Bệnh học và điều trị nội khoa part 6 pdf

4. §IÒU TRÞ B»NG THUèC THEO y häc cæ truyÒn

§íi h¹ tuú thuéc vµo tÝnh chÊt vµ c¸ch biÓu hiÖn mµ ph©n ra nhiÒu bÖnh

chøng kh¸c nhau, mçi bÖnh chøng l¹i cã c¸c thÓ l©m sµng kh¸c nhau, tuy

nhiªn c¸c triÖu chøng bÖnh lý còng nh− c¬ së lý luËn cho viÖc ®iÒu trÞ l¹i gièng

nhau, nh− vËy viªm sinh dôc n÷ hay ®íi h¹ cña YHCT cã thÓ ®iÒu trÞ nh− sau:

4.1. ThÓ tú h−

− Ph¸p trÞ: s¬ can, gi¶i uÊt, kiÖn tú.

− Bµi thuèc sö dông

+ Bµi Hoµn ®íi thang (Phã thanh chñ n÷ khoa): b¹ch truËt, ®¶ng s©m,

cam th¶o, th−¬ng truËt, b¹ch th−îc, sµi hå, trÇn b×, sa tiÒn tö, h¾c giíi

tuÖ (kinh giíi sao ®en).

VÞ thuèc T¸c dông Vai trß

B¹ch truËt KiÖn tú, t¸o thÊp Qu©n

Sµi hå Ph¸t t¸n phong nhiÖt, gi¶i uÊt Qu©n

§¶ng s©m Bæ tú, kiÖn vÞ, Ých khÝ, sinh t©n ThÇn

Th−¬ng truËt KiÖn tú t¸o thÊp ThÇn

B¹ch th−îc LiÔm ©m, d−ìng huyÕt, b×nh can T¸

H¾c giíi tuÖ Ph¸t h·n, khu phong T¸

TrÇn b× KiÖn tú, t¸o thÊp, hãa ®µm T¸

Sa tiÒn tö Thanh nhiÖt, lîi niÖu T¸

Cam th¶o ¤n trung, ®iÒu hßa c¸c vÞ thuèc Sø

4.2. ThÓ thËn h−

− Ph¸p trÞ: bæ thËn, tr¸ng d−¬ng, Ých tinh.

− Bµi thuèc sö dông

+ Bµi Néi bæ hoµn (N÷ khoa to¸t yÕu): léc nhung, thá ty tö, nhôc thung

dung, hoµng kú, quÕ nhôc, phô tö chÕ, tang phiªu tiªu, b¹ch tËt lª,

phôc thÇn, sa tËt lª, tö uyÓn nhung.

Uèng tr−íc b÷a ¨n.

285

VÞ thuèc T¸c dông Vai trß

Léc nhung Bæ thËn d−¬ng, bæ tinh huyÕt Qu©n

Tang phiªu tiªu Cè tinh, s¸p niÖu, liÔm h·n, chØ ®íi Qu©n

Thá ty tö Bæ can thËn, cè tinh ThÇn

Nhôc thung dung ¤n bæ thËn d−¬ng, nhuËn tr−êng T¸

Hoµng kú Bæ khÝ th¨ng d−¬ng khÝ cña tú, tiªu viªm T¸

QuÕ nhôc Trõ ©m h− ë h¹ tiªu, bæ mÖnh m«n háa T¸

Phô tö chÕ T¸n hµn, chØ thèng T¸

B¹ch tËt lª B×nh can cè s¸p, trõ thÊp T¸

Phôc thÇn ChØ kinh quý, an t©m thÇn T¸

Sa tËt lª B×nh can, khö thÊp T¸

Tö uyÓn nhung Khö thÊp, chØ thèng, bæ huyÕt, tiªu ®µm T¸

+ Bµi Cöu long ®¬n (Néi kinh thËp di): ®−¬ng quy, b¹ch linh, s¬n tra,

c©u kû tö, liªn nhôc, khiÕm thùc, lliªn hoa tu, thôc ®Þa, kim anh tö.

ChØ ®Þnh ®iÒu trÞ: thËn h− cña thanh ®íi, b¹ch d©m, b¹ch träc

VÞ thuèc T¸c dông Vai trß

Kim anh tö Bæ thËn tinh, cè s¸p Qu©n

Thôc ®Þa T− ©m, bæ thËn, d−ìng huyÕt Qu©n

§−¬ng quy Bæ huyÕt, d−ìng huyÕt ThÇn

B¹ch linh Trõ thÊp, lîi thñy, bæ tú vÞ T¸

S¬n tra Tiªu thùc tÝch, hµnh ø, hãa ®µm T¸

Liªn nhôc Bæ tú, d−ìng t©m, cè tinh T¸

Liªn hoa tu S¸p tinh Ých thËn, thanh t©m, chØ huyÕt T¸

C©u kû tö Bæ can, thËn T¸

KhiÕm thùc KiÖn tú, trõ thÊp, bæ thËn, s¸p tinh T¸

4.3. ThÓ khÝ uÊt

− Ph¸p trÞ: s¬ can, lý tú, gi¶i uÊt, thanh nhiÖt.

