Biện pháp rèn luyện kỹ năng lập kế hoạch công tác chủ nhiệm lớp cho sinh viên khoa đào tạo giáo viên trung học cơ sở trường Cao đẳng Sư phạm Hà Giang

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

===***===

CAO ĐỨC HUY

BIỆN PHÁP RÈN LUYỆN KỸ NĂNG LẬP KẾ HOẠCH

CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP CHO SINH VIÊN KHOA

ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ TRƯỜNG

CAO ĐẲNG SƯ PHẠM HÀ GIANG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Thái Nguyên - 2011

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Cấu trúc chương trình các học phần nghiệp vụ sư phạm

Bảng 2.2. Nhận thức của sinh viên, giảng viên, giáo viên THCS về tầm quan trọng

việc rèn luyện kỹ năng lập kế hoạch công tác chủ nhiệm lớp

Bảng 2.3. Trình độ hệ thống kỹ năng cần thiết để lập kế hoạch công tác chủ nhiệm

lớp của sinh viên khoa đào tạo giáo viên THCS trường CĐSP Hà Giang

Bảng 2.4. Độ khó khi thực hiện các kỹ năng cần thiết để lập kế hoạch công tác chủ

nhiệm lớp của sinh viên khoa đào tạo giáo viên THCS ở trường CĐSP Hà Giang

Bảng 2.5. Tự đánh giá và đánh giá của sinh viên, giảng viên, giáo viên THCS về

các con đường hình thành kỹ năng lập kế hoạch công tác chủ nhiệm lớp cho sinh

viên khoa đào tạo giáo viên THCS ở trường CĐSP Hà Giang

Bảng 2.6. Đánh giá của sinh viên, giảng viên, giáo viên THCS về hiệu quả đã thực

hiện các biện pháp rèn luyện kỹ năng lập kế hoạch công tác chủ nhiệm lớp cho sinh

viên khoa đào tạo giáo viên THCS trường CĐSP Hà Giang

Bảng 2.7. Kết quả học tập một số môn nghiệp vụ sư phạm

Bảng 2.8. Kết quả kiến tập chủ nhiệm, thực tập chủ nhiệm của sinh viên K8 khoa

đào tạo giáo viên THCS Trường CĐSP Hà Giang.

Bảng 2.9. Nguyên nhân ảnh hưởng đến việc rèn luyện KNLKHCTCNL cho SV

khoa đào tạo giáo viên THCS trường CĐSP Hà Giang.

Bảng 3.10. Tần xuất tỉ lệ % điểm kiểm tra trước thực nghiệm của sinh viên nhóm

thực nghiệm và nhóm đối chứng.

Bảng 3.11. Các tham số đặc trưng theo thống kê toán học

Bảng 3.12. Tần xuất điểm kiểm tra sau thực nghiệm của nhóm TN và nhóm ĐC.

Bảng 3.13. Tỉ lệ % điểm kiểm tra sau thực nghiệm của nhóm TN và nhóm ĐC.

Bảng 3.1.4. Các tham số đặc trưng theo thống kê toán học.

Bảng 3.15. Kết quả thực tập chủ nhiệm của nhóm TN và nhóm ĐC

Bảng 3.16. Mức độ tự đánh giá trình độ kỹ năng của nhóm TN và ĐC

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 2.1: Nhận thức của sinh viên, giảng viên, giáo viên THCS về tầm quan

