Biện pháp tạo động lực làm việc cho đội ngũ giáo viên Trung học Cơ sở huyện Than Uyên, tỉnh Lai Châu

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

HOÀNG PHI HÙNG

BIỆN PHÁP TẠO ĐỘNG LỰC LÀM VIỆC

CHO ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ

HUYỆN THAN UYÊN, TỈNH LAI CHÂU

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2018

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

HOÀNG PHI HÙNG

BIỆN PHÁP TẠO ĐỘNG LỰC LÀM VIỆC

CHO ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ

HUYỆN THAN UYÊN, TỈNH LAI CHÂU

Ngành: Quản lý giáo dục

Mã số: 8.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: TS. Hà Thị Kim Linh

THÁI NGUYÊN - 2018

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu

và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực, không trùng lặp với các

đề tài khác và chưa từng được ai công bố ở bất cứ tài liệu nào.

Thái Nguyên, tháng 9 năm 2018

Học viên

Hoàng Phi Hùng

ii

LỜI CẢM ƠN

Luận văn thạc sĩ về đề tài “Biện pháp tạo động lực làm việc cho đội ngũ

giáo viên trung học cơ sở huyện Than Uyên, tỉnh Lai Châu” đã được thực hiện

tại trường Đại học Sư phạm, Đại học Thái Nguyên.

Với tình cảm chân thành, tác giả luận văn xin bày tỏ lòng biết ơn các thầy

cô giáo trường Đại học Sư phạm, Đại học Thái Nguyên đã trang bị vốn kiến thức

lý luận về khoa học quản lý, giúp cho em nghiên cứu và hoàn thiện đề tài.

Đặc biệt, tác giả luận văn xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Hà Thị

Kim Linh, người đã trực tiếp hướng dẫn, tận tình chỉ bảo, giúp đỡ cũng như tạo

cho tác giả sự tự tin để hoàn thành luận văn này.

Tác giả luận văn cũng xin bày tỏ lòng cảm ơn chân thành tới các đồng chí

cán bộ, giáo viên các trường THCS huyện Than Uyên, tỉnh Lai Châu đã tạo điều

kiện giúp tác giả nghiên cứu, khảo sát và cung cấp thông tin, tư liệu cho luận

văn.

Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong quá trình nghiên cứu song luận văn cũng

không tránh khỏi những sai sót, rất mong nhận được sự chỉ dẫn, góp ý quí báu

của các thầy giáo, cô giáo, các bạn đồng nghiệp để luận văn được hoàn thiện hơn.

Lai Châu, tháng 9 năm 2018

Tác giả

Hoàng Phi Hùng

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN.................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN......................................................................................................ii

MỤC LỤC ..........................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT....................................................................iv

DANH MỤC CÁC BẢNG..................................................................................v

DANH MỤC CÁC HÌNH ..................................................................................vi

MỞ ĐẦU.............................................................................................................1

1. Tính cấp thiết nghiên cứu đề tài ......................................................................1

2. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................2

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu.................................................................2

4. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................2

5. Giả thuyết khoa học.........................................................................................3

6. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................3

7. Phạm vi nghiên cứu .........................................................................................3

8. Cấu trúc luận văn.............................................................................................3

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TẠO ĐỘNG LỰC LÀM VIỆC CHO

GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ.................................................................5

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề.......................................................................5

1.1.1. Ở các nước trên thế giới ............................................................................5

1.1.2. Ở Việt Nam................................................................................................6

1.2. Một số khái niệm cơ bản ..............................................................................8

1.2.1. Đội ngũ giáo viên trung học cơ sở.............................................................8

1.2.2. Động lực làm việc....................................................................................10

1.2.3. Tạo động lực làm việc cho giáo viên trung học cơ sở.............................13

1.3. Một số vấn đề cơ bản về tạo động lực làm việc của giáo viên trung học

cơ sở...................................................................................................................15

iv

1.3.1. Đặc điểm hoạt động lao động của giáo viên trung học cơ sở..................15

