Xem chọi trâu ở Hải Lựu, Đồ Sơn

47

Tạp chí chăn nuôi số 1 - 09

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

Xem chọi trâu Hải Lựu, Đồ Sơn

Lâm Văn Ngọc*

ục Chọi trâu có ở nhiều dân tộc trên thế giới nhất là ở

Đông Nam á như Inđônexia, Thái Lan, Việt Nam. Nó

là biểu hiện của nghi lễ hiến sinh thời cổ còn lưu lại.

*

Tương truyền tục chọi trâu ở Hải Lựu huyện Lập

Thạch tỉnh Vĩnh Phúc có từ thế kỷ XI trước Công

nguyên: Lúc này nhà Hán xâm lược nước Nam Việt

của Triệu Đà, triều đình nhà Triệu tan rã, thừa tướng

nước Triệu là Lữ Gia kéo quân về vùng núi huyện

Lập Thạch tổ chức đánh giặc. Sau mỗi trận thắng Lữ

gia lại cho tổ chức chọi trâu động viên quân sĩ. Trâu

sau chọi đem giết thịt khao quân. Lữ Gia mất, dân

làng tôn vinh ông làm thần hoàng làng và lễ hội chọi

trâu truyền nhau từ đó: "Dù ai buôn đâu bán

đâu/Tháng giêng mười bảy chọi trâu thì về/Nào ai

buôn bán trăm nghề/Tháng giêng mười bảy thì về

chọi trâu”.

ở Đồ Sơn (Hải Phòng) xưa kia đang yên vui bỗng

một con thuỷ quái đến quấy nhiễu, bắt cư dân hàng

năm phải cúng nó một thiện nam tại Vụng mát.

Người ta lập đền thờ bên bờ biển và đêm đêm thấy có

cặp trâu từ dưới biển hiện lên mặt nước trước đền

chọi quyết liệt, nghe tiếng động là chúng biến mất.

Từ đó dân chúng trong vùng tin rằng vị thần thờ

trong đình thích xem trâu chọi. ở Đồ Sơn vào tháng 5

và tháng 8 là hai tháng đầu vụ tép săm và đánh cá

Bắc giữ vai trò quan trọng trong đời sống cư dân.

Vào ngày 15 tháng 5 và 9 tháng 8 nước triều dâng

cao, sóng to gió lớn có thể gây nguy hiểm cho thuyền

bè ra khơi vào lộng nên người ta tổ chức chọi trâu để

làm đẹp lòng thuỷ thần, cầu mùa bội thu, cuộc sống

an bình. Ngày vua Lý Thánh Tông đánh Chiêm trở về

qua Đồ Sơn thấy dân có tục chọi trâu, ngài ban chiếu

cho mở hội chọi trâu vào mùa Xuân. Vẫn còn câu:

“Dù ai đi đâu về đâu/Mồng Chín tháng Tám chọi trâu

* Địa chỉ 19/30 Hống Mai - Bạch Mai - Hai Bà Trưng - Hà

Nội).

thì về/ Dù ai buôn bán trăm nghề/ Mồng Chín tháng

Tám nhớ về chọi trâu".

Như vậy lễ hội chọi trâu Hải Lựu và Đồ Sơn có lâu

đời, tuy khác nhau về thời gian, về tính chất nhưng

giống nhau ở mục đích.

Hàng năm dân làng mỗi nơi này góp tiền, cử người

lên Tuyên Quang, Hà Giang, Sơn La, Lai Châu, Yên

Bái là những nơi có đàn trâu to khoẻ và ngố: về Nam

Định, Hà Nam vùng chiêm trũng nơi có đàn trâu dai

sức, có bộ móng tốt. Đó là những nơi có trâu chọi

thường đoạt giải cao trên xới chọi. Tìm được con trâu

ưng ý như thế với thời giá mươi mười lăm triệu đưa

về giao cho gia đình có kinh tế khá giả, sống hoà hiếu

chăm sóc, mọi nhà khác trong làng có nghĩa vụ đóng

góp thức ăn thường là: Ngô, khoai, cỏ, cám. Trước

khi lên xới chọi con trâu được cả làng chăm sóc như

một thành viên của cộng đồng, dây là sợi dây gắn kết

tình làng nghĩa xóm và các dòng tộc với nhau. Trong

thời gian vỗ trâu chọi, không cho trâu đánh nhau,

không cho trâu đến gần con cái. Trước khi lên xới

chọi, cho trâu uống nước sắc rễ cây Đinh lăng và ít

rượu tốt. Gần đây người ta còn cho trâu uống thuốc

bổ và bia.

Lễ hội chọi trâu diễn ra 2-3 ngày. Ngoài hoạt động

chính là chọi trâu cúng tế Thần linh diễn ra ngày lễ

chính: 17 tháng giêng ở Hải Lựu, ngày 9 tháng 8 ở

Đồ Sơn còn có các hoạt động cúng tế Thần ngày hôm

trước cùng việc rước sách và các trò vui chơi dân

gian khác.

ở Hải Lựu, ngày 16 tháng giêng dân làng cử một

đoàn lên Đền Hùng Phú Thọ cúng tổ bằng lễ chay.

Ngày 17 tháng giêng chọi trâu cúng tế thần. Ngày 18

tháng giêng lễ thần bằng cỗ mặn có thịt trâu, rồi tiếp

đó "thừa Thần dư huệ" cả làng ăn uống vui chơi trong

tiếng hát tiếng nhạc.

ở Đồ Sơn, ngày 8 tháng 8 các đình làng trong tổng

Đồ Sơn cúng lễchay ban đêm, lễ mặn ban ngày. Lễ

T