Xác định đột biến trên Gen CFTR ở bệnh nhân vô sinh nam do xơ nang

Tap chi Cong ngh$ Sinh hQc 11(4): 613-618, 2013

XAC DJNH DQT BIEN TREN GEN CFTR 6 BENH NHAN VO SINH NAM DO XO NANG

Nguyen Thj Kim L ien1, Lirtmg Thj Lan A nh2, Tran Dire Phan2, Nguyen Huy Hoskng1

1 Vien Nghien ciru he gen, Vien Han lam Khoa hoc va Cong nghe Viet Nam

2Tnr&ng Dai hoc Y Ha Noi

TOM TAT

Trong nam 2013 theo ucrc tinh cua WHO tren the giai co 20% cac cap va chong vo sinh, hiem muon. 0

Viet Nam, ty le nay la 15% va tuong duang vai khoang 1 trieu cap va chong bj hiem muon. Co nhieu nguyen

nhan dan den vo sinh nam nhu do bat thuong trong qua trinh tao tinh trung hoac do su can tro duang di ra cua

tinh trung nhu hep ong dan tinh. 2% b?nh nhan vo sinh nam bj bat san bam sinh ong dan tinh hai ben

(congenital bilateral absence of the vas deferens - CBAVD) ma nguyen nhan chu yeu la do cac dot bien tren

gen CFTR (cystic fobrosis transmembrane regulator) (vo sinh do xa nang). Trong nghien ciru nay, chiing toi da

tien hanh xac djnh cac dot bien a doan exon 10 va intron 8 tren gen CFTR a 9 benh nhan vo sinh nam do xa

nang. Ket qua da xac djnh duac da hinh tren intron 8 a 01 benh nhan vai kieu gen (TG)12T5, a 02 benh nhan

vai kieu gen (TG)12T7, a 05 benh nhan vai kieu gen (TG)11T7. Ngoai ra con xac dinh diem da hinh M470

tren exon 10 a 04 benh nhan va V470 a 05 benh nhan. Nhung ket qua bucrc dau thu ducrc se gop phan dua ra

cac tu van va huorng dieu tri hieu qua cho cac b?nh nhan.

Tir khoa: dot bien, dot bien exon, dot bien intron, gen CFTR, vo sinh nam, xo nang

m c j d A u

X o nang (Cystic fibrosis - CF) la benh di truyen

lan tren nhiem sac the (N ST) thuong. Ty le mac benh

kha cao, khoang 1/3500 tre so sinh va 1/25 tre mang

gen benh (Cutting, 2002; Southern et a l., 2007).

Benh xay ra pho bien nhat d nguoi da trang goc Bac

Au, nguoi M y Latinh va tho dan chau My. O nguoi

My goc Phi ty le nay la 1/17000 tre, a nguoi My goc

Latinh la 1/11500 tre, 6 nguoi chau A la 1/35000 tre

(Palom aki et a l., 2004). Gen gay benh nam a nhanh

dai cua N ST so 7 co ten la gen dieu hoa van chuyen

mang xo nang (cystic fobrosis transm em brane

regulator - CFTR) (R om m ens et a l., 1989). Gen

CFTR dai khoang 250 kb, chua 27 exon va ma hoa

cho mot protein gom 1480 am ino acid (Zielenski et

a l., 1991).

Protein CFTR la mot protein tham gia vao kenh

van chuyen chloride duoc dieu hoa boi cAM P nam

6 mat ngoai cung ciia cac te bao bieu mo cua duong

dan khi, ruot, tuy, gan, tuyen mo hoi, ong dan tinh a

nam gioi va mach tinh quan o phu nil (A nderson et

a l., 1991). Benh nhan xo nang do dot bien tren gen

CFTR co the co cac benh chung nhu: viem xoang

man tinh, viem phoi, viem phe quan, suy tuy, dai

thao duong do xo nang, tac ong dan trung va thieu

ong dan tinh bam sinh. Cho den nay, da co hom 1900

dpt bien tren gen CFTR duoc tim thay (Ferec va

Cutting, 2012). N ghien ciru cho thay 1 - 2% benh

nhan vo sinh nam bi bat san bam sinh ong dan tinh

hai ben ma nguyen nhan la do cac dot bien tren gen

CFTR (Bernardino et al., 2003). Cac dot bien kha

pho bien tren gen CFTR a benh nhan CBA V D da

duoc xac dinh nhu: F508del, R117H, R347P,

I507del, G 542X , G 551D , R553X, W 1282X,

N1303K , CFTRdel2,3(21kb), 1342-12(TG )-5T,

3849+10kb C>T (Alibakhishi et al., 2008; Bickm ann

et al., 2009; Le M arechal et al., 2001; Ratbi et al.,

2007; W u et al., 2004). Tuy nhien, 6 V iet N am viec

nghien cuu ve benh vo sinh nam do xo nang con rit

han che, chua co nhieu cac cong bo ve tinh hinh

benh va cac nghien ciru di truyen ve nguyen nhan

gay benh. Vi vay, rat can cac nghien ciru sau ve mat

di truyen cua benh de co hudng dieu tri chinh xac va

hieu qua.

VAT LIEU VA PH U O N G PHAP N G H IEN C U U

M au mau

M au mau ciia 9 benh nhan nam co trieu chirng

lam sang vo sinh, khong co tinh trung trong tinh djch

do, xet nghiem noi tiet to va di truyen te bao d£u

binh thucmg. Cac benh nhan duoc chan doan la b it

san ong dan tinh hai ben do xo nang tai Benh vien

Dai hoc Y Ha Noi. Cac mau mau dupe ky hieu 13.1,

13.5, 13.7, 13.8, 13.16, 13.17, 13.20, 13.21 va 13.49.’

613