Biện pháp khẩn cấp tạm thời trong tố tụng trọng tài thương mại Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP HỒ CHÍ MINH

------

LƢƠNG THANH QUANG

I N PH P HẨN CẤP TẠ THỜI

TRONG TỐ TỤNG TRỌNG TÀI

THƢƠNG ẠI VI T NAM

LUẬN V N THẠC S LUẬT HỌC

L n - Mã số: 60380107

M s v n: 5 5 67 – -K15

N n n o : PGS.TS. ĐỖ V N ĐẠI

TP. HỒ Í MIN , NĂM 2 3

LỜI CAM ĐOAN

Tô x n m đo n đây là ôn trìn n n ứu độc lập của cá nhân tôi.

Các tài liệu và s liệu nêu trong luận văn là tuyệt đ i chính xác và trung thực.

Kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn từng đ ợc công b trong bất kỳ

công trình nghiên cứu nào khác.

Tác giả lu n văn

ỤC LỤC

ỤC LỤC......................................................................................................................1

PHẦN M ẦU............................................................................................................1

1- ọ ......................................................................................................1

2- T ......................................................................................3

3- Mụ ệ ụ u ...........................................................................5

4- ố ượng và phạm vi nghiên c u ............................................................................6

5- P ư u ..........................................................................................7

6- ọ ủ .....................................................................................9

7- Bố cụ ủ ..................................................................................................9

ươ 1

MỘT SỐ VẤN Đ CƠ ẢN LIÊN QUAN ĐẾN I N PH P HẨN CẤP

TẠ THỜI TRONG TỐ TỤNG TRỌNG TÀI THƢƠNG ẠI

1.1 Khái quát về tố tụng Trọng à ƣơng mại

1.1.1 Khái niệm t tụng Tr n tà t ơn mại.....................................................10

1.1.2 Nhữn đặ tr n ủa t tụng Tr n tà t ơn mại ...................................13

1.1.3 Các quyết định tr ng tài trong t tụng Tr n tà t ơn mại.....................18

1.2 Khái quát về biện pháp khẩn cấp tạm thời trong tố tụng Trọng à ƣơng

mại

1.2.1 Khái niệm và sự cần thiết của biện p p n ấp tạm t

trong t tụng Tr n tà t ơn mại........................................................................22

1.2.2 Đặ tr n ủa các biện p p n ấp tạm t tron t tụng

Tr n tà t ơn mại so v i t tụng Tòa án...........................................................26

1.2.3 Chủ thể yêu cầu và chủ thể n àn ện p p n ấp tạm t

trong t tụng Tr n tà t ơn mại........................................................................32

1.2.4 Các biện pháp kh n cấp tạm th i trong t tụng Tr n tà t ơn mại ......36

1.2.5 Đ ều kiện, trình tự, thủ tục về biện pháp kh n cấp tạm th i trong

t tụng Tr n tà t ơn mại .................................................................................39

ươ 2

NHỮNG BẤT CẬP VÀ KIẾN NGHỊ HOÀN THI N V I N PH P

KHẨN CẤP TẠM THỜI TRONG TỐ TỤNG TRỌNG TÀI THƢƠNG ẠI

TẠI VI T NAM

2.1. Về thẩm quyền áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời trong tố tụng

Trọng à ƣơng mại

2.1.1. Th m quyền của Hộ đồng tr ng tài............................................................42

2.1.2. Th m quyền của Tòa án...............................................................................45

2.2. Về các ện p p ẩn ấp ạm ờ rong ố ụng Trọng à ƣơng mại

2.2.1. ện p p n ấp tạm t o ộ đồng tr ng tài áp dụng..............48

2.2.2. Các biện pháp kh n cấp tạm th i do Tòa án áp dụng.................................51

2.3. Về thờ đ ểm yêu cầu, chủ thể có quyền ra quy định

2.3.1. Th đ ểm yêu cầu p ụn ện p p n ấp tạm t ...........................59

2.3.2. Chủ thể có quyền ra quyết địn l n qu n đến ện p p n ấp

tạm t tron quy trìn t tụng Tr n tà t ơn mại..........................................63

