Xung đột ở miền Nam Thái Lan trong thập niên đầu thế kỷ XXI

MOƒT SO£ VA£N —E¿ VE¿ NG÷‘ÿI HOA

TRONG —‘ÿI SO£NG VA N HOAŸ - XA’ HOƒI ‘¤ LAÿO

D÷‘NG VA N HUY*

V

Ù˘i tˆ ca˘ch la¯ mo‰t quo·c gia co˘ chung

ÒˆÙ¯ng bie‚n giÙ˘i phÌa Nam vÙ˘i

Trung Quo·c, La¯o cuıng la¯ mo‰t trong nhˆıng

quo·c gia —o‚ng Nam AŸ sÙ˘m co˘ mo·i lie‚n he‰

lÚch sˆ˚ vÙ˘i Trung Quo·c. Song, so vÙ˘i ca˘c

quo·c gia —o‚ng Nam AŸ kha˘c thÏ ngˆÙ¯i Hoa

Ù˚ La¯o Ìt ve‡ so· lˆÙÔng va¯ ye·u ve‡ maÎt thˆÔc lˆÔc

kinh te·. So· lˆÙÔng ngˆÙ¯i Hoa taÔi La¯o hie‰n

nay chÊ khoa˚ng 185.000 ngˆÙ¯i, so·ng ta‰p

trung chu˚ ye·u Ù˚ mo‰t so· Òo‚ thÚ va¯ ca˘c trung

ta‚m kinh te· lÙ˘n cu˚a nˆÙ˘c na¯y. Tˆ¯ khi La¯o

tie·n ha¯nh mÙ˚ cˆ˚a ne‡n kinh te· (naÍm 1986),

ngˆÙ¯i Hoa Ù˚ La¯o co˘ Òie‡u kie‰n pha˘t trieÂn

hÙn tre‚n nhie‡u lÛnh vˆÔc. VÚ the· ngˆÙ¯i Hoa

Ù˚ La¯o nga¯y ca¯ng ÒˆÙÔc gia taÍng, nha·t la¯ tˆ¯

khi Trung Quo·c va¯ La¯o taÍng cˆÙ¯ng quan he‰

ngoaÔi giao, theo Òo˘ quan he‰ kinh te· Òa‡u tˆ

cu˚a Trung Quo·c Ù˚ La¯o tie·n trieÂn mo‰t ca˘ch

maÔnh meı, Òie‡u na¯y Òaı ta˘c Òo‰ng maÔnh meı

tÙ˘i sˆÔ pha˘t trieÂn cu˚a co‰ng Òo‡ng ngˆÙ¯i Hoa

Ù˚ Òa‚y, Òo‡ng thÙ¯i cuıng la¯m gia taÍng la¯n

so˘ng di cˆ cu˚a ngˆÙ¯i Trung Quo·c sang La¯o

Òa‡u tˆ, buo‚n ba˘n va¯ mo‰t bo‰ pha‰n Òaı ÒÚnh

cˆ la‚u da¯i. Ba¯i vie·t na¯y bˆÙ˘c Òa‡u khaÈc hoaÔ

bˆ˘c tranh ve‡ lÚch sˆ˚ ngˆÙ¯i Hoa Ù˚ La¯o, thˆÔc

traÔng ve‡ nhˆıng thay ÒoÂi cu˚a ngˆÙ¯i Hoa Ù˚

La¯o ve‡ maÎt da‚n cˆ, ca·u tru˘c xaı ho‰i to‰c

ngˆÙ¯i, cuıng nhˆ ÒÙ¯i so·ng vaÍn hoa˘ - xaı ho‰i

cu˚a hoÔ, va¯ nha·t la¯ trong bo·i ca˚nh cu˚a sˆÔ

gia taÍng di da‚n ngˆÙ¯i Trung Quo·c mÙ˘i

trong giai ÒoaÔn hie‰n nay Ù˚ La¯o.

1. Ve‡ da‚n cˆ va¯ ca·u tru˘c xaı ho‰i - to‰c

ngˆÙ¯i

Do vÚ trÌ ÒÚa ly˘ tie·p gia˘p vÙ˘i tÊnh Va‚n

Nam cu˚a Trung quo·c, mo‰t so· da‚n to‰c thieÂu

so· vu¯ng Va‚n Nam Trung Quo·c trong lÚch

sˆ˚ co˘ sˆÔ qua laÔi vÙ˘i ca˘c da‚n to‰c cu˚a La¯o Ù˚

khu vˆÔc bie‚n giÙ˘i La¯o - Trung. Nhie‡u to‰c

ngˆÙ¯i cu˚a Trung Quo·c Òaı di tru˘ Òe·n La¯o

trong lÚch sˆ˚, nha·t la¯ da‚n to‰c Yao (Dao), va¯

nhie‡u to‰c ngˆÙ¯i kha˘c co˘ ÒÚa ba¯n pha‚n bo· ca˚

tre‚n laınh tho Trung Quo·c va¯ La¯o, nhˆıng

bo‰ pha‰n ngˆÙ¯i na¯y Òaı trÙ˚ tha¯nh to‰c ngˆÙ¯i

thieÂu so· trong xaı ho‰i La¯o. Khoa˚ng thÙ¯i

gian tˆ¯ nhˆıng naÍm 60 Òe·n nhˆıng naÍm 80

cu˚a the· ky˚ XIX, nha¯ Thanh (Trung Quo·c)

thˆÔc hie‰n nhˆıng cuo‰c vie„n chinh tie‚u die‰t

ta¯n qua‚n cu˚a Tha˘i BÏnh Thie‚n Quo·c va¯ ta¯n

dˆ cu˚a Thie‚n —Úa Ho‰i va¯ HaÈc ky¯ qua‚n cu˚a

Lˆu VÛnh Phu˘c Ù˚ khu vˆÔc LˆÙıng Qua˚ng.

Cho ne‚n, nhie‡u bo‰ pha‰n ta¯n qua‚n ìpha˚n

Thanh phuÔc Minhî va¯ nhie‡u da‚n thˆÙ¯ng

khu vˆÔc Giang Nam, nha·t la¯ nhˆıng vu¯ng

* TS. DˆÙng VaÍn Huy, Vie‰n Nghie‚n cˆ˘u —o‚ng Nam AŸ