Bước đầu tìm hiểu về những hoạt động của Tôn Trung Sơn trong cộng đồng người Hoa và Hoa kiều hải ngoại

.^ Budc dau tim hieu ve nhCirng hoat dong

cua Ton Trung Sdn trong cong dong

ngudi Hoa va Hoa kieu hai ngoai

NGUYEN THI HUONG*

Lan sdng cich mang din tdc, dan

chu chd'ng de qud'c, chd'ng phong

kien ndi len d Trung Qud'c thdi can dai da

xui't hien nhieu lanh tu each mang xui't

sic. Trong dd, quan he mat thiet nhi't vdi

ngfldi Hoa va Hoa kieu d hai ngoai duy

chi cd Tdn Trung Sdn. •;

Vdi mdt thdi gian dii hpc tip va cfl trfl

d nude ngoai khien Tdn Trung Sdn cd ri't

nhieu ed hpi tiep xuc vi tira hieu ve ngUdi

Hoa sd'ng xa td qud'c. Tfl qui trinh trai

nghiera ciia ban than, dng da cd nhflng

dinh gii ri't cao ve vai trd cua hp. Do dd,

ngay tfl khi lap chf cieh raang, Tdn Trung

Sdn da chii trUdng "lien lac ngUdi Hoa

trong ngodi nUdc"^^^, ket ndi "mdng cdt rdi

rac" i'y thanh mpt khdi nhira chin hUng

Trung Hoa <^*. Vi the, cho den trude Cach

mang Tan Hdi, boat ddng each mang cua

Tdn Trung Sdn cd ban la trien khai trong

ngfldi Hoa va Hoa kieu. Lay hp lam cho

dfla, lay hai ngoai lam can cfl, tfl dd,

hfldng sfl phat trien ciia each raang vao

trong nfldc. Ta't nhien, rapt trong nhflng

nguyen nhan chu yeu khien Tdn Trung

Sdn phat dpng each mang trong ngudi

* Ths. Nguyin Thi HUdng, Dai hoc Vinh

Hoa va Hoa kieu hai ngoai li do chfl

nghia de qud'c xam Ifldc vi ci'u ket chit

che vdi the lflc phong kien trong nfldc tan

sat each mang Trung Qud'c, khien nhieu

phong trio cich raang do cae ehf sT yeu

nfldc linh dao deu bj thi't bai tham hai.

Ddi dien vdi quan djch het sflc ldn manh,

Tdn Trung Sdn bude phai phat ddng cich

mang d hai ngoai, li'y nhflng ndi cd ddng

ngfldi Hoa vi Hoa kieu sinh sd'ng lim ed

sd, sau dd ti'n edng vao the lflc phong kien

hu bai thd'ng trj trong nfldc.

1. Vio thdi diem i'y, ngfldi Hoa va Hoa

kieu da phan bd'khap 5 chau. Cin cfl theo

ghi chep cfla tai lieu, vao nira 1907, tdng

so' ngfldi Hoa va Hoa kieu tren toan the

gidi la 6.317.329 ngfldi. Tinh hinh phan

bd' cu the nhfl sau: Ddng Nam a la

4.192.300 ngfldi, chiem 67% tdng sdHoa

kieu; cac ndi khae cua chau a la 66.000

ngfldi; chau My (chii yeii la nfldc My) la

272.829 ngfldi, chau uc la 30.000 ngfldi,

chau Phi la 7.000 ngfldi, chau Au va cac

khu Vflc khic li 1.749.200 ngfldi<3>. Tfl sfl

phan bd' dd cd the thi'y, Ddng Nam a

khdng chi la khu vflc cd vj tri dja ly tiep