1.3.2. Cơ sở của tạo động lực làm việc cho giáo viên trung học cơ sở.............16

1.3.3. Nội dung tạo động lực làm việc cho giáo viên trung học cơ sở..............22

1.3.4. Vai trò tạo động lực làm việc cho giáo viên trung học cơ sở..................34

1.4. Nhà quản lý trong việc tạo động lực làm việc cho đội ngũ giáo viên

trung học cơ sở...................................................................................................37

1.4.1. Lập kế hoạch tạo động lực làm việc cho đội ngũ giáo viên ....................37

1.4.2. Tổ chức thực hiện tạo động lực làm việc cho đội ngũ giáo viên trung

học cơ sở............................................................................................................39

1.4.3. Chỉ đạo triển khai tạo động lực làm việc cho đội ngũ giáo viên trung

học cơ sở............................................................................................................40

1.4.4. Kiểm tra, đánh giá việc tạo động lực cho đội ngũ giáo viên trung học

cơ sở...................................................................................................................42

1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến tạo động lực làm việc cho giáo viên trung

học cơ sở............................................................................................................44

1.5.1. Yếu tố bên ngoài nhà trường ...................................................................44

1.5.2. Yếu tố bên trong nhà trường....................................................................48

Kết luận chương 1..............................................................................................52

Chương 2: THỰC TRẠNG TẠO ĐỘNG LỰC LÀM VIỆC CHO

GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ TẠI HUYỆN THAN UYÊN, TỈNH

LAI CHÂU .......................................................................................................53

2.1. Khái quát về khảo sát thực trạng ................................................................53

2.1.1. Vài nét về tình hình giáo dục của huyện Than Uyên ..............................53

2.1.2. Mục tiêu, nội dung và phương pháp khảo sát thực trạng ........................55

2.2. Thực trạng tạo động lực làm việc cho giáo viên trung học cơ sở huyện

Than Uyên, tỉnh Lai Châu .................................................................................57

2.2.1. Nhận thức về động lực làm việc của giáo viên trung học cơ sở..............57

2.2.2. Thực trạng tạo động lực làm việc của giáo viên trung học cơ sở huyện

Than Uyên, tỉnh Lai Châu .................................................................................62

v

2.2.3 Thực trạng biểu hiện động lực làm việc của giáo viên THCS .................75

2.2.4. Thực trạng khó khăn trong quá trình tạo động lực làm việc cho giáo

viên trung học cơ sở...........................................................................................80

2.2.5. Thực trạng ảnh hưởng của các nhân tố đến tạo động lực làm việc cho

giáo viên trung học cơ sở ở huyện Than Uyên, tỉnh Lai Châu..........................82

2.3. Đánh giá chung về thực trạng tạo động lực làm việc cho giáo viên trung

học cơ sở huyện Than Uyên tỉnh Lai Châu .......................................................90

2.3.1. Ưu điểm ...................................................................................................90

2.3.2 Tồn tại.......................................................................................................91

2.3.3. Nguyên nhân............................................................................................92

Kết luận chương 2..............................................................................................94

Chương 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP TẠO ĐỘNG LỰC LÀM VIỆC CHO

ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN THCS TẠI HUYỆN THAN UYÊN, TỈNH LAI

CHÂU................................................................................................................95

3.1. Một số nguyên tắc khi đề xuất biện pháp tạo động lực làm việc cho đội

ngũ giáo viên trung học cơ sở huyện Than Uyên, tỉnh Lai Châu......................95

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích, tính định hướng .............................95

3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống..........................................................95

3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát triển.......................................95

3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính sáng tạo, thường xuyên ..................................96

3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi của các biện pháp ...............................96

3.2. Một số biện pháp tạo động lực làm việc cho đội ngũ giáo viên trung

học cơ sở tại huyện Than Uyên, tỉnh Lai Châu .................................................96

