Xây dựng nông thôn mới huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2010-2017

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

TRẦN THỊ PHI

XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI

HUYỆN GIA BÌNH, TỈNH BẮC NINH

GIAI ĐOẠN 2010 - 2017

LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC

THÁI NGUYÊN - 2018

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

TRẦN THỊ PHI

XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI

HUYỆN GIA BÌNH, TỈNH BẮC NINH

GIAI ĐOẠN 2010 - 2017

Chuyên ngành: Địa lí học

Mã số: 8 31 05 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC

Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Việt Tiến

THÁI NGUYÊN - 2018

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi, các số liệu trích

dẫn có nguồn gốc rõ ràng. Kết quả trong luận văn chưa được công bố trong

bất cứ công trình nghiên cứu nào khác.

Thái Nguyên, tháng 6 năm 2018

Tác giả luận văn

Trần Thị Phi

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong thời gian thực hiện luận văn, em đã nhận được sự giúp đỡ quý

báu của nhiều tập thể, cá nhân trong và ngoài nhà trường.

Trước hết, em xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, Ban chủ nhiệm

khoa Địa Lí cùng các thầy, cô giáo Trường Đại học Sư Phạm - Đại học Thái

Nguyên đã tận tình giảng dạy và giúp đỡ em trong suốt quá trình học tập tại trường.

Em xin được gửi lời cảm ơn sâu sắc đến TS. Nguyễn Việt Tiến, người

đã hết lòng hướng dẫn em trong quá trình tìm hiểu, nghiên cứu và triển khai

luận văn thạc sĩ này.

Em xin chân thành cảm ơn Cục Thống kê tỉnh Bắc Ninh, chi cục Thống

kê huyện Gia Bình, Ban chỉ đạo xây dựng NTM tỉnh Bắc Ninh, Ban chỉ đạo

xây dựng NTM huyện Gia Bình, Ban chỉ đạo xây dựng NTM các xã Bình

Dương, Nhân Thắng và các ban, ngành huyện Gia Bình, Bắc Ninh, cùng bạn bè

đồng nghiệp, người thân đã tạo điều kiện thuận lợi cho em thu thập thông tin,

dữ liệu và khảo sát thực tế để thực hiện đề tài này.

Tuy nhiên, do năng lực, kinh nghiệm nghiên cứu và nguồn tư liệu còn

hạn chế, địa bàn nghiên cứu phức tạp nên không tránh khỏi những thiếu sót và

tồn tại nhất định. Em rất mong nhận được ý kiến đóng góp của quý thầy cô,

bạn bè để tiếp tục nghiên cứu và giải quyết thấu đáo hơn những vấn đề còn

tồn tại của luận văn.

Em xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng 6 năm 2018

Học viên

Trần Thị Phi

iii

MỤC LỤC

Trang

LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................ii

MỤC LỤC........................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................. iv

DANH MỤC CÁC BẢNG................................................................................ v

DANH MỤC CÁC HÌNH................................................................................ vi

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1. Lí do chọn đề tài............................................................................................ 1

2. Mục tiêu, nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu.................................................. 2

3. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................................ 3

4. Quan điểm nghiên cứu .................................................................................. 6

5. Phương pháp nghiên cứu............................................................................... 7

6. Những đóng góp chính của luận văn ............................................................ 8

7. Cấu trúc đề tài ............................................................................................... 9

Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ XÂY DỰNG NÔNG

THÔN MỚI........................................................................................... 10

1.1. Cơ sở lí luận .......................................................................................... 10

1.1.1. Một số lí luận cơ bản về nông thôn....................................................... 10

1.1.2. Những vấn đề cơ bản về phát triển “Nông Thôn Mới” ........................ 13

1.1.3. Nguyên tắc thực hiện xây dựng NTM .................................................. 20

1.1.4. Các bước xây dựng NTM ..................................................................... 21

1.1.5. Nội dung Bộ tiêu chí Quốc gia về NTM............................................... 22

1.2. Cơ sở thực tiễn ...................................................................................... 28

1.2.1. Kinh nghiệm xây dựng NTM ở một số nước trên thế giới ................... 28

1.2.2. Tình hình xây dựng NTM ở Việt Nam ................................................. 31

1.2.3. Khái quát xây dựng Nông thôn mới ở tỉnh Bắc Ninh........................... 33

Tiểu kết Chương 1........................................................................................... 35

iv

Chương 2. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG VÀ THỰC TRẠNG

XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI Ở HUYỆN GIA BÌNH,

TỈNH BẮC NINH GIAI ĐOẠN 2010 - 2017 .................................... 36

2.1. Các nhân tố ảnh hưởng tới xây dựng nông thôn mới huyện Gia Bình,

tỉnh Bắc Ninh......................................................................................... 36

