Bổ sung loài cayratia cordifolia c. y. wu ex c. l. li (họ nho vitaceae juss.) cho hệ thực vật việt nam

55

32(3): 55-58 T¹p chÝ Sinh häc 9-2010

Bæ SUNG LOµI CAYRATIA CORDIFOLIA C. Y. Wu ex C. L. Li

(Hä NHO - VITACEAE Juss.) CHO HÖ THùC VËT VIÖT NAM

NguyÔn ThÕ C−êng, D−¬ng §øc HuyÕn

ViÖn Sinh th¸i vµ Tµi nguyªn sinh vËt

Trªn thÕ giíi, chi Cayratia Juss. thuéc hä Nho

- Vitaceae Juss. cã kho¶ng 60 loµi, ph©n bè chñ

yÕu ë c¸c vïng nhiÖt ®íi ch©u Phi, ch©u ¸, c¸c ®¶o

Th¸i B×nh D−¬ng tíi ch©u §¹i D−¬ng [8,11]. Theo

kÕt qu¶ nghiªn cøu cña chóng t«i, ë ViÖt Nam, chi

nµy hiÖn biÕt cã 12 loµi, ph©n bè kh¾p c¶ n−íc,

trong ®ã cã 3 loµi ®−îc ghi nhËn lµ ®Æc h÷u cña

ViÖt Nam [1]. Sau khi nghiªn cøu mÉu vËt t¹i

Phßng tiªu b¶n Thùc vËt, ViÖn Sinh th¸i vµ tµi

nguyªn sinh vËt, Hµ Néi (HN) vµ so s¸nh víi mÉu

chuÈn (typus) t¹i Phßng tiªu b¶n Thùc vËt, ViÖn

Thùc vËt Kunming, Trung Quèc (KUN), chóng t«i

bæ sung loµi Cayratia cordifolia C. Y. Wu cho hÖ

thùc vËt ViÖt Nam. Loµi nµy míi chØ ®−îc ghi

nhËn cã ë Trung Quèc.

I. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu

§èi t−îng nghiªn cøu lµ c¸c loµi thuéc chi

V¸c - Cayratia Juss. ë ViÖt Nam, th«ng qua c¸c

mÉu vËt nghiªn cøu lµ c¸c tiªu b¶n ®−îc l−u gi÷

t¹i c¸c phßng tiªu b¶n thùc vËt trong vµ ngoµi

n−íc, c¸c c¸ thÓ sèng gÆp ngoµi tù nhiªn.

Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ®−îc chóng t«i sö

dông lµ ph−¬ng ph¸p h×nh th¸i so s¸nh. C¸c ®Æc

®iÓm h×nh th¸i ®−îc sö dông ®Ó x©y dùng kho¸

®Þnh lo¹i lµ nh÷ng ®Æc ®iÓm cña nh÷ng c¬ quan

æn ®Þnh, Ýt bÞ biÕn ®æi, chñ yÕu lµ c¬ quan sinh

s¶n.

II. KÕt qu¶ nghiªn cøu

Sau khi nghiªn cøu c¸c ®Æc ®iÓm h×nh th¸i

cña c¸c loµi thuéc chi Cayratia Juss. ë ViÖt

Nam, chóng t«i x©y dùng kho¸ ®Þnh lo¹i c¸c loµi

thuéc chi nµy vµ m« t¶ loµi ®−îc bæ sung, C.

cordifolia C. Y. Wu cho hÖ thùc vËt ViÖt Nam.

Khãa ®Þnh lo¹i c¸c loµi thuéc chi Cayratia Juss. ® biÕt ë ViÖt Nam

1a. Cuèng côm hoa cã khuûu vµ l¸ b¾c. H¹t h×nh b¸n cÇu hoÆc bÇu dôc, mÆt bông cã mét hèc ë gi÷a

(Sect. Cayratia).

2a. Gèc l¸ h×nh tim C. cordifolia

2b. Gèc l¸ nhän, tam gi¸c hoÆc gÇn trßn

3a. L¸ kÐp h×nh ch©n vÞt 3 l¸ chÐt.

4a. Nh¸nh non, cuèng vµ mÆt d−íi l¸, cuèng côm hoa vµ cuèng hoa cã l«ng.

5a. Nh¸nh non, cuèng vµ mÆt d−íi l¸, cuèng côm hoa vµ cuèng hoa cã l«ng t¬ mÞn, ng¾n; bao phÊn

mµu vµng. ............................................................................................................... C. geniculata.

5b. Nh¸nh non, cuèng vµ mÆt d−íi l¸, cuèng côm hoa vµ cuèng hoa cã l«ng d¹ng tãc, dµi; bao phÊn

mµu ®en .................................................................................................................... C. mollisima

4b. Nh¸nh non, cuèng vµ mÆt d−íi l¸, cuèng côm hoa vµ cuèng hoa kh«ng cã l«ng..............C. wrayi

3b. L¸ kÐp h×nh bµn ®¹p tõ 5 l¸ chÐt trë lªn.

6a. Nh¸nh non, cuèng vµ mÆt d−íi l¸, cuèng côm hoa cã l«ng

7a. Nh¸nh non, cuèng vµ mÆt d−íi l¸, cuèng côm hoa cã l«ng t¬ mÞn vµ l«ng nhung. Bao phÊn h×nh

gÇn trßn, dµi b»ng réng..................................................................................................C. hayatae