Các nước châu Phi phát triển và quan hệ xuất khẩu với các mặt hàng lương thực thực phẩm Việt Nam - 1

LỜI NÓI ĐẦU

Một trong những nhiệm vụ then chốt của Chiến lược phát triển xuất nhập khẩu

mà Đảng và Nhà nước ta đề ra cho thời kỳ 2001-2010 là tiếp tục mở rộng và đa dạng

hóa thị trường, trong đó có một quan điểm chủ đạo là đẩy mạnh tìm kiếm các thị

trường mới. Trong số những thị trường mới đã được xác định, Bắc Phi nói riêng và

châu Phi nói chung nổi lên như một thị trường thật sự nhiều tiềm năng.

Khu vực Bắc Phi gồm 5 quốc gia, từ đông sang tây là Ai Cập, Libi, Tuynidi,

Angieri và Maroc, tổng diện tích 5,7 triệu km2

(trên tổng số 30 triệu km2 của toàn

châu Phi) dân số 148,6 triệu người (trên tổng số dân châu Phi là 800 triệu, năm 2003).

Khoảng 80% dân cư Bắc Phi là người Arập Berbe. Còn lại là người gốc Âu, người Do

thái và một số dân tộc khác.

Cũng như các quốc gia châu Phi khác, toàn bộ Bắc Phi đều là những nước đang

phát triển. Đây là khu vực giàu tài nguyên thiên nhiên và có trình độ phát triển cao

nhất châu Phi. Từ đầu những năm 90, các nước Bắc Phi đã có nhiều chuyển biến tích

cực hơn về chính trị và kinh tế nhờ những cố gắng ổn định tình hình xã hội, cải cách

kinh tế, tăng cường hội nhập khu vực và quốc tế. Tăng trưởng GDP bình quân của

châu lục này đạt gần 5%/năm giai đoạn 1994-2004. Nhu cầu về các loại hàng hóa của

Bắc Phi là khá lớn. Chính vì lẽ đó, cuộc chạy đua chiếm lĩnh thị trường này đang diễn

ra khá gay gắt.

Do cùng chung hoàn cảnh lịch sử, Việt Nam luôn có mối quan hệ chính trị

ngoại giao tốt đẹp với các nước Bắc Phi nói riêng và châu Phi nói chung. Trong thập

kỷ 90, mối quan hệ đó càng được tăng cường qua các chuyến thăm của lãnh đạo cao

cấp hai bên, cũng như qua sự hợp tác trên các diễn đàn quốc tế. Tuy nhiên, quan hệ

Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com

thương mại giữa Việt Nam và các nước Bắc Phi còn ở mức độ thấp, chưa thật sự

tương xứng với mối quan hệ chính trị ngoại giao tốt đẹp, cũng như tiềm năng của hai

bên. Năm 2004, xuất khẩu của Việt Nam sang các nước Bắc Phi mới đạt 76,7 triệu

USD trên tổng số 400 triệu USD ta xuất sang châu Phi. Nhập khẩu của Việt Nam từ

Bắc Phi lại càng thấp, giá trị năm 2004 chỉ đạt 8,7 triệu USD (trên 170 triệu USD Việt

Nam nhập từ châu Phi). Trong khi đó tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam

năm 2004 lần lượt là 26 tỷ USD và 31 tỷ USD.

Như vậy, trao đổi thương mại với Bắc Phi thật sự còn rất nhỏ bé so với số

lượng các mặt hàng tiềm năng mà nước ta và khu vực này có thể buôn bán với nhau.

Bắc Phi có nhu cầu về mọi loại hàng hóa, từ các mặt hàng nông sản, lương thực, thực

phẩm cho đến nguyên nhiên vật liệu, máy móc thiết bị phục vụ sản xuất, cũng như các

loại hàng tiêu dùng thiết yếu phục vụ đời sống nhân dân, trong đó có nhiều mặt hàng

lại là thế mạnh xuất khẩu của nước ta như gạo, hạt tiêu, thủy sản, may mặc, giày dép,

sản phẩm nhựa, sản phẩm cao su, đồ gỗ gia dụng, máy móc thiết bị, sản phẩm cơ khí,

điện, điện tử… Ngược lại, nước ta cũng có thể nhập từ Bắc Phi nhiều mặt hàng phục

vụ sản xuất, đáp ứng nhu cầu trong nước cũng như chế biến xuất khẩu như các loại

khoáng sản, phân bón, bông, hạt điều thô, gỗ, sắt thép…

Bên cạnh đó, quan hệ hợp tác giữa nước ta và Bắc Phi trên các lĩnh vực thương

mại dịch vụ, đầu tư và sở hữu trí tuệ vẫn ở mức không đáng kể.

