ ầ ặ ệ

1.6 C U TRÚC TI U LU N Ấ Ể Ậ

Ti u lu n g m có 5 ch ng, bao g m các n i dung ể ậ ồ ươ ồ ộ :

Ch ng 1 ươ - M Đ u: ở ầ Đ t v n đ , m c tiêu nghiên c u, câu h i đ t ra cho v n ặ ấ ề ụ ứ ỏ ặ ấ

đ nghiên c u, đ i t ng và ph m vi nghiên c u, ý nghĩa khoa h c c a đ tài. ề ứ ố ượ ạ ứ ọ ủ ề

Các ch ng còn l i đ c b c c nh sau: ươ ạ ượ ố ụ ư

Ch ng 2 - ươ L c kh o tài li u: ượ ả ệ Gi i thi u t ng quan v vùng nghiên c u, các ớ ệ ổ ề ứ

v n đ liên quan đ n Chính sách và chi n l c vi c làm nông thôn ĐBSCL: ấ ề ế ế ượ ệ ở

tr ng h p huy n Tri Tôn t nh An Giang. ườ ợ ệ ỉ

Ch ng 3 ươ - Ph ng Pháp Lu n Và Ph ng Pháp Nghiên C u: ươ ậ ươ ứ Mô tả

ph ng pháp ti p c n v n đ nghiên c u và ph ng pháp phân tích các s li u. ươ ế ậ ấ ề ứ ươ ố ệ

Ch ng 4 ươ - K t Qu Và Th o Lu n: ế ả ả ậ Di n đ t n i dung nghiên c u, phân tích ễ ạ ộ ứ

và đánh giá s li u, th o lu n k t qu nghiên c u. ố ệ ả ậ ế ả ứ

Ch ng 5 ươ - K t Lu n Và Ki n Ngh : ế ậ ế ị Trình bày ng n g n các k t lu n đúc k t ắ ọ ế ậ ế

t các k t qu nghiên c u theo m c tiêu và n i dung c a ch ng 4; đ ng th i đ ừ ế ả ứ ụ ộ ủ ươ ồ ờ ề

xu t gi i pháp và ki n ngh ấ ả ế ị m t s ộ ố ph ng án nh m nâng cao hi u qu h tr ươ ằ ệ ả ỗ ợ

cho các chính sách đ i v i ng i lao đ ng nông thôn ĐBSCL. ố ớ ườ ộ

Trang 4