− Bµi thuèc sö dông

+ Bµi Tiªu dao t¸n: ®−¬ng quy (sao) 30g, b¹ch linh 30g, th−îc d−îc (sao

r−îu) 30g, sµi hå 30g, b¹ch truËt (sao) 30g, chÝch th¶o 16g, b¹c hµ.

286

VÞ thuèc T¸c dông Vai trß

Sµi hå §¾ng, hµn, vµo can, ®ëm, t©m bµo, tam tiªu: t¶ nhiÖt, gi¶i ®éc,

th¨ng ®Ò

Qu©n

B¹ch th−îc §¾ng, chua, l¹nh, vµo can tú, phÕ: d−ìng huyÕt, lîi thñy, liÔm ©m ThÇn

UÊt kim Cay, ®¾ng, «n vµo tú, can: hµnh huyÕt, ph¸ ø, hµnh khÝ gi¶i uÊt ThÇn

§−¬ng quy Ngät, cay, Êm vµo t©m, can, tú: d−ìng huyÕt, ho¹t huyÕt ThÇn

B¹ch truËt Ngät, ®¾ng, Êm; vµo tú, vÞ: kiÖn tú, t¸o thÊp, chØ h·n, an thÇn T¸

B¹ch linh Ngät, nh¹t, b×nh; vµo t©m, tú, phÕ, thËn: lîi niÖu thÈm thÊp, kiÖn tú,

an thÇn

T¸

Cam th¶o Ngät, b×nh; vµo 12 kinh: bæ trung khÝ, hßa ho·n, gi¶i ®éc T¸, sø

+ Bµi TrÇm h−¬ng gi¸ng khÝ (Chøng trÞ chuÈn th»ng): trÇm h−¬ng, ch©n

gi¸ng h−¬ng, hæ kinh cèt, nh©n s©m, long ®ëm th¶o.

ChØ ®Þnh trong khÝ uÊt cña b¹ch b¨ng

VÞ thuèc T¸c dông Vai trß

TrÇm h−¬ng Gi¸ng khÝ, bæ nguyªn d−¬ng, h¹ ®µm Qu©n

Nh©n s©m §¹i bæ nguyªn khÝ, chØ huyÕt, sinh t©n dÞch Qu©n

Ch©n gi¸ng h−¬ng Trî khÝ, trõ ®µm ThÇn

Hæ kinh cèt Th«ng khÝ, bæ thËn, tr¸ng d−¬ng T¸

Long ®ëm th¶o Thanh can, trõ thÊp nhiÖt T¸

Hïng hoµng Gi¶i ®éc, s¸t trïng T¸

X¹ h−¬ng Khai khiÕu, th«ng kinh l¹c Sø

Nhò h−¬ng §iÒu khÝ hßa huyÕt T¸

4.4. ThÓ thÊp nhiÖt

− Ph¸p trÞ: thanh nhiÖt, ho¸ thÊp.

− C¸c bµi thuèc sö dông

+ Bµi Long ®ëm t¶ can thang: long ®ëm th¶o 20g, tr¹ch t¶ 12g, sa tiÒn tö

12g, méc th«ng 12g, sinh ®Þa 12g, sµi hå 12g, ®−¬ng quy 12g, s¬n chi

12g, hoµng cÇm 12g, cam th¶o 6g.

ChØ ®Þnh cho thÊp nhiÖt cña b¹ch ®íi vµ thanh ®íi

287

VÞ thuèc T¸c dông Vai trß

Long ®ëm th¶o §¾ng, hµn: t¶ can ®ëm thùc háa, thanh h¹ tiªu thÊp nhiÖt Qu©n

Hoµng cÇm §¾ng, hµn: t¶ phÕ háa, thanh thÊp nhiÖt Qu©n

Chi tö §¾ng, hµn: thanh nhiÖt t¶ háa, lîi tiÓu, cÇm m¸u Qu©n

Sµi hå B×nh can, h¹ sèt ThÇn

Sa tiÒn tö Ngät, hµn: thanh phÕ, can, thÈm bµng quang thÊp nhiÖt ThÇn

Tr¹ch t¶ Thanh thÊp nhiÖt bµng quang, thËn T¸

Méc th«ng §¾ng, hµn: gi¸ng t©m háa, thanh phÕ nhiÖt, lîi tiÓu tiÖn, th«ng

huyÕt m¹ch

T¸

§−¬ng quy D−ìng can huyÕt ThÇn

Sinh ®Þa Ngät, ®¾ng, hµn: sinh t©n dÞch, l−¬ng huyÕt ThÇn

Cam th¶o B×nh, ngät: bæ tú vÞ, nhuËn phÕ, thanh nhiÖt, gi¶i ®éc, ®iÒu hßa

c¸c vÞ thuèc

Sø

+ Bµi Gia vÞ nhÞ diÖu t¸n: hoµng b¸ 10g, th−¬ng truËt 12g, ®−¬ng quy

12g, quy b¶n 15g, ng−u tÊt 10g, phßng kû 12g, tú gi¶i 6g.

