Các thời điểm trong hợp đồng dân sự

nghiªn cøu - trao ®æi

50 t¹p chÝ luËt häc sè 5/2011

TS. Ph¹m V¨n TuyÕt *

ợp đồng dân sự là phương tiện pháp lí

để các chủ thể trao đổi lợi ích và thực

hiện các hành vi dịch vụ đối với nhau. Khi

hợp đồng được giao kết hợp pháp thì bên có

nghĩa vụ trong hợp đồng đó phải thực hiện

nghĩa vụ theo đúng những gì mà các bên đã

cam kết thoả thuận trong hợp đồng. Việc

thực hiện các nghĩa vụ đã cam kết của mỗi

bên trong hợp đồng nhằm đáp ứng các lợi

ích của bên kia. Vì vậy, thực hiện hợp đồng

(hay còn gọi là thực hiện các nghĩa vụ đã

cam kết trong hợp đồng) luôn mang tính bắt

buộc. Tuy nhiên, tính bắt buộc này hình

thành từ khi nào thì cần phải căn cứ vào các

thời điểm của hợp đồng đó.

Hợp đồng được coi là đã giao kết từ khi

nào? Từ thời điểm nào thì hợp đồng có hiệu

lực? Từ thời điểm nào bên có nghĩa vụ trong

hợp đồng bắt đầu phải thực hiện nghĩa vụ?

Ngoài ra, trong các hợp đồng cụ thể còn có

nhiều “thời điểm” khác nhau như thời điểm

chuyển quyền sở hữu tài sản, thời điểm chịu

rủi ro đối với tài sản trong mua bán ...

Trong phạm vi bài viết này, chúng tôi chỉ

bàn về ba thời điểm sau: 1) Thời điểm giao

kết hợp đồng; 2) Thời điểm có hiệu lực của

hợp đồng; 3) Thời điểm thực hiện nghĩa vụ.

1. Về thời điểm giao kết hợp đồng

Thời điểm giao kết hợp đồng có ý nghĩa

quan trọng trong việc xác định đối tượng trong

hợp đồng đó. Chẳng hạn, nếu tài sản là đối

tượng của hợp đồng mua bán chưa có vào thời

điểm giao kết hợp đồng hoặc đã có nhưng bên

bán chưa chưa xác lập quyền sở hữu thì hợp

đồng đó là hợp đồng mua bán tài sản hình

thành trong tương lai. Theo đó, cách thức xác

định về tài sản là đối tượng của hợp đồng sẽ

khác nhau. Bởi lẽ, cách thức xác định về tài

sản hình thành trong tương lai hoàn toàn khác

với cách thức xác định tài sản có sẵn. Trong

nhiều trường hợp, thời điểm giao kết hợp đồng

còn là mốc thời gian để xác định giá của hợp

đồng. Chẳng hạn, nếu các bên thoả thuận về

giá của hợp đồng theo giá thị trường thì giá thị

trường vào thời điểm giao kết hợp đồng sẽ là

giá của hợp đồng. Hoặc trong hợp đồng bảo

hiểm tài sản thì giá trị của đối tượng bảo hiểm

được xác định tại thời điểm giao kết hợp đồng

đó. Ngoài ra, thời điểm giao kết hợp đồng còn

là một trong các căn cứ để xác định thời điểm

có hiệu lực của hợp đồng.

Với ý nghĩa trên, thời điểm giao kết của

hợp đồng luôn phải được xác định một cách

cụ thể. Tuỳ thuộc vào hình thức thiết lập hợp

đồng mà hợp đồng dân sự được coi là giao

kết vào các thời điểm sau đây:

- Nếu hợp đồng dân sự được thiết lập theo

trình tự một bên gửi văn bản đề nghị giao kết

hợp đồng và một bên gửi văn bản trả lời thì hợp

đồng được coi là giao kết vào thời điểm bên

đề nghị nhận được trả lời chấp nhận giao kết.

- Nếu hợp đồng được giao kết theo trình

tự trên mà trong đó các bên thoả thuận im

H

* Giảng viên chính Khoa luật dân sự

Trường Đại học Luật Hà Nội