Bệnh học thủy sản tập 3 - Bệnh ký sinh trùng part 10 docx

BÖnh häc thñy s¶n- phÇn 3 391

3.1.3. DÊu hiÖu bÖnh lý vµ t¸c h¹i

Ichthyoxenus tr−ëng thµnh th−êng ký sinh trong xoang s¸t gèc v©y ngùc cña c¬ thÓ c¸,

xoang cã lç th«ng ra ngoµi nh−ng cã mµng ng¨n víi xoang tim, xoang nµy cßn gäi lµ tói ký

sinh, xung quanh miÖng cña tói cã vÈy bao quanh. CÊu t¹o v¸ch tói ký sinh gièng cÊu t¹o da

cña c¸. Th−êng trong xoang Ichthyoxenus sèng tõng cÆp, con c¸i lín, con ®ùc nhá, cã khi

chØ cã con c¸i hoÆc chØ cã con ®ùc. ë trong xoang, ®Çu cña con c¸i Ichthyoxenus h−íng vÒ

phÝa ®u«i con c¸, mÆt bông h−íng vÒ phÝa tim cña c¸, nh− vËy sÏ thuËn lîi cho h« hÊp vµ lÊy

thøc ¨n. Con ®ùc nhá nªn cã thÓ vËn ®éng tù do trong xoang nªn vÞ trÝ kh«ng cè ®Þnh. ë

trong tói ký sinh, c¬ thÓ lín dÇn nªn kh«ng chui ra lç ®−îc. Trªn c¬ thÓ c¸ chØ cÇn 1-2 con

ký sinh ®· lµm cho c¸ mÊt kh¶ n¨ng sinh s¶n v× tuyÕn sinh dôc kh«ng ph¸t triÓn. NÕu chØ 1

con Ichthyoxenus ký sinh sÏ lµm cho c¸ h−¬ng mÊt th¨ng b»ng vµ kh«ng l©u sau c¸ sÏ chÕt.

Cßn 3-4 trïng Ichthyoxenus ký sinh trªn da, mang c¸ gièng, c¸ cã biÓu hiÖn b¬i léi hçn

lo¹n, mang tiÕt nhiÒu dÞch, da tô m¸u nhÊt lµ gèc v©y ngùc. TÕ bµo nang t¨ng sinh, t¬ mang

dÝnh l¹i nghiªm träng, c¸c tæ chøc t¬ mang ®øt rêi, lé x−¬ng ra ngoµi, v©y còng bÞ tæn h¹i,

qua vµi ngµy c¸ chÕt.

ë ViÖt Nam, gÆp ký sinh trïng hä Cymothoidae thuéc bé Isopoda ký sinh ë da, mang d−íi

gèc v©y ngùc ë c¸ n−íc ngät vµ nhiÒu loµi c¸ n−íc lî, c¸ biÓn. Nã hót m¸u vµ c¸c chÊt dinh

d−ìng lµm c¸ gÇy yÕu. Ký sinh trïng hä Cymothoidae ph¸t triÓn m¹nh ë nhiÖt ®é 22-230

C.

3.1.4. Ph−¬ng ph¸p phßng trÞ

DiÖt ®ù¬c trïng tr−ëng thµnh khã nªn tËp trung diÖt Êu trïng thø 2. §èi víi c¸ lång, thêi kú

bÞ nhiÔm Cymothoidae t−¬ng ®èi cao, chän ngµy lÆng giã, Ýt sãng dïng Dipterex 90% cho

vµo tói treo trong lång. L−îng thuèc cho vµo tói phô thuéc vµo thÓ tÝch n−íc, th−êng dïng

15-20 g/m3

.

Mïa ph¸t bÖnh nªn ®¸nh b¾t c¸c loµi c¸ th−êng bÞ c¶m nhiÔm ký sinh trïng Cymothoidae.

Êu trïng Cymothoidae cã tÝnh h−íng quang m¹nh, th−êng hay b¬i gÇn bê nªn vµo mïa sinh

s¶n cña Cymothoidae chän ngµy lÆng giã bãn Dipterex 0,5 ppm xuèng quanh ao, c¸ch bê

kho¶ng 30 cm ®Ó diÖt Êu trïng vµ bãn c¸ch 3-4 ngµy/lÇn.

Khi ký sinh ë mét sè loµi c¸, Cymothoidae lµm cho c¸ mÊt kh¶ n¨ng sinh s¶n nªn trong c¸c

hå chøa n−íc c¸ khoÎ th−êng b¬i lªn c¸c th−êng nguån ®Ó ®Î cßn c¸ bÞ bÖnh ë l¹i h¹ nguån

nªn ng−êi ta tËp trung b¶o vÖ c¸c b·i ®Î ®Ó b¶o vÖ nguån lîi ®ång thêi tÝch cùc ®¸nh b¾t c¸

bÖnh ë h¹ nguån ®Ó ng¨n chÆn nguån bÖnh l©y lan.

Trong c¸c ao nÕu ph¸t hiÖn thÊy Cymothoidae tr−ëng thµnh ký sinh nªn lËp tøc ®¸nh b¾t c¸,

nÕu lµ Êu trïng cña Cymothoidae ta bãn Dipterex 90% víi nång ®é 0,3-0,7 ppm.

3.2. BÖnh rËn c¸- Alitroposis.

3.2.1. T¸c nh©n g©y bÖnh

Hä Aegidae White, 1850

Gièng Alitropus Edwards, 1940

Loµi Alitropus typus Edwards, 1940 (H×nh 362).

H×nh d¹ng rËn c¸ Alitropus typus cã th©n dÑt, réng, h×nh ovan, mÆt bông ph¼ng, mÆt l−ng

h¬i låi. Bông h¬i hÑp h¬n ngùc. §èt bông cuèi cïng (®u«i) trßn kh«ng ®Òu. Cã 2 m¾t lín.

hai ®èt ®Çu cña c¸n Anten I kh«ng vång lªn. §Üa tr¸n cña m«i trªn hÑp. MÊu hµm cña hµm

trªn h×nh thµnh nh¸nh r¨ng. Ch©n hµm kh¸ ph¸t triÓn cã ®èt gèc dµi. Ch©n hµm ph©n 2 ®èt,

®èt cuèi mang gai mãc. Ch©n ngùc I- III cã gèc kh«ng réng, hoÆc nh¸nh cã gai. Ngãn ch©n

lín vµ cong.