2.4. Về đ ều kiện, trình tự, thủ tục

2.4.1. Đ ều kiện áp dụng, áp dụng bổ sun , t y đổi hoặc hủy bỏ

biện pháp kh n cấp tạm th i ..................................................................................67

2.4.2. Trình tự, thủ tục áp dụng, áp dụng bổ sun , t y đổi hoặc hủy bỏ

biện pháp kh n cấp tạm th i ..................................................................................76

2.5. Về trách nhiệm bồ ƣờng l ên q an đ n việc áp dụng, không áp dụng

biện pháp khẩn cấp tạm thời trong tố tụng Trọng à ƣơng mại

2.5.1. Trách nhiệm bồ t ng từ phía Tòa án......................................................78

2.5.2. Trách nhiệm bồ t ng từ phía Tr ng tài..................................................81

ẾT LUẬN..................................................................................................................84

ANH ỤC T VIẾT T T

BPKCTT

BLTTDS

L

TT

UN ITR

S TT

TTTM

T S

P ệ

bay

ệ ạ

ộ Tố ụ 2 4 ủ Nư ộ

ộ ủ V ệ N ượ Q ố ộ

5 6 2 4, ệ 2 5

ộ V ệ N 2 5 ượ Q ố ộ

Nư ộ ộ ủ V ệ N

4 6 2 5, ệ 2 6

ộ ồ ọ

ụ V ệ N 2 6 ượ

Q ố ộ Nư ộ ộ ủ V ệ N

29 6 2 6, ệ 2 7

ủ UN ITR T ọ T ư ạ

Q ố , ượ U ợ Q ố ư

ạ ố UN ITR

2 6 985, 2 6

S ệ 2 5 ượ Q ố ộ Nư

ộ ộ ủ V ệ N

29 2 5, ệ 7 2 6

T ọ ư ạ 2 ượ Q ố ộ

Nư ộ ộ ủ V ệ N

7 6 2 , ệ /2011.

Lu t Thi hành án dân s n m 2008 ượ Q ố ộ

Nư ộ ộ ủ V ệ N

4/11/2008, ệ 7/2009.

P ệ T ủ ụ 2 ượ Ủ

T ư ụ Q ố ộ Nư ộ ộ ủ

V ệ N 6 3 2 , ệ

2

P ệ

P ệ TTTM

TTTM

VIAC

P ệ T ủ ụ 2 8 ượ Ủ

T ư ụ Q ố ộ Nư ộ ộ ủ

V ệ N 27 8 2 8, ệ

7 2 9

P ệ T ọ ư ạ 2 3 ượ Ủ

T ư ụ Q ố ộ Nư ộ ộ ủ

V ệ N 25 2 2 3, ệ

7 2 3.

T ọ ư ạ

T T ọ Q ố V ệ N VI ạ

P T ư ạ ệ V ệ N V I

1

PHẦN Ở ĐẦU

1-

Việc áp dụng các biện pháp kh n c p tạm th i ó ặc biệt quan trọng

trong việc b o vệ một cách có hiệu qu quy n và lợi ích hợp pháp củ ư

trong quá trình gi i quy t tranh ch p. Biện pháp kh n c p tạm th i ược áp dụng

trong quá trình gi i quy t tranh ch p bằ ư ng Tòa án, và c phi Tòa án, là

biện pháp tố tụng nhằm gi i quy t nhu cầu c p bách củ ư , b o vệ bằng

ch ng, b o toàn tình trạng hiện có, tránh gây thiệt hại không th kh c phụ ược,

b m cho việc thi hành án. Các biện pháp tố tụng này ôn n ữn bảo đảm

đ ợc quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể bị xâm hạ , oặ n uy ơ ị xâm

ạ - thông qua việc b o vệ lợi ích c p bách của họ khi có phát sinh tranh ch , m

b o kh ược th c thi sau khi phán quy t tài phán có hiệu l c; mà n

đặ ệt n đ i v i Hộ đồng xét xử, Hộ đồng tr ng tài tron qu trìn t ụ

l ả quyết tr n ấp - thông qua việc kịp th i phong tỏa tài s ó

ch p, b o vệ ch ng c , tạ u kiện cho c quan tài phán có c s ị ú

ủ quy n lợi ụ của các bên trong quá trình ti n hành gi i quy t vụ

kiện.

