Bồi dưỡng kĩ năng vận dụng toán học vào thực tiễn cho học sinh các lớp đầu cấp tiểu học

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

PHAN THỊ THU TRANG

BỒI DƯỠNG KĨ NĂNG VẬN DỤNG TOÁN HỌC

VÀO THỰC TIỄN CHO HỌC SINH CÁC LỚP

ĐẦU CẤP TIỂU HỌC

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN, 2017

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

PHAN THỊ THU TRANG

BỒI DƯỠNG KĨ NĂNG VẬN DỤNG TOÁN HỌC

VÀO THỰC TIỄN CHO HỌC SINH CÁC LỚP

ĐẦU CẤP TIỂU HỌC

Chuyên ngành: Giáo dục học (Giáo dục Tiểu học)

Mã số: 60 04 01 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: TS. LÊ THỊ THU HƯƠNG

THÁI NGUYÊN, 2017

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số

liệu trích dẫn đều có nguồn gốc rõ ràng, các kết quả trong luận văn là trung

thực và chưa được công bố ở bất kỳ công trình nào khác.

Tác giả luận văn

Phan Thị Thu Trang

ii

LỜI CẢM ƠN

Em xin bày tỏ lòng biết ơn đối với TS. Lê Thị Thu Hương - người đã tận

tình chỉ bảo giúp đỡ em trong học tập, nghiên cứu và giúp em hoàn thành luận

văn này.

Em xin chân thành cảm ơn các thầy cô, khoa Giáo dục Tiểu học, Bộ

phận Sau đại học, Phòng Đào tạo, Thư viện trường Đại học Sư phạm - Đại

họcThái Nguyên đã tạo điều kiện cho em trong thời gian học tập tại trường.

Xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, phòng ban cùng các em học sinh

trường tiểu học Đội Cấn và Nguyễn Viết Xuân thành phố Thái Nguyên, cùng

các bạn đồng nghiệp đã giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này.

Cảm ơn gia đình, bạn bè và người thân đã động viên giúp đỡ để tôi đạt

được kết quả hôm nay!

Thái Nguyên, tháng 9 năm 2017

Tác giả luận văn

Phan Thị Thu Trang

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN.................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN......................................................................................................ii

MỤC LỤC ..........................................................................................................iii

DANH MỤC CẤC CHỮ VIẾT TẮT.................................................................iv

DANH MỤC CÁC BẢNG..................................................................................v

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ..............................................................vi

MỞ ĐẦU.............................................................................................................1

1. Lí do chọn đề tài ..............................................................................................1

2. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................3

3. Khách thể, đối tượng nghiên cứu ....................................................................3

4. Giả thuyết khoa học.........................................................................................4

5. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................4

6. Nội dung nghiên cứu .......................................................................................4

7. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................4

8. Những đóng góp của luận văn.........................................................................5

9. Cấu trúc của luận văn ......................................................................................5

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN ............................................6

1.1. Các khái niệm cơ bản ...................................................................................6

1.1.1. Kĩ năng.......................................................................................................6

1.1.2. Kĩ năng vận dụng toán học vào thực tiễn..................................................7

1.1.3. Phân biệt kĩ năng và kĩ xảo........................................................................7

1.2. Vai trò của bồi dưỡng kĩ năng vận dụng toán học vào thực tiễn cho

HS trong dạy học môn Toán................................................................................9

1.2.1. Nguồn gốc thực tiễn của toán học .............................................................9

1.2.2. Vai trò của việc bồi dưỡng kĩ năng vận dụng kiến thức toán học vào

thực tiễn .............................................................................................................11

iv

1.3. Chương trình và sách giáo khoa Toán các lớp đầu cấp tiểu học................20

1.3.1. Chương trình môn Toán ở tiểu học .........................................................20

1.3.2. Sách giáo khoa môn Toán các lớp đầu cấp Tiểu học ..............................27

1.4. Sự phát triển tâm lí HS các lớp đầu cấp tiểu học .......................................30

1.4.1. Sự phát triển về thể chất ..........................................................................30

1.4.2. Sự phát triển nhận thức............................................................................31

1.4.3. Sự phát triển ngôn ngữ ............................................................................33

1.5. Thực trạng bồi dưỡng kĩ năng vận dụng toán học vào thực tiễn trong

dạy học môn Toán các lớp đầu cấp ở tiểu học ..................................................34

