Vương quốc khùn chương của người kưm mụ qua sử thi chương han

Vucfng quoc Khun ChUdng cua ngudi

Kum mu qua suthi ChUdng Han

TRAN BINH*

DANG MINH NGOC**

1. Khun Chiidng va triidn g ca

Chvfdng Ha n

Cach day khoang 774 nam (vao nam

1222) Sudn Tan (Na Khoong/Chieng Rai,

Thai Lan ngay nay) dfldi quyen cai quan

ctia Khun Chom Thdm (vk vci la Nang

Chom), Qua nhieu ddi, con chau cua hg cd

Thao ChUdng vk Thgo ChUctng (cdn ggi la

Thao ChUdng va Thgo HungY'^i Sau nay

Thao Chfldng va Thao Hung trd thanh

nhflng ngfldi cd quyen life va da thd'ng

nhal ca vflng Sip Sdng Pdn Na, Sip Song

chdu Tay (Tdy Bdc Viet Nam) vd Luang

Phrabang. Khi Thao Chfldng 3 tudi, ngfldi

Phan Kham da mang mcit thanh kiem va

2 trdng bac 1 thdt voi trang den cdng

(xang phUdc Phan Kham). Thao Chfldng

la ngfldi tai gidi vd nghe, chien tran,,,. hai

anh em dng da xay dflng dflcic dgi tfldng

binh hflng manh. Ong yeu Nang Nggm

(con Thgo Menh d thanh Chom Kham),

nhflng me Nang Nggm (Nang Menh)

thach cfldi ra't cao: 12 chiec cay, 12 trau,

12 bd, nd le 2.000 ngfldi (1.000 nam, 1.000

nfl) cflng ra't nhieu tien bac.

Trgn dai chien thd Nhdt

Thgo Qua cai quan mfldng Pa Cdn

(Xieng Khoang ngay nay) cd ngfldi chau

la Thgo Eng Ca (phg nha ngfldi Lao gd'c

Viet). Vi thu Iinh nay da hai Ian dam hdi

fla Kham (cdn ggi la fla Khiem) con gai

cua Khim Sfln dflng dau mfldng Ngan

Nhang (Xieng Sen/ Thai Lan ngay nay)

cho Eng Ca nhflng khdng dflcic. Khim Sfln

khdng mud'n ga con gai cho Thao Eng Ca

ma lai mud'n ga con gai cho Thao ChUdng

la chau cua dng ta. Thao Qua tflc gian

giao cho 11 tfldng gidi (Hun Bdng, Quan

Ke, Ai Cdm, Men Phong, Keo Phong, Men

sdn, Xieng Phd, Thgo Det, Keo Coong vd

Ai Thinh) mang quan den ta'n cdng

mfldng Ngan Nhang.

Khim Sfln nghe tin quan Thad Qua ta'n

cdng Ngan Nhang, da cii 6 tudng gidi (Nai

Chdn, Kham Nhudng, Ai Cgt, Ngua Vgt,

Sdm Mg Hieu vd Sdm Mg Henh) mang

quan chan danh ngay d ngoai mfldng. Vi

lflc Ifldng yeu hdn, khdng ehd'ng cd ndi

Khim Sfln cho quan rut vao mfldng va cho

ngfldi di bao Thao Chfldng de'n flng cflu.

Doan tflcing binh hflng manh ciia Thao

Chfldng do 6 tfldng gidi (Ai Khodng, Khdn

Khan, Eng Khon, Khon Sai, Henh Phai vd

Cha Son) chi huy da danh tan ctia Thao

* TS Tr£n Binh, **D&ng Minh Ngoc, Trifdng D^i hgc Van h6a H^ Npi.