Xu hướng biến đổi trong văn hóa và lối sống ở việt nam

Xu h−íng biÕn ®æi

trong v¨n hãa vµ lèi sèng ë viÖt nam

mai v¨n hai (*)

Ph¹m ViÖt dòng (**)

ViÖt Nam ngµy nay ®ang trong qu¸ tr×nh vËn ®éng vµ biÕn ®æi

m¹nh mÏ. Sù biÕn ®æi nµy biÓu hiÖn trªn nhiÒu ph−¬ng diÖn -

kh«ng chØ ë c¸c ph−¬ng diÖn kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi quen

thuéc, mµ cßn c¶ ë c¸c ph−¬ng diÖn v¨n ho¸ vµ lèi sèng víi mäi

biÓu hiÖn võa ®a d¹ng võa sinh ®éng cña nã.

Néi dung bµi viÕt tËp trung lµm râ nh÷ng xu h−íng biÕn ®æi

trong v¨n hãa vµ lèi sèng ë ViÖt Nam, còng nh− lµm râ nh÷ng

nguyªn nh©n, nh÷ng yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn nh÷ng biÕn ®æi ®ã.

1- ViÖt Nam ngµy nay ®ang ë trong

qu¸ tr×nh vËn ®éng vµ biÕn ®æi m¹nh mÏ.

Sù ph¸t triÓn theo h−íng c«ng nghiÖp ho¸

vµ hiÖn ®¹i ho¸ vÒ thùc chÊt sÏ lµ mét

qu¸ tr×nh biÕn ®æi mµ trong ®ã c¬ cÊu x·

héi còng bÞ thay ®æi tËn gèc rÔ.

C¬ cÊu c¬ b¶n cña x· héi ViÖt Nam

tr−íc ®©y lµ c¬ cÊu x· héi mµ trong ®ã

ho¹t ®éng cña c¸c céng ®ång lµng x· lµ

nÒn t¶ng c¬ b¶n. Nã tån t¹i trong suèt

chiÒu dµi cña lÞch sö ViÖt Nam vµ g¾n

liÒn víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, dùa trªn

nÒn t¶ng cña chÕ ®é c«ng ®iÒn c«ng thæ,

víi viÖc tù qu¶n cao cña c¸c céng ®ång

lµng x·. §Ó b−íc vµo x· héi hiÖn ®¹i víi

nh÷ng sù ph¸t triÓn hoµn toµn míi, mang

tÝnh ®ét ph¸ cao, lÇn ®Çu tiªn trong lÞch

sö, c¬ cÊu cña x· héi ViÖt Nam truyÒn

thèng sÏ ph¶i ®èi diÖn víi nh÷ng sù thay

®æi m¹nh mÏ nhÊt, trong ®ã nh÷ng tr× trÖ

vµ b¶o thñ cña x· héi n«ng nghiÖp truyÒn

thèng sÏ bÞ ph¸ vì. C¬ cÊu x· héi g¾n liÒn

víi c¸c céng ®ång lµng x· sÏ bÞ thay ®æi.

Nã gi¶i phãng con ng−êi khái t¸c ®éng

®¬n tuyÕn cña m«i tr−êng x· héi cæ

truyÒn, ®ång thêi mang l¹i cho hä quyÒn

tù do lùa chän c¸c ph−¬ng thøc sinh sèng

vµ phong c¸ch v¨n ho¸ mµ m×nh −a thÝch.

Sù biÕn ®æi nµy hoµn toµn kh«ng ph¶i

ngÉu nhiªn, mµ cã c¬ së x· héi, hoÆc s©u

xa, hoÆc trùc tiÕp g¾n liÒn víi nã. (*)

Sù biÕn ®æi nµy biÓu hiÖn trªn nhiÒu

ph−¬ng diÖn - kh«ng chØ ë c¸c ph−¬ng

diÖn kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi quen thuéc,

mµ cßn ë c¶ c¸c ph−¬ng diÖn v¨n ho¸ vµ

lèi sèng, víi mäi biÓu hiÖn võa ®a d¹ng

võa sinh ®éng cña nã. D−íi ®©y lµ mét sè

biÓu hiÖn dÔ thÊy nhÊt:(**)

Thø nhÊt, ®ã lµ sù biÕn ®æi cña mçi

c¸ nh©n g¾n liÒn víi sù biÕn ®æi gia ®×nh.

Trong kho¶ng vµi ba chôc n¨m trë l¹i

®©y, kiÓu gia ®×nh më réng “tam tø ®¹i

___________________

(*) PGS., TS. ViÖn Khoa häc x· héi ViÖt Nam.

(**) TS. T¹p chÝ Céng s¶n.