Ý định quay về quê nhà của người lao động nhập cư vào Thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

----------------------

NGUYỄN QUANG THÁI

“Ý ĐỊNH QUAY VỀ QUÊ NHÀ CỦA NGƯỜI LAO ĐỘNG

NHẬP CƯ VÀO THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH”

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ HỌC

Thành Phố Hồ Chí Minh – Năm 2017

ii

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan rằng luân văn n ̣ ày “Ý Đinh Quay V ̣ ề Quê Nhà Của Người Lao

Đông Nh ̣ âp Cư V ̣ ào Thành Phố HồChíMinh” là bà

i nghiên cứu của chính tôi.

Ngoà

i những tà

i liêu tham kh ̣ ảo đươc tr ̣ ích dẫn trong luân văn n ̣ ày tôi cam đoan

rằng toàn phần hay những phần nhỏ của luân văn n ̣ ày chưa từng đươc công b ̣ ố hoăc đư ̣ ơc ̣

sử dung đ ̣ ể nhân ḅ ằng cấp ở những nơi khác.

Không có sản phẩm, nghiên cứu nào của ngườ

i khác đươc s ̣ ử dung trong lu ̣ ân văn ̣

này mà không đươc tr ̣ ích dẫn theo đúng qui đinh. ̣

Luân văn n ̣ ày chưa bao giờ đươc n ̣ ôp đ ̣ ể nhân b ̣ ất kỳ bằng cấp nào tai c̣ ác trường

đai ḥ oc ho ̣ ăc cơ s ̣ ở đào tao ṇ ào khác.

Thành Phố Hồ ChíMinh, năm 2017

Ngườ

i thưc hi ̣ ên đ̣ ề tà

i

NGUYỄN QUANG THÁI

iii

LỜI CẢM ƠN

Lờ

i đầu tiên tôi xin trân trong c ̣ ảm ơn PGS.TS Nguyễn Minh Hà đãtân t ̣ ình hướng

dẫn và dành nhiều thờ

i gian chinh ̉ sửa, góp ý kiến cho đề tà

i của tôi đươc ho ̣ àn thiên.̣

Xin gửi lờ

i cảm ơn đến thư viên ̣ Trường Đai Ḥ oc Ṃ ở Thành Phố Hồ ChíMinh và

thư viên Trư ̣ ờng Đai Ḥ oc Kinh T ̣ ế Thành Phố Hồ ChíMinh đãhỗtrợcung cấp cho tôi tà

i

liêu ̣ tham khảo hữu ích để hoàn thiên đ̣ ề tà

i này.

Cuối cùng, xin cảm ơn những ý kiến đóng góp của các quý Thầy Cô khoa Sau đai ̣

hoc Trư ̣ ờng Đai Ḥ oc Ṃ ở TP.HCM, cảm ơn các anh chi ̣hoc viên đi trư ̣ ớc đãđông viên v ̣ à

giúp đỡ, cảm ơn ban b ̣ è và đặc biệt là gia đình, vợ và hai con đãủng hộ tôi trong suốt

thờ

i gian thưc hi ̣ ên đ̣ ề tà

i này.

Thành Phố Hồ ChíMinh, năm 2017

iv

TÓM TẮT

Nhìn chung, những nghiên cứu di dân trước đây tai nh ̣ ững quốc gia đang phá

t

triển chỉra rằng có sựkhác biêt gi ̣ ữa tỉ

lê ̣di cư giữa nam và nữ. Ở Châu Phi và Châu Á,

nam di cư nhiều hơn nữ, nhưng trong thờ

i gian gần đây nữ giớ

i lai c̣ ó dấu hiêu di cư ̣

nhiều hơn nam giớ

i. Tai ṃ ôt ṣ ố nước Châu Á như Ấn Đô, Ḥ àn Quốc, và Philippines nữ

di cư vào các thành phố nhiều hơn nam, tuy nhiên, nam di cư đến các vùng khác thuôc ̣

khu vưc nông thôn th ̣ ì nhiều hơn nữ(Yap, 1977). Tai Vi ̣ êt Nam ph ̣ ần đông người di cư