trọng việc rèn luyện kỹ năng lập kế hoạch công tác chủ nhiệm lớp

Biểu đồ 3.2. Tỉ lệ % điểm kiểm tra trước thực nghiệm của nhóm thực nghiệm và

nhóm đối chứng

Biểu đồ 3.3. Tỉ lệ % điểm kiểm tra sau thực nghiệm của nhóm thực nghiệm và

nhóm đối chứng

Biểu đồ 3.4. So sánh kết quả thực tập chủ nhiệm của nhóm thự c nghiệm và nhóm

đối chứng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

CĐSP: Cao đẳng sư phạm

ĐC: Đối chứng

GVCN: Giáo viên chủ nhiệm

GVBM: Giáo viên bộ môn

HĐGD: Hoạt động giáo dục

HS: Học sinh

KNLKHCTCNL: Kỹ năng lập kế hoạch công tác chủ nhiệm lớp

KTSP: Kiến tập sư phạm

RLKNLKHCTCNL: Rèn luyện kỹ năng lập kế hoạch công tác chủ nhiệm lớp

RLKNLKHGD: Rèn luyện kỹ năng lập kế hoạch giáo dục

RLNV: Rèn luyện nghiệp vụ

RLNVSP: Rèn luyện nghiệp vụ sư phạm

RLNVSPTX: Rèn luyện nghiệp vụ sư phạm thường xuyên

SV: Sinh viên

THCS: Trung học cơ sở

TN: Thực nghiệm

TTSP: Thực tập sư phạm

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

MỤC LỤC

Trang

MỞ ĐẦU........................................................................................................ 1

1. Lý do chọn đề tài . ..................................................................................... 1

2. Mục đích nghiên cứu.................................................................................. 2

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .......................................................... 3

4. Giả thuyết khoa học .................................................................................. 3

5. Nhiệm vụ nghiên cứu................................................................................. 3

6. Phạm vi nghiên cứu. .................................................................................. 3

7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu ........................................ 4

8. Đóng góp mới của luận văn.. ..................................................................... 4

9. Cấu trúc luận văn ..................................................................................... 5

CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN C ỦA VIỆC RÈN LUYỆN KỸ NĂNG

LẬP KẾ HOẠCH CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP CHO SINH VIÊN

SƢ PHẠM..... ................................................................................................ 6

1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề... ................................................ 6

1.1.1. Trên thế giới . ...................................................................................... 6

1.1.2. Một số công trình nghiên cứu ở Việt Nam ........................................ 7

1.2. Một số khái niệm công cụ . .................................................................... 8

1.2.1. Kỹ năng .............................................................................................. .8

1.2.2. Kỹ năng sư phạm. ................................................................................ 10

1.2.2.1. Khái niệm ......................................................................................... 10

1.2.2.2. Phân loại kỹ năng sư phạm. .............................................................. 11

1.2.3. Kỹ năng lập kế hoạch công tác chủ nhiệm lớp .................................. 12

1.2.3.1. Khái niệm .... ..................................................................................... 12

1.2.3.2. Hệ thống kỹ năng lập kế hoạch công tác chủ nhiệm lớp ................... 13

1.2.4. Khái niệm về biện pháp rèn luyện kỹ năng lập kế hoạch công tác chủ

nhiệm lớp. ...................................................................................................... 15

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

1.3. Quá trình rèn luyện kỹ năng lập kế hoạch công tác chủ nhiệm lớp

cho sinh viên .................................................................................................. 16

1.3.1. Các giai đoạn hình thành kỹ năng lập kế hoạch công tác chủ nhệm

lớp cho sinh viên ........................................................................................... 16

1.3.2. Nội dung kỹ năng lập kế hoạch công tác chủ nhiệm lớp ................. 19

1.3.2.1. Kỹ năng khái quát tình hình nhà trường và lớp chủ nhiệm.. ............ 19

1.3.2.2. Kỹ năng tìm hiểu, phân loại học sinh lớp chủ nhiệm ... .................... 20

1.3.2.3. Kỹ năng xác định mục tiêu của hoạt động của tập thể lớp

chủ nhiệm .... ................................................................................................... 21

1.3.2.4. Kỹ năng xây dựng các kế hoạch hoạt động cụ thể ............................ 21

1.3.2.5. Kỹ năng trình bày bản kế hoạch khoa học, rõ ràng .......................... 22

1.3.2.6. Kỹ năng xác định phương hướng hoạt động ..................................... 23

1.3.2.7. Kỹ năng xác định chỉ tiêu thi đua của tập thể lớp ........................... 22

1.3.2.8. Kỹ năng điều chỉnh kế hoạch khi cần thiết .. .................................... 23

1.3.3. Các điều kiện để hình thành kỹ năng lập kế hoạch công tác

chủ nhiệm lớp cho sinh viên ……. .............................................................. 24

1.3.4. Tiêu chuẩn đánh giá kỹ năng lập kế hoạch công tác chủ nhiệm lớp

của sinh viên sư phạm … ....................................................................................... 25

Tiểu kết chƣơng 1.. ................................................................................................. 26

CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG RÈN LUYỆN KỸ NĂNG

LẬP KẾ HOẠCH CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP CHO SINH VIÊN

KHOA ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ TRƢỜNG CAO

ĐẲNG SƢ PHẠM HÀ GIANG. .....................................................................28

2.1. Đôi nét về địa bàn nghiên cƣ́u. ............................................................. 28

2.2. Thƣ̣ c trạng các biện pháp rèn luyện kỹ năng lập kế hoạch công tác

chủ nhiệm lớp cho sinh viên khoa đào tạo giáo viên trung học cơ sở ở

trƣờng cao đẳng sƣ phạm Hà Giang.. ...................................................... 29

2.2.1. Thực trạng chương trình đào tạo nghiệp vụ sư phạm của

trường CĐSP Hà Giang hiện nay ................................................................ 29

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

2.2.1.1. Một số văn bản pháp lý trường CĐSP Hà Giang vận dụng trong

quá trình đào tạo ......................................................................................... 29

2.2.1.2. Chương trình các học phần nghiệp vụ sư phạm của trường Cao

đẳng Sư phạm Hà Giang hiện nay ................................................................ 30

2.2.2. Khái quát thực trạng đào tạo giáo viên của Trường Cao đẳng

Sư phạm Hà Giang hiện nay ....................................................................... 31

2.3. Đánh giá thƣ̣ c trạng rèn luyện kỹ năng lập kế hoạch công tác chủ

nhiệm lớp cho sinh viên ở trƣờng Cao đẳng Sƣ phạm Hà Giang ……... 34

2.3.1. Tổ chức rèn luyện thông qua dạy học các học phần giáo dục học .. 34

2.3.2. Tổ chức cho sinh viên rèn luyện nghiệp vụ sư phạm thường xuyên 34

2.3.3. Tổ chức cho sinh viên rèn luyện trong đợt kiến tập, thực tập

sư phạm.. ........................................................................................................ 35

2.4. Thƣ̣ c trạng kỹ năng lập kế hoạch công tác chủ nhiệm lớp của sinh

viên khoa đào tạo giáo viên trung học cơ sở trƣờng Cao đẳng Sƣ phạm

Hà Giang ........................................................................................................ 37

2.4.1. Thực trạng kỹ năng lập kế hoạch công tác chủ nhiệm lớp của sinh

viên khoa đào tạo giáo viên trung học cơ sở của trường Cao đẳng Sư

phạm Hà Giang………….... .......................................................................... 37

2.4.1.1. Nhận thức của sinh viên, giảng viên, giáo viên trung học cơ sở về tầm

quan trọng của việc rèn luyện kỹ năng lập kế hoạch công tác chủ nhiệm lớp

cho sinh viên khoa đào tạo giáo viên trung học cơ sở ở trường CĐSP Hà

Giang .............................................................................................................. 38

2.4.1.2. Tự đánh giá và đánh giá của sinh viên, giảng viên, giáo viên trung

học cơ sở về trình độ kỹ năng lập kế hoạch công tác chủ nhiệm lớp của sinh

viên khoa đào tạo giáo viên THCS trường Cao đẳng Sư phạm Hà giang .... 40

2.4.1.3. Tự đánh giá và đánh giá của sinh viên, giảng viên, giáo viên THCS về

độ khó khi thực hiện các kỹ năng để lập kế hoạch công tác chủ nhiệm lớp của

sinh viên khoa đào tạo giáo viên THCS trường CĐSP Hà Giang ……….... 45

2.4.1.4. Tự đánh giá và đánh giá của sinh viên, giảng viên, giáo viên THCS về

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

các con đường hình thành kỹ năng lập kế hoạch công tác chủ nhiệm lớp cho

sinh viên khoa đào tạo giáo viên THCS trường CĐSP Hà Giang.................. 47

2.4.1.5. Đánh giá của sinh viên, giảng viên, giáo viên THCS về hiệu quả đã

thực hiện các biện pháp rèn luyện kỹ năng lập kế hoạch công tác chủ nhiệm

lớp cho sinh viên khoa đào tạo giáo viên THCS trường CĐSP Hà Giang..... 50

2.4.2. Thực trạng kết quả học tập một số môn nghiệp vụ sư phạm và kết

quả kiến tập, thực tập của sinh viên khoa đào tạo giáo viên THCS trường

CĐSP Hà Giang ............................................................................................ 53