N u chỉ é ó ộ tố tụng Trọng tài thư ng mại, thì một trong số

các ư m vượt trộ ượ t cao của Lu t Trọng tài thư ng mại 2010

so v i Pháp lệnh Trọng tài thư ng mại 2003 là việc cho phép Hộ ồng trọng tài

ũ có th m quy n áp dụng biện pháp kh n c p tạm th i. Nói như nội dung t

trình của Ban soạn th o D lu t Trọng tài của Hội Lu t gia Việt Nam trình Ủy ban

Thư ng vụ Quốc hộ K ó XII ộng thái này đã nâng vị thế của Tr ng tài một

đ n ể, giúp cho t tụng Tr ng tài vận hành có hiệu quả ơn. Việc Hộ ồng

trọng tài có th m quy n tr c ti p ra quy ịnh áp dụng các biện pháp kh n c p tạm

th i ược kỳ vọng sẽ góp phần nâng cao hiệu qu và tính h p d n của phư ng th c

Trọng tài, rút ng n th i gian gi i quy t tranh ch p do các bên không nh t thi t ph i

qua thủ tục yêu cầu Tòa án áp dụng biện pháp kh n c p tạm th i như ịnh trư c

.

Th c tiễn tố tụng tại Trọng tài thư ng mại ũ ng minh rằng, n u việc

ra quy ịnh áp dụng biện pháp kh n c p tạm th i là ú và kịp th i, thì cho dù

biệ ó ược ban hành b i một Hộ ồng trọng tài hay một th m phán Tòa án

a, nó không nh ng giúp Hộ ồng trọng tài thu n tiện h n trong việc

2

gi i quy t tranh ch p, tạo c s , v ng ch ị ú ầ ủ

quy n lợ , ụ của các bên , b m kh c thi phán quy t Trọng tài

sau khi phán quy t có hiệu l c, mà còn ú ư ng s b o vệ ược lợi ích c p bách

của họ trong các trư ng hợp cần nhanh chóng ịnh và tái duy trì hoạ ộng s n

xu t kinh doanh, ồng th i gi lạ ược tài s p khỏi nguy c bị

phía bên kia hủy hoại hoặc t u tán không th phục hồi.

Tuy nhiên, bên cạnh nh ng ưu m vượt trội như trình bày, thì các quy

ịnh v biện pháp kh n c p tạm th i trong Lu t Trọng tài ư ại Việt Nam,

ũ ư n pháp lu t khác có liên quan, không ph i là không có

nh ng mặt hạn ch .

Kh o sát ễ ạ T ọ thư ng mại trong kho ng

th i gian gầ , c k t khi Lu t Trọng tài ư ại 2010 i và chính

th c có hiệu l c

[1]