3.2.1. Tổ chức hoàn thiện bản mô tả công việc cho giáo viên trung học cơ

sở theo hướng cụ thể, rõ ràng, gọn nhẹ và khoa học.........................................96

3.2.2. Tạo điều kiện về thời gian, cơ sở vật chất, tài chính, cơ hội học tập

và nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên trong

quá trình thực hiện nhiệm vụ.............................................................................99

vi

3.2.3. Xây dựng môi trường làm việc khoa học, hợp tác giữa các giáo viên..102

3.2.4. Tổ chức hoàn thiện hệ thống đánh giá công tác thi đua, khen thưởng

đối với giáo viên trung học cơ sở ....................................................................107

3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp...............................................................110

3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đã đề xuất.......110

3.4.1. Đối tượng khảo sát.................................................................................110

3.4.2. Mục đích khảo sát..................................................................................110

3.4.3. Cách thức tiến hành khảo sát.................................................................110

3.4.4. Các biện pháp được khảo sát.................................................................111

3.4.5. Nội dung khảo sát..................................................................................111

3.4.6. Kết quả khảo sát ....................................................................................111

Kết luận chương 3............................................................................................114

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ...............................................................115

1. Kết luận........................................................................................................115

2. Khuyến nghị.................................................................................................116

2.2.1. Đối với chính quyền địa phương ...........................................................116

2.2.2. Với Phòng Giáo dục và Đào tạo............................................................116

2.2.3. Với các trường trung học cơ sở .............................................................117

2.2.4. Với đội ngũ giáo viên ............................................................................117

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .....................................................119

PHỤ LỤC

iv

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

CBQL : Cán bộ quản lý

ĐL : Động lực

ĐNGV : Đội ngũ giáo viên

DTBT : Dân tộc bán trú

GV : Giáo viên

QL : Quản lý

TB : Trung bình

TBC : Trung bình cộng

THCS : Trung học cơ sở

ĐY : Đồng ý

KĐY : Không đồng ý

ĐS : Đa số

MBP : Một bộ phận

KC : Không có

HQ : Hiệu quả

HQMP : Hiệu quả một phần

PH : Phù hợp

KPH : Không phù hợp

AH : Ảnh hưởng

AHMP : Ảnh hưởng một phần

KAH : Không ảnh hưởng

v

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1: Các yếu tố duy trì và động viên theo quan điểm của F.Herzberg.....19

Bảng 2.1: Cơ cấu về giới tính, dân tộc của giáo viên THCS huyện Than Uyên

trong ba năm học 2015 - 2016; 2016 - 2017; 2017 - 2018..............54

Bảng 2.2: Cơ cấu về độ tuổi của giáo viên THCS huyện Than Uyên năm học

2017 - 2018......................................................................................54

Bảng 2.3: Cơ cấu về trình độ đào tạo của giáo viên THCS huyện Than Uyên

trong ba năm học 2015 - 2016; 2016 - 2017; 2017 - 2018..............55

Bảng 2.4. Nhận thức về vấn đề tạo động lực làm việc cho giáo viên ..............58

Bảng 2.5. Nhận thức về vai trò của CBQL trong việc đề tạo động lực làm

việc cho giáo viên............................................................................59

Bảng 2.6. Nhận thức về cách thức tạo động lực làm việc cho GV THCS ........61

Bảng 2.7: Thực trạng xây dựng kế hoạch tạo động lực làm việc của GV ........63

Bảng 2.8: Thực trạng tổ chức hoạt động tạo động lực làm việc của GV THCS

.........................................................................................................65

Bảng 2.9: Thực trạng công tác chỉ đạo tạo động lực làm việc của giáo viên

THCS...............................................................................................67

Bảng 2.10: Thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá tạo động lực làm việc cho

giáo viên THCS...............................................................................69

Bảng 2.11: Thực trạng động lực làm việc của giáo viên THCS .......................70