2.1.1. Các nhân tố tự nhiên ............................................................................. 36

2.1.2. Các nhân tố kinh tế - xã hội .................................................................. 44

2.1.3. Đánh giá chung ..................................................................................... 53

2.2. Thực trạng xây dựng nông thôn mới huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh..... 54

2.2.1. Công tác chỉ đạo thực hiện chương trình xây dựng Nông thôn mới .... 54

2.2.2. Thực trạng xây dựng nông thôn mới theo 19 tiêu chí ở huyện Gia

Bình, tỉnh Bắc ninh giai đoạn 2010-2017............................................. 55

2.2.3. Mô hình xây dựng nông thôn mới tại xã Bình Dương, xã đạt chuẩn

nông thôn mới năm 2014 ...................................................................... 65

2.2.4. Những vấn đề đặt ra trong xây dựng nông thôn mới tại xã Nhân

Thắng, huyện Gia Bình ......................................................................... 68

2.2.5. Đánh giá chung, những thành tựu và hạn chế và nguyên nhân trong

xây dựng nông thôn mới huyện Gia Bình giai đoạn 2010 - 2017 ............. 70

Tiểu kết chương 2............................................................................................ 72

Chương 3. ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP XÂY DỰNG NÔNG THÔN

MỚI Ở HUYỆN GIA BÌNH TỈNH BÁC NINH .................................... 73

3.1. Quan điểm xây dựng Nông thôn mới của huyện Gia Bình, tỉnh Bắc

Ninh giai đoạn 2018 - 2025 .................................................................. 73

3.2. Mục tiêu, nhiệm vụ xây dựng Nông thôn mới của huyện Gia Bình,

tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2018 - 2025.................................................... 74

3.2.1. Mục tiêu ................................................................................................ 74

3.2.2. Nhiệm vụ trọng tâm .............................................................................. 75

v

3.3. Giải pháp cơ bản đẩy mạnh xây dựng Nông thôn mới trên địa bàn

huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2018 - 2025 ........................ 77

3.3.1. Nâng cao nhận thức cho cấp ủy đảng, cán bộ, đảng viên và nông

dân trong công tác vận động nông dân xây dựng nông thôn mới......... 77

3.3.2. Đổi mới nội dung và phương thức vận động nông dân xây dựng

nông thôn mới của các đảng bộ xã........................................................ 78

3.3.3. Đổi mới cơ chế, chính sách................................................................... 79

3.3.4. Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của các đảng bộ xã đối với chính

quyền và các tổ chức, đoàn thể trong công tác vận động nông dân

xây dựng nông thôn mới ....................................................................... 81

3.3.5. Tăng cường nguồn lực cho công tác vận động nông dân xây dựng

nông thôn mới ....................................................................................... 82

Tiểu kết chương 3............................................................................................ 83

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ...................................................................... 84

1. Kết luận ....................................................................................................... 84

2. Kiến nghị..................................................................................................... 85

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 86

PHỤ LỤC

iv

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

STT Chữ viết tắt Viết đầy đủ

1 BCĐ Ban chỉ đạo

2 BCH Ban chấp hành

3 BQL Ban quản lí

4 CN Công nghiệp

5 CN - XD Công nghiệp - xây dựng

6 CNH - HĐH Công nghiệp hoá - hiện đại hóa

7 HTX Hợp tác xã

8 KT - XH Kinh tế - xã hội

9 KH Kế hoạch

10 NN Nông nghiệp

11 NQ Nghị quyết

12 NTM NTM

13 TTLL Thông tin liên lạc

14 UBND Ủy ban nhân dân

15 VH - XH Văn hóa - xã hội

16 VH - XH - MT Văn hóa - xã hội - môi trường

v

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Diện tích, dân số và mật độ dân số huyện Gia Bình năm 2017....... 37

Bảng 2.2. Tình hình sử dụng đất huyện Gia Bình năm 2017...................... 40

Bảng 2.3. Hiện trạng lao động huyện Gia Bình năm 2010 và 2017 ........... 47

Bảng 2.4. Tỉ lệ thất nghiệp ở thành thị và tỉ lệ thời gian làm việc được

sử dụng của lao động nông thôn huyện Gia Bình giai đoạn

2010 -2017 .................................................................................. 48

Bảng 2.5. Tổng hợp đánh giá số xã đạt tiêu chí NTM theo từng tiêu

chí năm 2013 và 2017 huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh.............. 63

vi

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 2.1. Bản đồ hành chính huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh .................... 38

Hình 2.2. Cơ cấu sử dụng đất huyện Gia Bình năm 2017 ........................... 41

Hình 2.3. Quy mô dân số huyện Gia Bình giai đoạn 2000 - 2017 .............. 45

Hình 2.4. Cơ cấu lao động phân theo ngành kinh tế huyện Gia Bình

giai đoạn 2010 - 2017 .................................................................. 48