cho n nay, cho th y gần như không có một quy ịnh áp dụng

biện pháp kh n c p tạm th i ược ban hành b i Trọng tài thư ng mại

[2] mà

tuyệ ạ ố các vụ việc tranh ch p, n u có yêu cầu áp dụng biện pháp kh n c p

tạm th i, u v n ph i nh Tòa án can thiệp ra quy ịnh như trư c y. i u này

cho th y c ch biện pháp kh n c p tạm th i trong tố tụng Trọng tài ư ại, mà

ặc biệt là các biện pháp kh n c p tạm th i do Hộ ồng trọng tài ban hành, còn khá

nhi u hạn ch , b t c p và ặc biệt là xa r i th c tiễn áp dụng. Chẳng hạn như v

Hộ ồng trọng tài, trong mọi trư ng hợp, có bị buộc ph nghị bên yêu cầu th c

hiện n ụ b m tài chính trư c khi ra quy ịnh áp dụng biện pháp kh n c p

tạm th i hay không? V Hộ ồng trọng tài gồm nhi u thành viên khi ký ban

hành quy ịnh áp dụng biện pháp kh n c p tạm th i thì chỉ cần một ch ký của

Chủ tịch Hộ ồng ủ, hay buộc ph ó ầ ủ ch ký của t t c các thành viên

trong Hộ ồng? V v th m có hiệu l c của quy ịnh áp dụng biện pháp

kh n c p tạm th i do Hộ ồng trọng tài ban hành? Hoặc v n ồng ý

v i quy ị n biện pháp kh n c p tạm th i của Hộ ồng trọng tài thì

liệu ư ng s có quy n khi u nại hay không? Khi u nại , i ai?... Hàng loạt

các v ặ ỏi ịnh v biện pháp kh n c p tạm th i trong tố tụng

Trọng tài cần ph i ti p tục ược nghiên c u, m xẻ một cách nghiêm túc và bài b n,

l y ó làm c s kịp th i s i b ị ó , ũ ư

[1] Lu t Trọ ư ạ ược thông qua ngày 17-06-2010 và chính th c có hiệu l c k t ngày 01-01-

2011. Như v y, tính t i th m này, Lu ũ ược ban hành và áp dụ ược h 2

[2] K t qu kh o sát tại Tòa án nhân dân Thành phố Hà Nội và Tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh vào

th m cuối tháng 02/2013.

3

ư ng d n cần thi t. ó ũ ú ạnh dạn

chọ “ ố tụng Tr ng tài ươ

Vi t Nam t p trung , ạ ọ ủa mình.

2-

Qua quá trình tìm hi , ư ầ ọ ọ ệ ó

ngh ủ , ó ột số công trình nghiên c u khoa

họ ạ , ị ụ

biện pháp kh n c p tạm th i bằng tố tụng Trọng tài

ư ạ ó k tên nh n i b t ược th c hiện,

nghiệ ố, ồ :

-"Th m quyền áp dụng biện pháp kh n cấp tạm th i của Tr ng tài trong pháp

luật một s n c và Việt Nam" của tác gi Trần Hoàng H Tạp chí Nhà

ư c và Pháp lu t, số 8 (292) 2012, t 56 n trang 65.

-"Th m quyền của Tòa án Việt Nam khi Tr n tà n c ngoài giải quyết tranh

chấp tại Việt Nam" của tác gi ỗ V ạ Tạp chí Dân chủ và pháp lu t

số 11/2012, t 35 n trang 43.

-"Pháp luật Việt Nam về Tr n tà t ơn mại" - Phần v "Áp dụng biện pháp

kh n cấp tạm th i" của các tác gi ỗ V ạ , T ầ ; o

của NXB Chính trị Quốc gia 2 , t 26 n trang 290.

- ện p p n ấp tạm t tron t tụn Tr n tà của tác gi Phạ

N Tạ N ố 23 2 , t 77 n trang 84.

- ện p p n ấp tạm t tron p p luật V ệt N m về tr n tà t ơn

mạ , T ạ ọ của tác gi Phan Nh t Bình - T ư ạ ọ

T ố ồ M 2 (h n 80 trang)...

Tuy nhiên, nh ng công trình nghiên c u nói trên m i chỉ t p trung nghiên c u

nh ị biện pháp kh n c p tạm th i trong tố tụng Trọng tài phạm vi

hẹp - chủ y u xoay quanh nh ịnh m i v th m quy n áp dụng biện pháp

kh n c p tạm th i của Trọng tài v ược ban hành trong Lu t Trọng tài thư ng

mại 2010 - ư ộ toàn diện, ó ệ ố th c tiễn

ụ các BPKCTT ằ tố tụng Trọng tài; ũ ư

chưa cho th y việc áp dụng, áp dụng b , i hoặc hủy bỏ BPKCTT của

Tòa án và Hộ ồng trọng tài, trên th c t , ồn tại nh ng b t c p gì.

