Viện kiểm sát nhân dân trong tiến trình cải cách tư pháp potx

Khoa học pháp lý

Viện kiểm sát nhân dân trong

tiến trình cải cách tư pháp

PGS-TS TRƯƠNG ĐẮC LINH

Trường Đại học Luật Tp. Hồ Chí Minh

I. Đặt vấn đề

Nghị quyết số 51/2001/QH10 ngày 25/12/2001 của Quốc hội

khoá X về sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 1992

(trong đó có Điều 137 và Điều 140 liên quan đến Viện kiểm sát

nhân dân) đã xác định chức năng của Viện kiểm sát nhân dân là

“thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp” và

quy định “Viện trưởng các Viện kiểm sát nhân dân địa phương

chịu trách nhiệm báo cáo công tác trước Hội đồng nhân dân, trả

lời chất vấn đại biểu Hội đồng nhân dân cùng cấp”.

Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị “Về

Chiến lược Cải cách tư pháp đến năm 2020” tiếp tục đề ra nhiệm

vụ: “Nghiên cứu việc chuyển Viện kiểm sát thành Viện công tố”.

Tôi cho rằng đây là vấn đề rất hệ trọng, do đó, cần phải được cân

nhắc thận trọng và nên chăng phải xuất phát từ những vấn đề có

tính phương pháp luận sau:

Một là, Nghị quyết số 49-NQ/TW của Bộ Chính trị nêu “nghiên

cứu việc chuyển Viện kiểm sát thành Viện công tố”; liệu có thể

coi đây là vấn đề đã được Đảng quyết định dứt khoát phải chuyển

Viện kiểm sát thành Viện công tố, hay nội dung này nêu trong

Nghị quyết số 49-NQ/TW của Bộ Chính trị mới chỉ có tính định

hướng để chỉ đạo, yêu cầu những người làm công tác lý luận và

thực tiễn “nghiên cứu” việc chuyển Viện kiểm sát thành Viện

công tố?

Khác với Toà án, Nghị quyết số 49-NQ/TW đã xác định rõ (chứ

không còn là nghiên cứu) là “tổ chức hệ thống Toà án theo thẩm

quyền xét xử, không phụ thuộc vào đơn vị hành chính...”; hoặc,

khác với vấn đề tổ chức các cấp chính quyền ở tỉnh, thành phố

trực thuộc Trung ương, Nghị quyết số 17-NQ/TW ngày

01/8/2007 của Hội nghị lần thứ năm Ban chấp hành Trung ương

Đảng khoá X “Về đẩy mạnh cải cách hành chính, nâng cao hiệu

lực, hiệu quả quản lý của bộ máy Nhà nước” đã khẳng định rõ:

“Không tổ chức Hội đồng nhân dân ở quận và ở phường. Tại

quận, phường có Uỷ ban nhân dân là đại diện của cơ quan hành

chính cấp trên...”.

Còn việc “nghiên cứu việc chuyển Viện kiểm sát thành Viện

công tố” cần phải lý giải được những vấn đề sau: Có hay không

sự cần thiết phải chuyển Viện kiểm sát thành Viện công tố? Cơ

sở lý luận, cơ sở thực tiễn đã được nghiên cứu thấu đáo và tổng

kết, đánh giá đầy đủ và thực sự là nhu cầu khách quan đòi hỏi

phải chuyển Viện kiểm sát thành Viện công tố ở nước ta hiện nay

hay chưa? Những chức năng vốn có (ngoài thực hành quyền công

tố) mà Viện kiểm sát đã và đang thực hiện khi chuyển thành Viện

công tố đã giao (chức năng kiểm sát chung) và sẽ giao hay không

giao cho các cơ quan khác thực hiện (kiểm sát hoạt động xét xử

của Toà án chẳng hạn) đã và sẽ dẫn đến những hệ lụy gì của việc

chuyển đổi này.v.v.

Từ khi có Nghị quyết số 49-NQ/TW của Bộ Chính trị, đã xuất

hiện nhiều bài viết trên các sách, báo pháp lý mà hầu hết các tác

giả của các bài viết này dường như mặc nhiên coi việc “chuyển

Viện kiểm sát thành Viện công tố” là vấn đề đương nhiên đã