Biện pháp khẩn cấp tạm thời - phong tỏa tài sản của người có nghĩa vụ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINH

LÊ HỒNG SƠN

LUẬN VĂN THẠC SĨ

CHUYÊN NGÀNH LUẬT DÂN SỰ VÀ TỐ TỤNG DÂN SỰ

ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2020

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINH

Chuyên ngành: Luật Dân sự và Tố tụng dân sự

Định hướng ứng dụng

Mã số: 8380103

Người hướng dẫn khoa học: Ts. Nguyễn Văn Tiến

Học viên: Lê Hồng Sơn

Lớp: Cao học Luật, An Giang khóa 1

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2020

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận văn Thạc sĩ Luật học với đề tài: “Biện pháp khẩn

cấp tạm thời - Phong tỏa tài sản của người có nghĩa vụ” là công trình nghiên cứu

do chính tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của Ts. Nguyễn Văn Tiến.

Các thông tin, ví dụ và trích dẫn trong Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy

và trung thực. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong bất kỳ

công trình nào khác.

Tác giả luận văn

Lê Hồng Sơn

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

TT TỪ VIẾT TẮT TỪ ĐƯỢC VIẾT TẮT

1 BLDS Bộ luật Dân sự năm 2015

2 BLTTDS Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015

3 BPKCTT Biện pháp khẩn cấp tạm thời

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU.....................................................................................................1

CHƯƠNG 1. QUYỀN YÊU CẦU VÀ CĂN CỨ ÁP DỤNG BIỆN PHÁP KHẨN

CẤP TẠM THỜI LÀ PHONG TỎA TÀI SẢN CỦA NGƯỜI CÓ NGHĨA VỤ..

.................................................................................................................................6

1.1. Quyền yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời là phong tỏa tài

sản của người có nghĩa vụ .................................................................................6

1.2. Căn cứ áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời là phong tỏa tài sản của

người có nghĩa vụ .............................................................................................17

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 .....................................................................................24

CHƯƠNG 2. THỦ TỤC ÁP DỤNG, THAY ĐỔI, HỦY BỎ BIỆN PHÁP

KHẨN CẤP TẠM THỜI LÀ PHONG TỎA TÀI SẢN CỦA NGƯỜI CÓ

NGHĨA VỤ ...........................................................................................................25

2.1. Xử lý yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời là phong tỏa tài sản

của người có nghĩa vụ ......................................................................................25

2.2. Khiếu nại, giải quyết khiếu nại về quyết định áp dụng, thay đổi, hủy bỏ

hoặc không áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời là phong

tỏa tài sản của người có nghĩa vụ....................................................................36

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 .....................................................................................44

KẾT LUẬN...........................................................................................................45

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Biện pháp khẩn cấp tạm thời là một trong những quy định pháp lý có ý nghĩa

quan trọng trong việc bảo vệ kịp thời quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong

Bộ luật Tố tụng dân sự. Trong quá trình Tòa án giải quyết vụ án dân sự, đương sự có

yêu cầu Tòa án phải ban hành quyết định áp dụng một hoặc một số biện pháp khẩn

cấp tạm thời để giải quyết yêu cầu cấp bách của đương sự nhằm bảo vệ chứng cứ

hoặc để bảo đảm thi hành án. Các biện pháp khẩn cấp tạm thời quy định trong Bộ luật

Tố tụng dân năm 2015, trong đó có biện pháp “Phong tỏa tài sản của người có nghĩa

vụ” quy định tại khoản 11 Điều 114 BLTTDS, được quy định cụ thể tại Điều 126 của

BLTTDS, được áp dụng nhiều trong thực tiễn giải quyết vụ án dân sự. Việc áp dụng

quy định này đã đảm bảo có hiệu quả trong thời gian Tòa án giải quyết vụ án như kịp

thời giữ được tài sản để giải quyết yêu cầu cấp bách của đương sự, đảm bảo cho việc

giải quyết vụ án, đảm bảo thi hành án. Tuy nhiên, qua thời gian công tác thực tiễn tại

Tòa án nhân dân, tác giả nhận thấy việc áp dụng biện pháp phong tỏa tài sản của

người có nghĩa vụ trong giải quyết vụ án dân sự có những vướng mắc do quy định

của pháp luật không phù hợp thực tiễn hoặc pháp luật chưa quy định. Cụ thể:

Thứ nhất, người yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời là phong tỏa

tài sản của người có nghĩa vụ không cung cấp đầy đủ về nguồn gốc tài sản của

người có nghĩa vụ.

Thứ hai, về ủy quyền yêu cầu áp dụng BPKCTT là phong tỏa tài sản của

người có nghĩa vụ.

Thứ ba, phong tỏa tài sản của người có nghĩa vụ trong trường hợp người có

nghĩa vụ bị tuyên bố người vắng mặt tại nơi cư trú.

Thứ tư, về yêu cầu, kiến nghị áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời.

Thứ năm, về cùng một tài sản nhưng có nhiều đương sự cùng yêu cầu áp

dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời là phong tỏa tài sản của người có nghĩa vụ.

Thứ sáu, về xác định giá trị tài sản phong tỏa.

Thứ bảy, về yêu cầu sửa đồi, bổ sung đơn yêu cầu, chứng cứ chứng minh cho

việc yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời là phong tỏa tài sản của người có

nghĩa vụ.

2

Thứ tám, về phong tỏa tài sản có giá trị cao hơn nghĩa vụ của người bị áp

dụng BPKCTT và các bất cập khác.