4

Các bài vi t v "Th m quyền áp dụng biện pháp kh n cấp tạm th i của Tr ng

tài trong pháp luật một s n c và Việt Nam" của tác gi Trần Hoàng H

Tạ N ư c và Pháp lu t, số 8 (292) 2012; bài vi t v ện p p n ấp

tạm t tron t tụn Tr n tà của tác gi Phạ N Tạ

N ố 23 2 i chỉ d ng lại việc gi i thiệ ịnh

pháp lu n biện pháp kh n c p tạm th i trong Lu t Trọng tài thư ng

mạ 2 , ặc biệ ịnh m i v th m quy n của Trọng tài Việt Nam trong

việc tr c ti p ra quy ịnh áp dụng biện pháp kh n c p tạm th i, trên c s so sánh

v i ịnh tư ng t trong pháp lu t Trọng tài của một số quốc gia trên th

gi i. Công trình nghiên c u của tác gi ỗ V ại qua bài vi t "Th m quyền của

Tòa án Việt Nam khi Tr n tà n c ngoài giải quyết tranh chấp tại Việt Nam"

Tạp chí Dân chủ và pháp lu t số 11/2012 lại ti p c n v theo một

hư ng khác - ó ệc liệu tòa án Việt Nam có th m quy n gi i quy t các yêu cầu

n việc trọng tài thư ng mại nư c ngoài gi i quy t các vụ tranh ch p tại

Việ N ó ó ầu áp dụng biện pháp kh n c p tạm th i), như nội dung

th m quy n của trọng tài Việt Nam hay không - ch ũ p trung nghiên

c u chuyên sâu v các biện pháp kh n c p tạm th i do hộ ồng trọng tài Việt Nam,

hoặc th m phán tòa án Việt Nam, có quy n áp dụng khi gi i quy t tranh ch p tại

Trọng tài. ú n c là nh ng nội dung nghiên c u trong phần "Biện pháp

kh n cấp tạm th i" nằm trong quy n sách chuyên kh o v Trọng tài thư ng mại

Việ N "Pháp luật Việt Nam về Tr n tà t ơn mại" của các tác gi

ỗ V ạ , T ầ ược xu t b 2 T n sách này, các

tác gi u và phân tích khá chi ti u lu ượ ịnh

trong Lu t Trọng tài thư ng mạ n pháp lu t khác có liên quan v việc

áp dụng các biện pháp kh n c p tạm th i trong tố tụng Trọng tài. Tuy nhiên công

trình trên ũ ưa gi i quy ược v v th c tiễn áp dụng các biện pháp,

ũ ư nh ng b t c ịnh pháp lu t có liên quan. ối v i

lu T ạc s Lu t học của tác gi Phan Nh t Bình ược th c hiệ

2010 (dư i s hư ng d n của GS.TS. Nguyễn Thị M ), ó c p v v

Biện pháp kh n cấp tạm th i trong pháp luật Việt Nam về Tr ng tài t ơn mại

như ũ ỉ d ng lại việc tìm hi u, gi i thiệu, phân tích và so sánh các quy

ịnh m i của Dự thảo Luật Tr ng tài t ơn mại năm 2010 (D th 3 em

ối chi u v ịnh trong Pháp lệnh Trọng tài ư ại 2 3 ó ệu

l c lúc b y gi , mà chưa ó u kiện nghiên c u chuyên ịnh v biện

5

pháp kh n c p tạm th i theo Lu t Trọng tài ư ại 2 , ũng như th c trạng

áp dụng nh ịnh này trong th c tiễn xét x , do tại th ó ạo lu t này

v n chư ược Quốc Hội thông qua (Lu t Trọng tài ư ại ược thông qua vào

ngày 17/06/2010, có hiệu l c k t ngày 01/01/2011).

