Bổ sung loài thuộc chi prorocentrum ehrenberg (dinophyta) sống đáy vùng biển việt nam

26

32(1): 26-32 T¹p chÝ Sinh häc 3-2010

Bæ SUNG N¡M LOµI THUéC CHI PROROCENTRUM EHRENBERG

(DINOPHYTA) SèNG §¸Y VïNG BIÓN VIÖT NAM

Hå V¡N THÖ

ViÖn H¶i d−¬ng häc Nha Trang

Chi Prorocentrum thuéc ngµnh t¶o Hai roi

(Dinophyta), ®−îc m« t¶ bëi Ehrenberg vµo n¨m

1834 víi loµi chuÈn P. micans Ehrenberg. Sau

®ã, ®4 cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ chi

nµy [1-5, 8-10, 15]. C¸c loµi cña chi

Prorocentrum thuéc nhãm prorocentroid, tÕ bµo

cña chóng kh«ng cã vá trªn vµ vá d−íi, gåm hai

tÊm vá ®èi diÖn nhau (vá tr¸i vµ vá ph¶i) ®−îc

nèi kÕt víi nhau bëi ®ai bªn. HiÖn nay, trªn thÕ

giíi chi nµy cã kho¶ng h¬n 70 loµi bao gåm c¶

sèng næi vµ sèng ®¸y ®4 ®−îc c«ng nhËn [6].

Mét sè loµi Prorocentrum sèng ®¸y cã thÓ s¶n

sinh ®éc tè nh− axit oka-®a-ic (OA), dinophysis￾toxin (DTX) [15, 16] vµ g©y héi chøng ngé ®éc

DSP (Diarrhetic Shellfish Poisoning) cho con

ng−êi th«ng qua chuçi thøc ¨n [14]. Chóng

th−êng gÆp trong vïng biÓn nhiÖt ®íi vµ cËn

nhiÖt ®íi vµ sèng b¸m trªn c¸c loµi rong biÓn

nh−: Padina sp., Sargassum sp., Amphiroa sp.,

Turbinaria sp., Halimeda sp., Galaxaura sp. vµ

mét vµi loµi cá biÓn. KÝch th−íc vµ h×nh d¹ng tÕ

bµo, cÊu tróc cña bÒ mÆt vá, gai ®Ønh, h¹t t¹o

bét, nh©n, ®ai bªn lµ nh÷ng ®Æc tr−ng ®Ó ph©n

biÖt sù kh¸c nhau gi÷a c¸c loµi. ë ViÖt Nam,

bèn loµi Prorocentrum lima (Ehrenberg) Dodge,

P. concavum Fukuyo, P. emarginatum Fukuyo

vµ P. rhathymum Loebich III, Sherley et

Schmidt ®4 ®−îc m« t¶ trong tµi liÖu nghiªn cøu

tr−íc ®©y [11]. Trong nghiªn cøu nµy, chóng t«i

m« t¶ chi tiÕt cÊu tróc bÒ mÆt vá cña chi t¶o nµy

vµ ®4 x¸c ®Þnh thªm n¨m loµi P. maculosum, P.

arenarium, P. sculptile, P. tropicalis vµ P.

faustiae lÇn ®Çu tiªn ®−îc ghi nhËn cho khu hÖ

t¶o Hai roi sèng ®¸y cña ViÖt Nam.

I. PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU

1. VÞ trÝ thu mÉu

MÉu t¶o hai roi sèng ®¸y ®−îc thu ë mét sè

vïng ven biÓn: ®¶o S¬n Chµ (tØnh Thõa Thiªn -

HuÕ), b¸n ®¶o S¬n Trµ (thµnh phè §µ N½ng), cï

lao Chµm (tØnh Qu¶ng Nam), ®¶o Lý S¬n (tØnh

Qu¶ng Ng4i), vÞnh GhÒnh R¸ng (tØnh B×nh

§Þnh), vÞnh Nha Trang vµ quÇn ñ¶o Tr−êng Sa

(tØnh Kh¸nh Hßa), vÞnh Cµ N¸ vµ vïng triÒu Mü

Hßa (tØnh Ninh ThuËn), cï lao Cau (tØnh B×nh

ThuËn), C«n §¶o (tØnh Bµ RÞa - Vòng Tµu), ñ¶o

Phó Quèc (tØnh Kiªn Giang).

2. Ph−¬ng ph¸p thu mÉu ngoµi thùc ®Þa

B»ng ph−¬ng ph¸p thî lÆn cã khÝ tµi

(SCUBA). C¸c mÉu vËt rong biÓn nh−

Chnoospora, Colpomenia, Padina, Dictyota,

Hormophysa, Sargassum vµ Turbinaria (Rong

n©u - Phaeophyceae - Heterokontophyta);

Acanthophora, Amphiroa, Asparagopsis,

Ceratodictyon, Gelidiella, Gracilaria, Hypnea,

Heminthocladia, Liagora, Laurencia,

Galaxaura vµ Titanophora (Rong ®á -

Rhodophyta); Avrainvillea, Caulerpa, Codium,

Dictyosphaeria, Enteromorpha, Halimeda,

Tydemania vµ Udotea (Rong lôc - Chlorophyta)

vµ 5 loµi cá biÓn Cymodocea serrulata,

Halophila ovalis, Syringodium isoetifolium,

Thalassia hemprichii vµ Thalassodendron

ciliatum ®−îc thu thËp mét c¸ch nhÑ nhµng cho

vµo c¸c tói nhùa 500-1000 ml, b¶o qu¶n trong

®iÒu kiÖn m¸t vµ tèi. C¸c mÉu vËt ®−îc ®−a vÒ

phßng thÝ nghiÖm ®Ó t¸ch c¸c loµi t¶o Hai roi

khái c¸c vËt b¸m rong biÓn hoÆc cá biÓn.

3. Ph−¬ng ph¸p xö lý vµ ph©n tÝch mÉu

trong phßng thÝ nghiÖm

a. Xö lý mÉu

C¸c mÉu rong biÓn vµ cá biÓn ®−îc thu cho

vµo c¸c lä nhùa cã n¾p råi l¾c m¹nh nhiÒu lÇn

®Ó cho c¸c loµi vi t¶o rêi khái vËt b¸m (c¸c lo¹i

rong biÓn vµ cá biÓn); lo¹i bá phÇn rong vµ cá,

råi chuyÓn phÇn n−íc cã t¶o sang mét lä nhùa

kh¸c. Läc vµ röa mÉu b»ng n−íc biÓn qua bé