2.4.2.1. Kết qủa học tập một số môn nghiệp vụ sư phạm… ........................... 53

2.4.2.2. Thực trạng kết quả kiến tập, thực tập của sinh viên ….………. ...... 54

2.5. Nguyên nhân ảnh hƣởng đến việc rèn luyện kỹ năng lập kế hoạ ch

công tác chủ nhiệm lớp cho sinh viên khoa đào tạo giáo viên trung học

cơ sở trƣờng Cao đẳng Sƣ phạm Hà Giang ............................................... 56

2.5.1. Nguyên nhân khách quan...................................................................... 58

2.5.2. Nguyên nhân chủ quan ........................................................................ 59

Tiểu kết chƣơng 2.......................................................................................... 62

CHƢƠNG 3.BIỆN PHÁP RÈN LUYỆN KỸ NĂNG LẬP KẾ HOẠCH

CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP CHO SINH VIÊN KHOA ĐÀO TẠO

GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ Ở TRƢỜNG CAO ĐẲNG SƢ

PHẠM HÀ GIANG. ..................................................................................... 64

3.1. Các nguyên tắc mang tính định hƣớng để đề xuất các biện pháp

rèn luyện kỹ năng lập kế hoạch công tác chủ nhiệm lớp cho sinh viên

khoa đào tạo giáo viên trung học cơ sở ở trƣờng CĐSP Hà Giang ......... 64

3.1.1. Bảo đảm tính hệ thống ........................................................................ 64

3.1.2. Bảo đảm tính hiệu quả ....................................................................... 65

3.1.3. Bảo đảm tính toàn diện........................................................................ 65

3.1.4. Bảo đảm tính thực tiễn ........................................................................ 65

3.2. Một số biện pháp rèn luyện kỹ năng lập kế hoạch công tác chủ

nhiệm lớp cho sinh viên khoa đào tạo giáo viên trung học cơ sở ở

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

trƣờng Cao đẳng Sƣ phạm Hà Giang. ........................................................ 65

3.2.1. Biện pháp rèn kỹ năng lập kế hoạch công tác chủ nhiệm lớp thông

qua dạy học các học phần giáo dục học........................................................ 66

3.2.1.1 Mục tiêu biện pháp ............................................................................ 66

3.2.1.2. Các biện pháp thực hiện …………………………………………... 66

3.2.1.3. Điều kiện để thực hiện biện pháp trên ............................................... 67

3.2.2. Biện pháp rèn luyện kỹ năng lập kế hoạch công tác chủ nhiệm lớp

cho sinh viên thông qua hoạt động rèn luyện nghiệp vụ sư phạm thường

xuyên. ............................................................................................................. 68

3.2.2.1. Mục tiêu của biện pháp .................................................................... 68

3.2.2.2. Nội dung, chương trình rèn luyện nghiệp vụ sư phạm thường

xuyên................................................................................................................ 68

3.2.2.3. Các biện pháp thực hiện…………………………………………… 69

3.2.3. Biện pháp rèn luyện kỹ năng lập kế hoạch công tác chủ nhiệm lớp

thông qua thực hành thường xuyên ở trường THCS …………… ............ 75

3.2.3.1. Mục tiêu biện pháp ............................................................................ 75

3.2.3.2. Các biện pháp thực hiện .................................................................. 75

3.2.3.3. Điều kiện để thực hiện các biện pháp trên ..................................... 76

3.2.4. Biện pháp rèn luyện kỹ năng lập kế hoạch công tác chủ nhệm lớp

cho sinh viên qua hình thức kiến tập và thực tập sư phạm . .................... 76

3.2.4.1. Mục tiêu của biện pháp...................................................................... 76

3.2.4.2. Cách thức thực hiện ......................................................................... 76

3.3. Mối quan hệ giƣ̃a các biện pháp rèn luyện kỹ năng lập kế hoạch

công tác chủ nhiệm lớp cho sinh viên khoa đào tạo giáo viên trung học

cơ sở trƣờng Cao đẳng Sƣ phạm Hà Giang................................................ 79