ChØ ®Þnh cho thÊp nhiÖt cña b¹ch b¨ng

VÞ thuèc T¸c dông Vai trß

Hoµng b¸ T¶ t−íng háa, thanh thÊp nhiÖt ë h¹ tiªu Qu©n

Th−¬ng truËt ¤n trung hãa ®µm Qu©n

§−¬ng quy D−ìng huyÕt, ho¹t huyÕt ThÇn

Quy b¶n T− ©m, tiÒm d−¬ng T¸

Ng−u tÊt Hµnh huyÕt, t¸n ø, lîi thÊp T¸

Phßng kû Thanh thÊp nhiÖt ë huyÕt phËn, lîi thñy trõ thÊp T¸

Tú gi¶i ThÈm thÊp, lîi niÖu, kiªn tú T¸

+ Bµi Tam bæ hoµng (N÷ khoa chuÈn th»ng): hoµng liªn (sao) 12g, hoµng

cÇm (sao) 12g, hoµng b¸ (sao) 12g, s¬n chi 8g.

ChØ ®Þnh cho thÊp nhiÖt cña xÝch ®íi

VÞ thuèc T¸c dông Vai trß

Hoµng liªn (sao) Thanh nhiÖt t¸o thÊp Qu©n

Hoµng cÇm (sao) L−¬ng huyÕt, thanh thÊp nhiÖt ThÇn

Hoµng b¸ (sao) T− ©m, thanh nhiÖt t¸o thÊp ThÇn

S¬n chi Hµnh huyÕt, gi¶m ®au T¸

288

+ Bµi thuèc Tam bæ hoµng (nh− trªn) gia thªm sµi hå 16g, nh©n trÇn

12g. ChØ ®Þnh cho thÊp nhiÖt cña b¹ch träc.

+ Bµi B¸t tiªn Èm (S¶n khoa ph¸t méng): thæ phôc linh, b¹ch linh, trÇn

b×, ®−¬ng quy, kim ng©n hoa, xuyªn khung, ®¹i hoµng

ChØ ®Þnh cho thÊp nhiÖt cña xÝch b¹ch ®íi

VÞ thuèc T¸c dông Vai trß

Thæ phôc linh Lîi thÊp, thanh nhiÖt Qu©n

B¹ch linh Trõ thÊp, lîi thñy, bæ tú vÞ Qu©n

TrÇn b× KiÖn tú, lý khÝ t¸o thÊp ThÇn

§−¬ng quy Bæ huyÕt, ho¹t huyÕt, ®iÒu kinh ThÇn

Kim ng©n hoa Thanh nhiÖt gi¶i ®éc T¸

Xuyªn khung Hµnh khÝ, ho¹t huyÕt, gi¶m ®au T¸

§¹i hoµng H¹ tÝch trÖ T¸

Cam th¶o §iÒu hßa vÞ thuèc Sø

Bµi Gi¶i ®éc tø vËt thang (Y häc nhËp m«n): hoµng cÇm, hoµng liªn,

hoµng b¸, sinh ®Þa, chi tö, d−¬ng quy, b¹ch th−îc, xuyªn khung, thôc ®Þa.

ChØ ®Þnh trong thÊp nhiÖt cña ®íi ngò s¾c

VÞ thuèc T¸c dông Vai trß

Hoµng cÇm Thanh thÊp nhiÖt, gi¶i ®éc Qu©n

Hoµng liªn Thanh can nhiÖt, t¸o thÊp, gi¶i ®éc Qu©n

Hoµng b¸ Thanh nhiÖt t¸o thÊp ë h¹ tiªu Qu©n

Sinh ®Þa Bæ ©m, thanh nhiÖt l−¬ng huyÕt ThÇn

Chi tö Thanh nhiÖt l−¬ng huyÕt t¶ ho¶ ThÇn

§−¬ng quy Bæ huyÕt, d−ìng huyÕt T¸

B¹ch th−îc LiÔm ©m, d−ìng huyÕt, b×nh can T¸

Xuyªn khung Hµnh khÝ, ho¹t huyÕt, chØ thèng T¸

Thôc ®Þa T− ©m d−ìng huyÕt, bæ thËn T¸

4.5. ThÓ ®µm thÊp

− Ph¸p trÞ: ho¸ ®µm t¸o thÊp.

− Bµi thuèc sö dông:

289