đều là những người trẻ tuổi; khoảng 60% số người di cư nam và 66% số người di cư nữ

trong độ tuổi từ 15-29 và đa số chưa lập gia đình (Điều tra dân số và nhà ở, 1999). Tương

tư, ̣ điều tra giữa kỳ năm 2004 ở Thành phố Hồ Chí Minh, cụ thể là độ tuổi di cư của nữ

thường sớm hơn của nam và số lượng người di cư là nữ đang ngày càng tăng. Đặc biệt di

cư nữ giớ

i đến các khu đô thị và khu công nghiệp. Ngoà

i ra, những ngườ

i có hoc v ̣ ấn

càng cao thìho ̣thưc hi ̣ ên ̣ di chuyển càng xa, đăc bi ̣ êt đ̣ ối vớ

i những ngườ

i di cư nhiều lần

thì có

trình đô ̣hoc ṿ ấn tốt hơn so vớ

i những ngườ

i di cư môt l ̣ ần (Plymas Khunpukdee,

1999). Bên canh đ ̣ ó

, những ngườ

i di cư khu vưc th ̣ ành thi ̣thì có

trình đô ̣hoc ṿ ấn cao so

vớ

i ngườ

i di cư khu vưc nông thôn, v ̣ à nam di cư thìhoc ̣ vấn tốt hơn nữ(Mowat, 1977).

Tuy nhiên, song song vớ

i các luồng di cư vào thành thi, ṭ ai ̣ Viêt Nam c ̣ ũng xuất

hiên c ̣ ác hiên t ̣ ương di cư v ̣ ề quê nhà và

thông qua kết quả nghiên cứu ý đinh v ̣ ề quê của

những ngườ

i di cư vào thành phố đươc th ̣ ưc hi ̣ ên b ̣ ởi phương pháp hồi qui Binary

Logistic cho thấy có 08 yếu tố tác động đến ý đinh v ̣ ề quê của ngườ

i di cư vào thành phố

bao gồm các yếu tố Giới tính của ngườ

i di cư; Đô ̣tuổi của ngườ

i di cư; Tinh tr ̀ ang hôn ̣

nhân của ngườ

i di cư; Trình đô ̣hoc ṿ ấn của ngườ

i di cư; Thu nhâp c ̣ ủa ngườ

i di cư; Tình

trang vi ̣ êc l ̣ àm của ngườ

i di cư; Yếu tố rủi ro kinh tế gia đình; và Điều kiên kinh t ̣ ế khó

khăn của ngườ

i di cư. Trong đó

, hai yếu tố tác đông th ̣ ưc s ̣ ựvà có ý nghia th ̃ ống kê đó

là

Tình trang hôn nhân v ̣ à Thu nhâp c ̣ ủa ngườ

i di cư. Điều này đươc gi ̣ ải thích rằng những

ngườ

i chưa có gia đinh (đ ̀ ôc thân) c ̣ ó ý đinh v ̣ ề quê nhiều hơn so vớ

i ngườ

i di cư vào

thành phố đãcó gia đình. Hơn nữa, ngườ

i di cư vào thành phố có

thu nhâp gi ̣ ảm cũng có

xu hướng muốn về quê nhà hơn là những ngườ

i có

thu nhâp ̣ ổn đinh. ̣

v

PHỤ LỤC

LỜI CAM ĐOAN................................................................................................................ii

LỜI CẢM ƠN.....................................................................................................................iii

TÓM TẮT...........................................................................................................................iv

PHỤ LỤC ............................................................................................................................ v

DANH MUC H ̣ ÌNH ẢNH................................................................................................viii

DANH MUC B ̣ ẢNG BIỂU................................................................................................ix

DANH MUC VI ̣ ẾT TẮT..................................................................................................... x

CHƯƠNG 1: GIỚI THIÊỤ ................................................................................................. 1

1.1 Đăt ṿ ấn đề...................................................................................................................... 1

1.2 Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................................... 2

1.2.1 Mục tiêu chung.......................................................................................................................2

1.2.2 Mục tiêu nghiên cứu cụ thể ................................................................................................2

1.3 Câu hỏi nghiên cứu........................................................................................................ 2

1.4 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................................. 3

1.4.1 Đối tượng nghiên cứu: .........................................................................................................3

1.4.2 Phạm vi nghiên cứu: Khu vực Thành Phố Hồ Chí Minh. ..........................................3

1.4.3 Thời gian nghiên cứu: Tháng 9 năm 2015 đến tháng 07 năm 2016. .......................3

1.5 Phương pháp nghiên cứu ............................................................................................... 3

1.6 Ý nghia đ̃ ề tà

i nghiên cứu.............................................................................................. 3