1.5.1. Mục đích khảo sát....................................................................................34

1.5.2. Đối tượng khảo sát...................................................................................34

1.5.3. Nội dung khảo sát....................................................................................34

1.5.4. Phương pháp khảo sát..............................................................................35

1.5.5. Kết quả khảo sát ......................................................................................35

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ..................................................................................38

Chương 2. MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG KĨ NĂNG VẬN

DỤNG TOÁN HỌC VÀO THỰC TIỄN CHO HỌC SINH CÁC LỚP

ĐẦU CẤP TIỂU HỌC ....................................................................................39

2.1. Nguyên tắc xây dựng và thực hiện biện pháp ............................................39

2.2. Một số biện pháp bồi dưỡng kĩ năng vận dụng toán học vào thực tiễn

cho HS các lớp đầu cấp tiểu học........................................................................40

2.2.1. Khai thác vốn kinh nghiệm sống thông qua sử dụng các phương

tiện, đồ dùng dạy học trực quan ........................................................................40

2.2.2. Xây dựng tình huống, câu hỏi, bài tập có nội dung thực tiễn trong

dạy học môn Toán ở các lớp đầu cấp tiểu học ..................................................49

2.2.3. Tổ chức cho HS giải quyết các vấn đề thực tiễn thông giải bài toán

có lời văn ...........................................................................................................57

2.2.4. Bồi dưỡng kĩ năng vận dụng toán học vào thực tiễn qua việc tổ chức

các hoạt động học tập gắn với thực tiễn ............................................................64

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ..................................................................................72

v

Chương 3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM.......................................................73

3.1. Mục đích thực nghiệm................................................................................73

3.2. Đối tượng thực nghiệm...............................................................................73

3.3. Thời gian thực nghiệm................................................................................73

3.4. Nội dung thực nghiệm................................................................................73

3.5. Cách tiến hành thực nghiệm.......................................................................74

3.6. Các phương pháp đánh giá kết quả thực nghiệm .......................................74

3.7. Phân tích kết quả thực nghiệm ...................................................................75

3.7.1. Phân tích kết quả thực nghiệm về mặt định lượng..................................75

3.7.2. Phân tích kết quả thực nghiệm về mặt định tính .....................................82

3.8. Kết luận chung về thực nghiệm sư phạm...................................................84

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ..................................................................................85

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .................................................................86

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN VĂN......... 87

TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................89

PHỤ LỤC

iv

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

ĐC : Đối chứng

GV : Giáo viên

HS : Học sinh

SGK : Sách giáo khoa

TD : Tư duy

TN : Thực nghiệm

v

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1. Mức độ thường xuyên thực hiện bồi dưỡng kĩ năng vận dụng

toán học vào thực tiễn ...................................................................35

Bảng 1.2. Những khó khăn khi thực hiện bồi dưỡng kĩ năng vận dụng

toán học vào thực tiễn ...................................................................37

Bảng 3.1. Kết quả bài kiểm tra của lớp 1B và lớp 1D..................................76

Bảng 3.2. Kết quả xử lý số liệu thống kê lớp 1B và 1D................................77

Bảng 3.3. Kết quả sau thực nghiệm của lớp 2A và lớp 2B ...........................78

Bảng 3.4. Kết quả xử lý số liệu thống kê lớp 2A và 2B................................79

Bảng 3.5. Kết quả thi học kỳ của lớp 3A và lớp 3B......................................80

Bảng 3.6. Kết quả xử lý số liệu thống kê của lớp 3A và 3B .........................81

vi

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ

Biểu đồ 3.1. Tỷ lệ phần trăm kết quả bài kiểm tra của lớp 1B và 1D .............76

Biểu đồ 3.2. Tỷ lệ phần trăm kết quả sau thực nghiệm của lớp 2A và 2B......78

Biểu đồ 3.3. Tỷ lệ phần trăm kết quả bài kiểm tra sau thực nghiệm lớp

3A, 3B..........................................................................................80