V nh ng lý do trên, ị ọ

ố tụng Tr ng tài ươ t Nam ị ư

ủ ầu tiên t p trung nghiên c u v một cách t ng

th và chi ti t c v phư ng diện lý lu n, lu t th ịnh và th c tiễn áp dụng biện

pháp kh n c p tạm th i trong tố tụng Trọng tài thư ng mại, h n sau khi

Lu t Trọng tài ư ại chính th c có hiệu l c áp dụng trên th c t T

nghiên c u nh ng v lý lu n, nghiên c u ịnh hiện hành của pháp lu t

v biện pháp kh n c p tạm th i ũ ư c tiễn áp dụng các biện pháp này trong

quá trình gi i quy ại T ọ ư ạ , ố ư

ộ ố xu ụ ằm hoàn thiệ ịnh v biện pháp kh n c p tạm

th i trong tố tụng Trọng tài, không chỉ gi i hạn trong phạ ịnh của

T ọ ư ạ mà còn m rộng c trong một số ịnh v phần các

biện pháp kh n c p tạm th i tại Chư ng VIII Bộ lu t Tố tụng dân s , ịnh v

thi hành các biện pháp kh n c p tạm th i trong Lu t Thi hành án dân s ệ

ủ V ệ N , và một số n hư ng d n khác có liên quan.

3- Mụ í ụ

Mụ ủ t , ,

th c trạng ịnh pháp lu ũ ư c trạng áp dụ ệ ban

hành ệ ạ quá trình gi i quy t tranh ch p bằng tố

tụng Trọng tài thư ng mại, t ó ệ ạ ,

ệ ụ ệ ễ

bằng Trọng tài, ằ ụ ụ ụ ố ư ột số ki n nghị

ệ , hợ ó , ống nh t ch ịnh này trong pháp lu t tố tụng dân

s nói chung và pháp lu t v Trọng tài ư ại nói riêng.

ạ ượ ụ , ộ ố ệ ụ

:

-Một là, ằ ỏ ệ

ạ ệ ụ ệ ạ ặ

ằng Trọng tài ư ại.

6

- là, ố ố ệ ụ ệ

ạ ễ ư ạ bằng

tố tụng T ọ

- là, ệ ạ , ị ệ

ạ củ T ọ ư ạ ; các ịnh trong Chư ng VIII ộ

Tố ụ V ệ N phần các BPKCTT ược áp dụng trong tố tụng

Trọng tài; và cuối cùng là các ịnh v việc t ch c thi hành một quy ịnh v

BPKCTT trong Lu t Thi hành án dân s , t ó ệ

ệ

- n là, tham kh o pháp lu t v BPKCTT trong tố tụng Trọng tài ư ại

của một số nư c có n n tài phán Trọng tài i ư: Pháp, Nh t B T

Q ố , ó s ệu qu củ ịnh pháp lu t nộ ịa

hiện hành.

-Năm là, nêu ộ ố xu ụ ằm hoàn thiệ ịnh của

T ọ ư ạ , ịnh tại Chư ng VIII ộ Tố tụng dân s Việt

Nam v BPKCTT n gi i quy t tranh ch p bằ ư ng ố ụ

T ọ , ũ ư ịnh v thi hành BPKCTT của Lu t Thi hành án dân s .

4- Đố ượ

V ối tượ , tài t p trung nghiên c u quy định về biện pháp kh n cấp

tạm th tron qu trìn ả quyết tr n ấp ằng t tụng Tr n tà t ơng mại ở

Việt Nam lý lu , m lu t học, pháp lu t th ịnh, th c tiễn

áp dụ t các ư ạ , ặt trong

bối c nh th c hiện Chi ược c ư theo Nghị quy t 49/2005 của Bộ

Chính trị. Cụ th , tác gi t p trung nghiên c ị n BPKCTT

trong Lu t Trọng tài thư ng mạ 2 ; ị n BPKCTT

trong Bộ lu t Tố tụng dân s s i b 2 ; ối cùng là các quy

ịnh v thi hành các BPKCTT trong Lu t Thi hành án dân s 2008, cùng một

số n hư ng d n có liên quan. ũ ợ nghiên c u, tham kh o

thêm pháp luật thự địn một và n tr n t ế nh Pháp, Nhật Bản và Trung

Qu c về ện pháp kh n cấp tạm th i trong t tụng Tr ng tài t ơn mại phục

vụ mục tiêu , ố

V ạ ủ , ỉ ạ

ạ ủ Nư c CHXHCN V ệ N n ệ