Quan hệ thương mại giữa hai bên chưa phát triển vì nhiều nguyên nhân. Hiện

nay tại Bắc Phi, Việt Nam mới chỉ có cơ quan đại diện ngoại giao và Thương vụ ở

một vài nước nên các doanh nghiệp Việt Nam rất thiếu thông tin về thị trường lục địa

này và ngược lại. Hơn nữa, do khoảng cách quá xa, chi phí vận chuyển cũng như kho

Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com

bãi tăng cao kéo theo giá hàng hóa tăng, làm giảm tính cạnh tranh. Mặt khác, các nhà

xuất khẩu Việt Nam phần lớn là những doanh nghiệp vừa và nhỏ nên không đủ nguồn

lực tài chính để tiến hành những chiến lược nghiên cứu và thâm nhập thị trường lâu

dài. Xuất khẩu của nước ta sang Bắc Phi nói riêng và châu Phi nói chung thường được

thực hiện thông qua trung gian. Các doanh nghiệp xuất khẩu của ta không phải lúc

nào cũng sẵn sàng chấp nhận những thách thức. Về phần mình, các nhà nhập khẩu

Bắc Phi phần lớn là những công ty tư nhân, khả năng thanh toán còn hạn chế. Họ

cũng gặp phải những khó khăn như doanh nghiệp nước ta trong việc mở rộng kinh

doanh ra bên ngoài.

Thực trạng đó làm cho việc đẩy mạnh phát triển quan hệ thương mại giữa Việt

Nam với các nước Bắc Phi nói riêng và châu Phi nói chung trở nên đặc biệt cần thiết,

góp phần đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế thương mại, cũng như mong muốn của

lãnh đạo Việt Nam và các nước, của giới doanh nghiệp và nhân dân hai bên.

Để tăng cường quan hệ thương mại giữa Việt Nam với Bắc Phi, đẩy mạnh tốc

độ tăng trưởng buôn bán hai chiều trong thời kỳ 2001-2010, cũng như mở rộng quan

hệ trên các lĩnh vực dịch vụ, đầu tư và sở hữu trí tuệ, chúng ta cần phải tìm hiểu thị

trường Bắc Phi, nắm bắt thực trạng mối quan hệ thương mại hiện nay giữa Việt Nam

với thị trường này, từ đó đề ra những kiến nghị, giải pháp thiết thực. Qua một số thị

trường Bắc Phi, hàng Việt Nam có thể thâm nhập, tạo điều kiện mở rộng quan hệ

buôn bán với toàn châu lục.

Trong khuôn khổ viết khoá luận tốt nghiệp theo quy định của Khoa Kinh tế

Ngoại thương (Trường Đại học Ngoại thương), tôi đã chọn đề tài “Xuất khẩu của

Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com

Việt Nam sang các nước Bắc Phi, thực trạng và giải pháp” vì trong bối cảnh nước ta

hiện nay, có rất ít tài liệu viết về Bắc Phi nói riêng và châu Phi nói chung.

Mục tiêu của khoá luận này là nghiên cứu tổng quan về Bắc Phi và thị trường

Bắc Phi, thực trạng quan hệ thương mại giữa Việt Nam và các nước Bắc Phi, từ đó

đưa ra một số giải pháp phát triển quan hệ thương mại giữa Việt Nam với khu vực này

đến năm 2010.

Đối tượng nghiên cứu của khoá luận này là chính sách kinh tế thương mại của

các quốc gia Bắc Phi với thế giới và với Việt Nam, chính sách thương mại của Nhà

nước Việt Nam trong quan hệ với Bắc Phi nói riêng và châu Phi nói chung.

Phạm vi nghiên cứu của khoá luận này là 5 nước Bắc Phi (Ai Cập, Angiêri,

Maroc, Tuynidi và Libi). Quan hệ thương mại được thể hiện qua bốn lĩnh vực: thương

mại hàng hoá, thương mại dịch vụ, đầu tư và sở hữu trí tuệ. Cuối cùng là các giải

pháp phát triển quan hệ thương mại giữa Việt Nam và các nước Bắc Phi đến năm

2010.

Phương pháp nghiên cứu là tập hợp và phân tích các tài liệu trong và ngoài

nước về Bắc Phi, quan hệ thương mại Việt Nam-Bắc Phi, đi sâu hơn đối với 5 thị

trường Ai Cập, Angiêri, Maroc, Tuynidi và Libi.

Khoá luận gồm 3 chương:

Chương I- Tổng quan về quan hệ thương mại song phương và đa phương

của Bắc Phi

Chương II- Thực trạng quan hệ thương mại giữa Việt Nam và các nước Bắc

Phi thời kỳ 1991-2004

Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com