1.7 Bố cục Luận Văn ........................................................................................................... 3

CHƯƠNG 2......................................................................................................................... 5

CƠ SỞ LÝ THUYẾT .......................................................................................................... 5

2.1 Các khá

i niêm di cư ̣ ....................................................................................................... 5

2.1.1 Đinh ngh ̣ ia di dân ̃

..................................................................................................................5

2.1.2 Đặc trưng chủ yếu của di dân.............................................................................................6

2.1.3 Phân loại các hinh th ̀ ức di dân ...........................................................................................7

2.1.4 Các chỉ

tiêu di dân.................................................................................................................9

2.2 Cơ sở lý

thuyết ................................................................................................................................10

vi

2.2.1 Sơ lươc̣ các lý thuyết..........................................................................................................10

2.2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc hồi hương của người dân ......................................14

2.3 Các nghiên cứu trước.....................................................................................................................18

2.4 Mô hình nghiên cứu.......................................................................................................................22

CHƯƠNG 3....................................................................................................................... 24

TỔNG QUAN DÂN SỐ, DI CƯ....................................................................................... 24

VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .............................................................................. 24

3.1 Quy mô dân số............................................................................................................. 24

3.2 Mức độ di cư theo các cấp hành chính ........................................................................ 26

3.3 Di cư giữa các vùng..................................................................................................... 27

3.4 Di cư giữa các tỉnh....................................................................................................... 31

3.5 Di cư nông thôn - thành thị.......................................................................................... 33

3.6 Các đặc trưng cơ bản của người di cư ......................................................................... 35

3.7 Di cư vào Thành Phố Hồ ChíMinh............................................................................. 36

3.8 Phương pháp nghiên cứu ............................................................................................. 39

3.8.1 Thiết kế nghiên cứu............................................................................................ 39

3.8.2. Mô hình nghiên cứu .......................................................................................... 40

3.8.3 Phương pháp thu thập thông tin và cỡ mẫu ....................................................... 44

3.8.4 Xây dưng thang đo v ̣ à

thiết kế bảng câu hỏi...................................................... 45

3.8.5 Khảo sá

t thử nghiêm v ̣ à hoàn thiên ḅ ảng câu hỏi.............................................. 46

3.8.6 Phương pháp chon ṃ ẫu và qui mô mẫu............................................................. 46

3.8.7 Phương pháp phân tích dữliêụ .......................................................................... 47

3.8.7.1 Phân tích thống kê mô tả dữ liệu .................................................................... 47

3.8.7.2 Kiểm tra độ tin cậy của thang đo .................................................................... 47

CHƯƠNG 4....................................................................................................................... 51

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU................................................................................................ 51

4.1 Thống kê mô tả dữliêu ṃ ẫu........................................................................................ 51

4.2 Phân tích thống kê các biến đinh lư ̣ ơng̣ ...................................................................... 52

4.3 Kiểm đinh đ ̣ ô ̣tin cây thang đo v ̣ à Phân tich nhân t ́ ố................................................... 53

4.3.2.1 Mô tả thang đo lường và số biến quan sát ...................................................... 55

vii

4.3.2.2 Kết quả phân tích nhân tố ............................................................................... 55

4.3.2.3 Giải thích các nhân tố sau khi phân tích EFA ................................................ 57

4.4 Hồi qui Binary Logistic ............................................................................................... 57

CHƯƠNG 5....................................................................................................................... 66

KẾT LUÂN V ̣ À GƠI ̣ Ý CHÍNH SÁCH ........................................................................... 66

5.1 Kết luâṇ ........................................................................................................................ 66

5.2 Đề xuất chính sách....................................................................................................... 66

5.3 Han ch ̣ ế của đề tà

i và hướng đề xuất nghiên cứu tiếp theo ......................................... 67

PHỤLUC ̣ 1 ....................................................................................................................... 69

PHỤLUC ̣ 2 ....................................................................................................................... 71

TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................................. 73

viii

DANH MUC̣ HÌNH ẢNH

Hình 0.1: Mô hình nghiên cứu........................................................................................... 22

Hình 0.2: Dân số nhập cư, xuất cư trong 5 năm trước điều tra 2009 của dòng di cư theo

vùng kinh tế-xã hội (Nguồn: Điều tra dân số và nhà ở, 2009).......................................... 39

Hình 0.3: Quy trình nghiên cứu......................................................................................... 40