Chất Lượng Dân Số Với Dân Tộc Thái Tại Xã Mường Tè Huyện Mường Tè Tỉnh Lai Châu

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

KHOA KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

--------------------

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

CHẤT LƢỢNG DÂN SỐ VỚI DÂN TỘC THÁI TẠI

XÃ MƢỜNG TÈ, HUYỆN MƢỜNG TÈ, TỈNH LAI CHÂU

Ngành : CÔNG TÁC XÃ HỘI

Mã số : 7760101

Giáo viên hướng dẫn: Nguyễn Thị Kiều Trang

Sinh viên thực hiện: Lò Thị Thủy

Lớp: K61 – CTXH

Khóa học: 2016 - 2020

Hà Nội - 2020

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành đƣợc khóa luận tốt nghiệp với đề tài "Chất lƣợng dân số

với dân tộc Thái tại xã Mƣờng Tè-huyện Mƣờng Tè-tỉnh Lai Châu", bên cạnh sự

nỗ lực của bản thân đã vận dụng những kiến thức tiếp thu đƣợc, tôi luôn nhận

đƣợc sự giúp đỡ tận tình của các thầy cô, cán bộ địa phƣơng và ngƣời dân địa

bàn.

Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến các thầy cô trung tâm Công tác

xã hội và phát triển cộng đồng Trƣờng Đại học Lâm Nghiệp đã giúp đỡ tôi trong

suốt quá trình theo học ở đây.

Tôi xin chân thành bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới cô giáo hƣớng dẫn

khoa học: Thạc sĩ Nguyễn Thị Kiều Trang đã tận tình chỉ bảo, giúp đỡ tôi trong

suốt quá trình thực hiện nghiên cứu này.

Tôi cũng xin cảm ơn các thầy cô giáo, những ngƣời đã truyền đạt cho

tôi những kiến thức vô cùng quý báu và bổ ích trong suốt quá trình học tập.

Tôi xin gửi lời cảm ơn tới lãnh đạo và ngƣời dân tại xã Mƣờng Tè, đã

tạo điều kiện cho tôi tiến hành khảo sát và nghiên cứu tại địa bàn.

Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn tới gia đình, bạn bè đã chia sẻ ủng hộ

tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu đển hoàn thành khóa luận của

mình.

Sinh viên

Lò Thị Thủy

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

DANH MỤC BẢNG

PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................ 1

CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHẤT LƢỢNG DÂN SỐ........................ 5

1.1. Cơ sở lý luận của nghiên cứu .................................................................... 5

1.1.1. Một số khái niệm sử dụng trong đề tài ................................................... 5

1.1.2. Khái niệm chất lƣợng dân số.................................................................. 6

1.1.3.Các lý thuyết đƣợc sử dụng trong đề tài ..................................................... 8

1.2. Cơ sở thực tiễn của đề tài .......................................................................... 10

1.2.1. Pháp luật về dân số của Việt Nam .......................................................... 10

1.3. Các chỉ tiêu phản ánh về chất lƣợng dân số ............................................... 12

1.3.1. Nhóm nhân tố phản ánh mức cải thiện và nâng cao về thể chất .............. 12

1.3.2.Nhóm nhân tố phản ánh mức cải thiện về trí tuệ, trình độ học vấn, trình độ

chuyên môn kỹ thuật và tay nghề của dân cƣ.................................................... 12

1.3.3. Nhóm nhân tố phản ánh mức cải thiện và nâng cao về tinh thần: Đánh giá

về tinh thần, đời sống văn hóa và gắn kết cộng đồng của dân cƣ ...................... 12

1.3.4.Nhóm nhân tố phản ánh mức cải thiện và nâng cao đời sống vật chất và

các dịch vụ xã hội cơ bản ................................................................................. 13

CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG CHẤT LƢỢNG DÂN SỐ CỦA ĐỒNG BÀO

THÁI TẠI XÃ MƢỜNG TÈ-HUYỆN MƢỜNG TÈ-TỈNH LAI CHÂU.......... 14

2.1. Thực trạng chất lƣợng dân số của dân tộc Thái thể hiện trên tiêu chí về mức

độ hƣởng thụ vật chất. ...................................................................................... 14

2.1.1. Kinh tế của hộ và sự phản ánh về mức thu chi của hộ đồng bào dân tộc

Thái .................................................................................................................. 14

2.1.2. Mức hƣởng thụ về hạ tầng cơ sở............................................................. 19

2.2. Thực trạng chất lƣợng dân số của dân tộc Thái thể hiện trên tiêu chí mức độ

hƣởng thụ về mặt tinh thần............................................................................... 25

2.2.1. Thông tin truyền thông ........................................................................... 25

2.2.2. Đời sống văn hóa của ngƣời đồng bào Thái ............................................ 26

2.3. Thực trạng chất lƣợng dân số của dân tộc Thái thể hiện trên tiêu chí về mặt

thể chất ............................................................................................................. 28

2.3.1. Mức độ chăm sóc sức khỏe của ngƣời dân .............................................. 28

2.3.2. Tỷ lệ trẻ em dƣới 5 tuổi bị suy dinh dƣỡng............................................. 33

2.3.3. Tuổi thọ trung bình ................................................................................ 35

2.4. Thực trạng chất lƣợng dân số của dân tộc Thái thể hiện trên tiêu chí về mặt

trí tuệ................................................................................................................ 37

2.4.1. Giáo dục ................................................................................................. 37

2.4.2. Đào tạo nghề .......................................................................................... 45

2.5. Nguyên nhân ............................................................................................. 46

2.5.1. Nguyên nhân chủ quan ........................................................................... 46

2.5.2. Nguyên nhân khách quan ........................................................................ 51

2.6. Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng dân số................................... 54