Nhận thức được tầm quan trọng của biện pháp khẩn cấp tạm thời là phong tỏa

tài sản của người có nghĩa vụ, tác giả lựa chọn đề tài “Biện pháp khẩn cấp tạm thời

- Phong tỏa tài sản của người có nghĩa vụ” làm đề tài luận văn Thạc sỹ Luật học.

2. Tình hình nghiên cứu đề tài

Liên quan đến biện pháp khẩn cấp tạm thời là phong tỏa tài sản của người có

nghĩa vụ có nhiều công trình nghiên cứu, có thể kể ra như sau:

- Trường Đại học Luật TPHCM (2017), “Giáo trình Luật tố tụng dân sự Việt

Nam”, NXB Hồng Đức, Hội Luật gia Việt Nam. Trong giáo trình này đã có sự phân

tích, làm rõ các vấn đề liên quan đến áp dụng BPKCTT là “Phong tỏa tài sản của

người có nghĩa vụ”. Tuy nhiên, do giáo trình nghiên cứu về lý luận nên về bất cập

và thực tiễn chưa được đề cập.

- Trường Đại học Luật TPHCM, (2016, Nguyễn Thị Hoài Phương chủ biên),

NXB Hồng Đức – Hội luật gia Việt Nam. Trong công trình này, các tác giả đã phân

tích về các điểm mới của BLTTDS năm 2015. Đây là nguồn nhận thức quan trọng

để tác giả triển khai đề tài.

- Đỗ Thị Thúy, “Phong tỏa tài sản của người có nghĩa vụ theo quy định của

BLTTDS năm 2015”, tạp chí Tòa án nhân dân điện tử. Bài viết này là một sự ghi

nhận trong nghiên cứu lý luận và thực tiễn và chỉ ra những vướng mắc đối với một

số loại tài sản là nhà đất, tài sản chung không phân chia, có lẽ đây là bài viết mang

tính chất định hướng tham khảo sâu hơn về quy định đối với BPKCTT “Phong tỏa

tài sản của người có nghĩa vụ”. Tuy nhiên, phạm vi nghiên cứu của bài viết chỉ

dừng lại ở phân tích vướng mắc đối tài sản chung mà chưa có sự phân tích chi tiết

từng nội dung của vấn đề này.

- Nguyễn Thành Duy, “Một số vấn đề về việc áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện

pháp khẩn cấp tạm thời theo quy định tại Chương VIII của Bộ luật Tố tụng dân sự

trên thực tiễn”, bài đăng trên cổng thông tin điện tử Tòa án nhân dân tối cao. Bài

viết này nghiên cứu các trường hợp thay đổi, hủy bỏ áp dụng biện pháp phong tỏa,

khoản tiền nộp đảm bảo, giải quyết khiếu nại. Đây là cơ sở tham khảo định hướng

cho việc nghiên cứu toàn diện hơn về biện pháp phong tỏa tài sản của người có

nghĩa vụ trong BLTTDS.

3

- Ngọc Trâm “Áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời, buộc thực hiện biện

pháp bảo đảm tại phiên tòa trong tố tụng dân sự” của tác giả Ngọc Trâm, bài đăng

trên tạp chí Tòa án nhân dân điện tử. Bài viết tập trung phân tích vướng mắc về việc

thực hiện biện pháp bảo đảm được bắt đầu từ thời điểm Hội đồng xét xử ra quyết

định buộc thực hiện biện pháp bảo đảm, nhưng người yêu cầu phải xuất trình chứng

cứ về việc đã thực hiện xong biện pháp bảo đảm trước khi Hội đồng xét xử vào

phòng nghị án.

Nhìn chung, các nguồn tư liệu nghiên cứu ở những vấn đề, khía cạnh pháp lý

khác nhau cho từng nội dung liên quan đến biện pháp phong tỏa tài sản của người có

nghĩa vụ là một vấn đề cần thiết được nghiên cứu. Tuy nhiên, các công trình trên hiện

chỉ nghiên cứu dưới dạng ghi nhận những vướng mắc, bất cập của quy định pháp luật

cho từng lĩnh vực. Đồng thời, do Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 đã có hiệu lực

pháp luật nhưng đến nay chưa có tác giả nào nghiên cứu từng quy định cụ thể về biện

pháp phong tỏa tài sản của người có nghĩa vụ và thực tế vấn đề này hiện nay chưa

được nghiên cứu một cách chuyên sâu dưới dạng đề tài Luận văn Thạc sĩ. Do đó, trên

cơ sở sử dụng những kiến thức từ lý luận và thực tiễn thông qua các nguồn tài liệu

được nêu, người viết sẽ đúc kết một số kiến thức nhất định về đề tài, đồng thời vận

dụng khả năng nghiên cứu của bản thân đi vào phân tích chuyên sâu về biện pháp

phong tỏa tài sản của người có nghĩa vụ. Qua đó, người viết đề xuất một số giải pháp

nhằm hoàn thiện pháp luật về phong tỏa tài sản của người có nghĩa vụ.

3. Mục đích nghiên cứu của đề tài

Thông qua việc phân tích các quy định của pháp luật về BPKCTT là phong

tỏa tài sản của người có nghĩa vụ, thực tiễn áp dụng quy định này, công trình chỉ ra

những bất cập của luật, vướng mắc khi áp dụng về phong tỏa tài sản của người có

nghĩa vụ nhằm đề xuất một số kiến nghị để hoàn thiện pháp luật về phong tỏa tài

sản của người có nghĩa vụ.

Mục tiêu cụ thể:

Đề tài nghiên cứu có nhiệm vụ làm sáng tỏ các vấn đề cơ bản sau:

- Phân tích quy định của pháp luật về phong tỏa tài sản của người có nghĩa vụ.

- Đánh giá thực trạng áp dụng pháp luật về phong tỏa tài sản của người có

nghĩa vụ