Bổ sung loài canthium simile merr. & chun (rubiaceae) cho hệ thực vật việt nam

40

31(2): 40-42 T¹p chÝ Sinh häc 6-2009

Bæ sung loµi Canthium simile Merr. & Chun (Rubiaceae)

cho hÖ thùc vËt ViÖt Nam

Vò TiÕn ChÝnh, Bïi Hång Quang,

NguyÔn ThÕ C−êng, TrÇn ThÕ B¸ch

ViÖn Sinh th¸i vµ Tµi nguyªn sinh vËt

Trªn thÕ giíi, chi Canthium Lamk. thuéc hä

Cµ phª (Rubiaceae) cã kho¶ng 200 loµi ph©n bè

chñ yÕu ë c¸c vïng nhiÖt ®íi ch©u ¸ vµ ch©u

Phi. N¨m 1999, Ph¹m Hoµng Hé cã m« t¶ 9 loµi

vµ 2 thø cã ë ViÖt Nam [9]. Tuy nhiªn loµi

Canthium dicocum Gaertn. var. rostratum Thw.

ex Pitand. nay ®D trë thµnh tªn ®ång nghÜa

(synonym) cña loµi Canthium umbellatum

Wight. Theo TrÇn Ngäc Ninh 2005, ë ViÖt Nam

chi nµy cã 9 loµi lµ Canthium cochinchinense

Pierre ex Pitard; C. coffeoides Pierre ex Pitard;

C. dicoccum (Gaertn.) Teysm. & Binn.; C.

filipendulum Pierre ex Pitard; C. glabrum Blume;

C. horridum Blume; C. parvifolium Roxb; C.

rheedii DC.; C. umbellatum Wight. [8].

Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu c¸c mÉu vËt cña

chi Canthium ë c¸c phßng tiªu b¶n thùc vËt cña

ViÖt Nam, chóng t«i ®D ph¸t hiÖn vµ bæ sung

cho hÖ thùc vËt ViÖt Nam loµi Canthium simile

Merr. & Chun. MÉu vËt thu ®−îc ë v−ên quèc

gia (VQG) Pï M¸t, huyÖn Con Cu«ng, tØnh

NghÖ An, mang sè hiÖu V. X. Ph−¬ng 10878,

hiÖn ®−îc l−u gi÷ ë Phßng tiªu b¶n ViÖn Sinh

th¸i vµ Tµi nguyªn sinh vËt (HN). Ph−¬ng ph¸p

h×nh th¸i so s¸nh ®−îc xö dông ®Ó ph©n lo¹i c¸c

taxon cña chi Canthium.

§©y lµ kÕt qu¶ ®iÒu tra, nghiªn cøu vµ hîp

t¸c gi÷a Phßng Thùc vËt thuéc ViÖn Sinh th¸i vµ

Tµi nguyªn sinh vËt víi Tr−êng ®¹i häc Daejeon

Hµn Quèc.

D−íi ®©y lµ khãa ®Þnh lo¹i c¸c loµi thuéc chi

Canthium. ë ViÖt Nam vµ m« t¶ loµi ®−îc bæ

sung cho hÖ thùc vËt ViÖt Nam.

Khãa ®Þnh lo¹i c¸c loµi thuéc chi Canthium Lamk. ® biÕt ë ViÖt Nam

1A. Th©n cã gai

2A. Qu¶ cã mét hét

3A. Gai dµi 1,5 - 2 cm. §µi hîp gåm 5 r¨ng nhá. Trµng gåm 5 thïy trµng.

Qu¶ cao 1 - 1,5 cm ...................................................................................................... 1. C. coffeoides

3B. Gai dµi 1 cm. §µi hîp gåm 4 r¨ng nhá. Trµng gåm 4 thïy trµng.

Qu¶ cao 1,5 - 2,5 cm .................................................................................................... 2. C. horridum

2B. Qu¶ cã hai hét

4A. Th©n cã gai dµi 1 - 2 cm. Hoa th−êng 1- 2 hoa. §µi dµi 0,5 mm: trµng

dµi 0,7 mm...............................................................................................................3. C. filipendulum

4B. Th©n cã gai dµi tõ 2,5 - 5 cm. Côm hoa mang nhiÒu h¬n 2 hoa.

§µi dµi 0,3 mm: trµng dµi 0,2 - 0,3 mm ....................................................................4. C. parvifolium

1B. Th©n kh«ng cã gai

5A. Qu¶ cã mét hét

6A. Qu¶ dµi 2,5 cm. L¸ cã g©n bªn 8- 9 cÆp ..................................................................5. C. glabrum

6B. Qu¶ dµi 8 mm. L¸ cã g©n phô 5- 6 cÆp .............................................................. 6. C. umbellatum

5B. Qu¶ cã hai hét