2.6.1. Giải pháp nâng cao thể chất .................................................................... 55

2.6.2. Giải pháp nâng cao trình độ học vấn và chuyên môn cho ngƣời dân............. 56

2.6.3. Nâng cao đời sống tinh thần của ngƣời dân ............................................ 57

2.6.4. Giải pháp nâng cao đời sống vật chất và các dịch vụ xã hội cơ bản ................ 58

2.6.5. Tăng cƣờng công tác nâng cao trình độ của đội ngũ cán bộ làm công tác

dân số............................................................................................................... 59

PHẦN KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ....................................................... 60

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

STT Từ viết tắt Giải nghĩa

1 GDDS Giáo dục dân số

2 UBND Ủy ban nhân dân

3 BCH TƢ Ban chấp hành trung ƣơng

4 VHVN-TDTT Văn hóa văn nghệ- thể dục thể thao

5 BHYT Bảo hiểm y tế

6 DTTS Dân tộc thiểu số

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1: Kinh tế của hộ phân theo các ngành nghề........................................ 15

Bảng 2.2. Tổng thu nhập bình quân một tháng của hộ gia đình ........................ 16

Bảng 2.3. Mức chi tiêu cho thực phẩm ............................................................. 17

Bảng 2.4: Kiểu nhà ở của ngƣời dân tộc Thái hiện nay..................................... 20

Bảng 2.5: Tỷ lệ hộ gia đình dân tộc Thái đƣợc sử dụng nhà tiêu hợp vệ sinh ... 21

Bảng 2.6: Tỷ lệ hộ gia đình dân tộc Thái đƣợc tiếp cận với nguồn hợp vệ sinh 23

Bảng 2.7: Điều tra về số hộ đƣợc tiếp cận với điện lƣới Quốc Gia giai đoạn

2016-2020 ........................................................................................................ 24

Bảng 2.8: Tỷ lệ ngƣời dân đƣợc tiếp cận với thông tin và truyền thông ............ 25

Bảng 2.9: Mức độ tham gia hoạt động VHVN-TDTT ...................................... 27

Bảng 2.10. Các tiêu chí đánh giá về mức độ chăm sóc sức khỏe ...................... 29

Bảng 2.11: Mức độ chăm sóc sức khỏe đối với phụ nữ mang thai trƣớc và sau

khi sinh............................................................................................................. 30

Bảng 2.12: Mức độ chăm sóc sức khỏe đối với trẻ nhỏ..................................... 32

Bảng 2.13: Mức độ trẻ đƣợc tiếp cận với GDCB .............................................. 39

Bảng 2.13: Tỷ lệ lao động đƣợc đào tạo nghề giai đoạn 2016-2020.................. 45

Bảng 2.14: Tổng sản lƣợng lƣơng thực có hạt của xã Mƣờng Tè giai đoạn 2016-

2020 ................................................................................................................. 47

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Nâng cao chất lƣợng dân số luôn đƣợc xác định là một bộ phận quan

trọng của chiến lƣợc phát triển đất nƣớc, một trong những vấn đề kinh tế xã hội

hàng đầu của các quốc gia, là một trong những yếu tố cơ bản để nâng cao chất

lƣợng cuộc sống của mỗi ngƣời, mỗi gia đình và toàn xã hội.

Trong những năm qua Đảng và Nhà nƣớc ta đã ban hành nhiều chính

sách, chủ trƣơng, chiến lƣợc nhằm nâng cao chất lƣợng dân số, Nhà nƣớc

khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi để các tổ chức, cá nhân thực hiện các

biện pháp nâng cao chất lƣợng dân số, thông qua các chƣơng trình, dự án phát

triển kinh tế - xã hội, đầu tƣ cơ sở hạ tầng kỹ thuật, xây dựng hệ thống an sinh

xã hội và bảo vệ môi trƣờng sinh thái, nhờ đó mà chất lƣợng dân số của nƣớc ta

trong những năm gần đây đƣợc cải thiện rõ rệt. Tuy nhiên, việc nâng cao chất

lƣợng dân số tại các vùng miền núi, đồng bào dân tộc ít ngƣời gặp rất nhiều bất

cập và khó khăn nhƣ, trình độ dân trí của ngƣời dân còn hạn chế việc tiếp nhận

và thực hiện các chƣơng trình, chính sách chƣa đem lại hiệu quả. Ngƣời dân đã

quen với lối sống cũ, do đó rất khó khăn trong việc thay đổi, tiếp nhân những cái

mới từ bên ngoài.

Mƣờng Tè là một xã miền núi còn gặp nhiều khó khăn, dân cƣ chủ yếu là

đồng bào dân tộc thiểu số, tỷ lệ hộ nghèo còn khá cao, ngƣời dân ít đƣợc tiếp

cận với khoa học kỹ thuật, y tế còn nhiều hạn chế, mức sinh khá cao nhiều hộ

gia đình sinh con thứ 3, tỷ lệ trẻ đƣợc đến trƣờng còn thấp, kinh tế chủ yếu dựa

vào nông nghiệp là chính, canh tác lạc hậu chƣa áp dụng đƣợc tiến bộ khoa học

kỹ thuật vào trong sản xuất do đó chủ yếu tự cung tự cấp là chính. Chính vì thế

việc nâng cao chất lƣợng dân số đƣợc xác định là đòn bẩy thúc đẩy phát triển

kinh tế-xã hội của xã Mƣờng Tè. Cùng với các chính sách, chủ trƣơng của Đảng,

Nhà nƣớc, các cấp các ngành của xã luôn nỗ lực đẩy mạnh việc thực hiện nâng

cao chất lƣợng dân số đảm bảo cho ngƣời dân có cuộc sống tốt hơn, đƣợc tiếp

cận với các dịch vụ xã hội.