Bảng 2.12. Đánh giá của cán bộ quản lý về biểu hiện động lực làm việc của

giáo viên ..........................................................................................76

Bảng 2.13. Đánh giá về biểu hiện động lực làm việc của giáo viên .................79

Bảng 2.14. Thực trạng khó khăn trong tạo động lực làm việc cho giáo viên

THCS...............................................................................................81

Bảng 3.1. Đánh giá của cán bộ quản lý, giáo về tính cấp thiết, tính khả thi

của các biện pháp ..........................................................................112

vi

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 1.1: Thang nhu cầu của Maslow............................................................... 16

Hình 1.2: Nội dung thuyết kỳ vọng................................................................... 21

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết nghiên cứu đề tài

Trong thời đại toàn cầu hóa, thời đại nền kinh tế tri thức ngày nay, chất

lượng nguồn nhân lực giữ vai trò quyết định trong việc phát huy nội lực, phát

triển đất nước, hợp tác và cạnh tranh trong xu thế hội nhập khu vực và quốc tế.

Ngành GD&ĐT phải không ngừng đổi mới để đáp ứng yêu cầu đào tạo nguồn

nhân lực phục vụ cho tiến trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Một trong các yếu tố quyết định cho sự thành công của giáo dục là đội ngũ

giáo viên. Trong các quan điểm chỉ đạo của Đảng, của Nhà nước và của ngành

Giáo dục nước ta đều rất coi trọng vai trò, vị trí của đội ngũ giáo viên. Họ chính

là những người trực tiếp quyết định đến chất lượng và hiệu quả giáo dục của mỗi

nhà trường, mỗi cơ sở giáo dục. Vì vậy, việc xây dựng, tạo động lực làm việc và

phát triển đội ngũ giáo viên được coi là một giải pháp trọng tâm của chiến lược

phát triển giáo dục - đào tạo Việt Nam.

Ban Bí thư Trung ương Đảng đã nêu rõ trong Chỉ thị số 40/CT-TƯ ngày

15/6/2004 là: “Mục tiêu của chiến lược phát triển giáo dục là xây dựng đội ngũ

nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục được chuẩn hóa, đảm bảo chất lượng, đủ

về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị,

phẩm chất, lối sống, lương tâm, tay nghề của nhà giáo, thông qua việc quản lý,

phát triển đúng định hướng và có hiệu quả sự nghiệp giáo dục để nâng cao chất

lượng nguồn nhân lực, đáp ứng những đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp công

nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước” [21]. Điều 15 - Luật Giáo dục cũng đã nêu

rõ vai trò của nhà giáo: “Nhà giáo giữ vai trò quyết định trong việc đảm bảo

chất lượng giáo dục” [19].

Tuy nhiên, để xây dựng, phát triển được ĐNGV đáp ứng được những yêu

cầu cần thiết của giáo dục hiện nay thì mỗi địa phương lại có những cách thực

hiện khác nhau.

Huyện Than Uyên, tỉnh Lai Châu có 14 trường THCS, trong những năm

qua, các trường đã có nhiều nỗ lực trong việc xây dựng, phát triển đội ngũ giáo

2

viên nhằm mục tiêu đưa giáo dục của trường nhà đạt được kết quả cao nhất. Bên

cạnh những kết quả đã đạt được, công tác phát triển đội ngũ giáo viên của các

trường vẫn tồn tại nhiều hạn chế, chưa đáp ứng được những yêu cầu ngày càng

cao về việc đào tạo nguồn nhân lực có đủ năng lực, phẩm chất, đáp ứng yêu cầu

trong đổi mới giáo dục, phát triển đất nước thời đại mới. Do đó, việc xây dựng,

phát triển, tạo động lực làm việc và nâng cao chất lượng ĐNGV cấp THCS giữ

một vị trí, vai trò quan trọng, một nhân tố quyết định cho sự phát triển của mỗi

nhà trường.

Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn nghiên cứu đề tài: “Biện pháp tạo

động lực làm việc cho đội ngũ giáo viên trung học cơ sở huyện Than Uyên,

tỉnh Lai Châu”.

2. Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn tạo động lực làm việc cho đội

ngũ giáo viên trong các nhà trường THCS huyện Than Uyên, tỉnh Lai Châu, luận

văn đề xuất các biện pháp tạo động lực làm việc cho đội ngũ giáo viên THCS tại

huyện Than Uyên, tỉnh Lai Châu nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đáp ứng

yêu cầu đổi mới giáo dục THCS.

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu

3.1. Khách thể nghiên cứu

Động lực làm việc của đội ngũ giáo viên ở các trường THCS.

3.2. Đối tượng nghiên cứu

Tạo động lực làm việc cho giáo viên ở các trường THCS tại huyện Than

Uyên, tỉnh Lai Châu.

4. Nhiệm vụ nghiên cứu

4.1. Xây dựng cơ sở lý luận về tạo động lực làm việc cho đội ngũ giáo

viên THCS.

4.2. Khảo sát và phân tích, đánh giá thực trạng tạo động lực làm việc

cho đội ngũ giáo viên THCS huyện Than Uyên, tỉnh Lai Châu.

4.3. Đề xuất biện pháp tạo động lực làm việc cho đội ngũ giáo viên

THCS tại huyện Than Uyên, Lai Châu trong thời gian tới.

3

5. Giả thuyết khoa học

Tạo động lực làm việc cho đội ngũ giáo viên THCS ở huyện Than Uyên,

tỉnh Lai Châu đã các trường chú trọng quan tâm. Tuy nhiên, bên cạnh những kết

quả đã đạt được vẫn còn tồn tại một số hạn chế bất cập về chế độ chính sách, đãi

ngộ, môi trường, điều kiện làm việc... nên việc tạo động lực làm việc cho đội ngũ

giáo viên nói chung chưa đạt hiệu quả và đáp ứng được sự mong đợi của đội ngũ

giáo viên. Nếu nghiên cứu đặc điểm lý luận và thực tiễn tạo động lực làm việc

cho đội ngũ giáo viên THCS sẽ đề xuất được các biện pháp tạo động lực làm việc

cho đội ngũ giáo viên THCS tại huyện Than Uyên, tỉnh Lai Châu. Như vậy sẽ

nâng cao được chất lượng giáo dục đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục THCS.

6. Phương pháp nghiên cứu

6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết (các văn bản chỉ đạo của

Nhà nước, Bộ, Ngành, địa phương liên quan): Phương pháp phân tích, tổng hợp,

so sánh, khái quát hóa, hệ thống hóa để xây dựng khung lí thuyết và cơ sở lí luận

của đề tài.

6.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Phương pháp điều tra,

khái quát thực tiễn, xin ý kiến chuyên gia, phương pháp quan sát, xin ý kiến các

nhà quản lý thực tiễn, tổng kết kinh nghiệm, điều tra thông qua phát phiếu thăm

dò, thống kê bằng toán học xử lí số liệu, phương pháp phỏng vấn, phương pháp

nghiên cứu.

6.3. Nhóm phương pháp bổ trợ: Sử dụng các phương pháp toán thống kê

để xử lý, phân tích các số liệu của đề tài.

7. Phạm vi nghiên cứu

- Về nội dung: Luận văn đề xuất giải pháp tạo động lực làm việc cho giáo

viên THCS tại huyện Than Uyên, tỉnh Lai Châu.

- Về không gian: Luận văn giới hạn nghiên cứu tại 10 trường THCS tại

huyện Than Uyên, tỉnh Lai Châu

- Về thời gian: Giai đoạn nghiên cứu 2015 - 2017 và đề xuất đến năm 2020.

8. Cấu trúc luận văn