3.4. Điều kiện để thƣ̣ c hiện có hiệu quả các biện pháp rèn luyện kỹ

năng lập kế hoạch công tác chủ nhiệm lớp cho sinh viên khoa đào tạo

giáo viên trung học cơ sở trƣờng Cao đẳng Sƣ phạm Hà Giang ............ 79

3.5. Thƣ̣ c nghiệm sƣ phạm..……. ............................................................... 80

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

3.5.1 Mục đích thực nghiệm ……… ............................................................ 80

3.5.2 Nội dung thực nghiệm ….. .................................................................. 81

3.5.3. Tiến trình thực nghiệm …..….. .......................................................... 81

3.5.4. Phân tích kết quả thực nghiệm …. .................................................... 85

3.5.4.1. Kết quả thực nghiệm ………...... ..................................................... 85

3.5.4.2. Kết quả sau thực nghiệm ……….……… ....................................... 87

Tiểu kết chƣơng 3.......................................................................................... 95

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ............................................................... 96

1. KẾT LUẬN................................................................................................. 96

2. KHUYẾN NGHỊ......................................................................................... 97

2.1. Đối với trường CĐSP Hà Giang .............................................................. 97

2.2. Đối với giảng viên trường CĐSP Hà Giang ........................................... 98

2.3. Đối với sinh viên khoa đào tạo giáo viên THCS trường CĐSP Hà

Giang………… .............................................................................................. 98

2.4. Đối với trường THCS thực hành, thực tập ….......................................... 98

2.5. Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo ............................................................ 98

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 99

PHỤ LỤC

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước hiện nay đang đặt ra

cho giáo dục và đào tạo mục tiêu “Đào tạo con người Việt Nam phát triển

toàn diện về đạo đức, tri thức, sức khỏe, thẩm mĩ, nghề nghiệp, nguồn lực có

chất lượng cao đáp ứng yêu cầu của xã hội trong thời kỳ hội nhập kinh tế

quốc tế. Đó là những con người năng động sáng tạo, giải quyết các vấn đề

nhận thức và thực tiễn cuộc sống". Điều này đòi hỏi các trường sư phạm phải

đào tạo đội ngũ giáo viên có đủ phẩm chất, năng lực để khi ra trường hoàn

thành tốt sứ mệnh “trồng người” trong điều kiện và hoàn cảnh mới…

Để hình thành được nhân cách của người giáo viên đáp ứng yêu cầu

mới, các trường sư phạm đã không ngừng đổi mới về mục tiêu, nội dung,

phương pháp và quy trình đào tạo. Trong đổi mới phương thức đào tạo, từ

phương thức đào tạo theo niên chế sang phương thức đào tạo theo học chế tín

chỉ, vấn đề rèn luyện nghiệp vụ cho sinh viên đang được nhiều nhà nghiên

cứu, nhà sư phạm và sinh viên đặc biệt quan tâm. Bởi vì, chương trình rèn

luyện nghiệp vụ sư phạm không chỉ nhằm trang bị cho sinh viên những kiến

thức lý luận về khoa học giáo dục và tâm lý học sư phạm mà còn hình thành,

rèn luyện kỹ năng nghề nghiệp và phẩm chất đạo đức người giáo viên tương lai;

giúp mỗi sinh viên sư phạm có khả năng thích ứng với quá trình lao động nghề

nghiệp tại trường phổ thông sau này.

Ở trường phổ thông nói chung, trường trung học cơ sở nói riêng, bên

cạnh việc thực hiện chức năng dạy học, người giáo viên còn đảm nhận chức

năng giáo dục học sinh thông qua vai trò giáo viên chủ nhiệm lớp. Giáo viên

chủ nhiệm lớp là nhân vật trung tâm, là linh hồn của lớp, tập hợp và đoàn kết

từng học sinh trong tập thể. Giáo viên chủ nhiệm có vai trò to lớn trong tổ

chức các hoạt động của lớp chủ nhiệm nhằm giáo dục học sinh. Muốn thực

hiện tốt vai trò này, giáo viên chủ nhiệm phải nắm vững tri thức về tâm lý

học, giáo dục học và phải hình thành được hệ thống kỹ năng sư phạm như: kĩ