Việc thực hiện thẩm quyền giải quyết của thủ trưởng các cơ quan nhà nước và trách nhiệm của tổ chức Thanh tra Nhà nước trong giải quyết khiếu nại hành chính

Thanh tra chÝnh phñ

B¸o c¸o tæng kÕt ®Ò tµi

ViÖc thùc hiÖn thÈm quyÒn gi¶i quyÕt

cña thñ tr−ëng c¸c c¬ quan Nhµ n−íc

vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c tæ chøc Thanh tra

trong gi¶i quyÕt khiÕu n¹i hµnh chÝnh

Chñ nhiÖm ®Ò tµi: ThS. Ph¹m v¨n long

C¬ quan chñ tr×: Thanh tra chÝnh phñ

6377

15/5/2007

Hµ Néi, 2007

B¸o c¸o TæNG KÕT

ViÖc thùc hiÖn thÈm quyÒn gi¶i quyÕt cña

thñ tr−ëng c¸c c¬ quan Nhµ n−íc vµ tr¸ch nhiÖm

cña c¸c tæ chøc Thanh tra trong gi¶i quyÕt

khiÕu n¹i hµnh chÝnh

Lêi nãi ®Çu:

1 - Sù cÇn thiÕt cña viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi:

Trong nh÷ng n¨m qua, thi hµnh LuËt khiÕu n¹i tè c¸o n¨m 1998, 2004 vµ

2005, LuËt thanh tra n¨m 2004 vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt, ph¸p quy cã liªn

quan, c¬ quan hµnh chÝnh Nhµ n−íc c¸c cÊp, c¸c ngµnh ®· cã nh÷ng chuyÓn

biÕn tÝch cùc trong c«ng t¸c xÐt, gi¶i quyÕt khiÕu n¹i tè c¸o thuéc thÈm quyÒn,

®¸p øng yªu cÇu c¬ b¶n cña c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n−íc trong giai ®o¹n hiÖn

nay vµ gi¶i quyÕt mét phÇn ®¸ng kÓ nguyÖn väng cña nh©n d©n.

Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc, nh÷ng −u ®iÓm th× trong c«ng

t¸c gi¶i quyÕt khiÕu n¹i hµnh chÝnh cña c«ng d©n ®· bé lé nh÷ng mÆt tån t¹i,

yÕu kÐm; mét sè mÆt thÓ hiÖn râ nh−: sè l−îng ®¬n th− khiÕu tè cña c«ng d©n

cßn nhiÒu, kh«ng gi¶m; t×nh tr¹ng khiÕu kiÖn v−ît cÊp cßn kh¸ phæ biÕn; cßn

c¸c vô viÖc khiÕu kiÖn phøc t¹p, mang tÝnh chÊt gay g¾t, mét sè vô cã tæ chøc;

c«ng t¸c tiÕp d©n ë nhiÒu n¬i vÉn nÆng vÒ h×nh thøc, hiÖu qu¶ thÊp; ®¬n th−

khiÕu n¹i cña c«ng d©n cßn bÞ ®ïn ®Èy, nÐ tr¸nh, h−íng dÉn vßng vo; c«ng t¸c

gi¶i quyÕt khiÕu n¹i hµnh chÝnh cßn chËm, kh«ng ®¶m b¶o thêi h¹n theo luËt

®Þnh; nhiÒu vô viÖc gi¶i quyÕt kh«ng triÖt ®Ó, qua loa hoÆc thiÕu tÝnh kh¶ thi,

2

kh«ng cã hiÖu lùc thùc hiÖn; nhiÒu quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt khiÕu n¹i kh«ng ®−îc

tæ chøc thùc hiÖn hoÆc bÞ cè ý d©y d−a kÐo dµi, thùc hiÖn kh«ng ®Çy ®ñ,

nghiªm tóc néi dung quyÕt ®Þnh v.v. §©y lµ mét thùc tÕ rÊt bøc xóc vµ nhøc

nhèi trong c«ng t¸c gi¶i quyÕt khiÕu n¹i hµnh chÝnh, rÊt cÇn sím cã biÖn ph¸p

kh¾c phôc.

Tõ tr−íc tíi nay thÈm quyÒn gi¶i quyÕt khiÕu n¹i cña c«ng d©n thuéc vÒ

c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n−íc vµ theo tr×nh tù thø bËc, ng−êi d©n khiÕu n¹i ®Õn

c¸c c¬ quan Nhµ n−íc vµ ng−êi cã thÈm quyÒn ®Ó yªu cÇu c¸c c¬ quan nµy gi¶i

quyÕt khiÕu n¹i cña m×nh. Song cÇn nh×n nhËn mét c¸ch kh¸ch quan r»ng bé

m¸y ®Ó thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ n−íc vÒ c«ng t¸c tiÕp d©n vµ xÐt, gi¶i

quyÕt khiÕu n¹i cña c«ng d©n cña ta trong nh÷ng n¨m qua ho¹t ®éng ch−a ®¹t

hiÖu qu¶ cao; vÉn cßn nh÷ng v−íng m¾c, tån t¹i ch−a ®−îc gi¶i quyÕt tèt trong

mèi quan hÖ gi÷a Thñ tr−ëng c¬ quan hµnh chÝnh Nhµ n−íc víi hÖ thèng thanh

tra lµm h¹n chÕ hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c tiÕp d©n, xÐt vµ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i cña

c«ng d©n. NhiÒu ý kiÕn cho r»ng trong mèi quan hÖ nµy vÞ thÕ cña hÖ thèng

thanh tra trong c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n−íc ngµy cµng thÊp ®i; hiÖu lùc thùc

hiÖn c¸c kÕt luËn, kiÕn nghÞ cña thanh tra trong viÖc gi¶i quyÕt khiÕu n¹i hµnh

chÝnh cña c«ng d©n kh«ng cã hoÆc rÊt thÊp; ngµy cµng cã nhiÒu vÊn ®Ò bÊt cËp

trong mèi quan hÖ thñ tr−ëng c¬ quan hµnh chÝnh nhµ n−íc c¸c cÊp víi c¸c tæ

chøc thanh tra; sù tin t−ëng cña nh©n d©n khi thùc hiÖn quyÒn khiÕu n¹i cña

m×nh ®Õn c¸c c¬ quan hµnh chÝnh Nhµ n−íc trong viÖc gi¶i quyÕt ®· gi¶m sót

nhiÒu…

Trong t×nh h×nh hiÖn nay, khi ®ßi hái cña c¶i c¸ch nÒn hµnh chÝnh Nhµ

n−íc vµ yªu cÇu héi nhËp Quèc tÕ trë nªn bøc thiÕt th× viÖc hoµn thiÖn tæ chøc

bé m¸y Nhµ n−íc, t¨ng c−êng hiÖu lùc hiÖu qu¶ cña c¸c c¬ quan Nhµ n−íc nãi

chung vµ Thanh tra Nhµ n−íc nãi riªng trong viÖc tiÕp d©n, gi¶i quyÕt khiÕu n¹i

cña c«ng d©n cµng trë nªn cÊp thiÕt vµ bøc xóc.

3

Trong qu¶n lý Nhµ n−íc vÒ c«ng t¸c tiÕp d©n, xÐt vµ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i

cña c«ng d©n hiÖn nay mét thùc tÕ ®ang ®Æt ra lµ c«ng viÖc ngµy cµng phøc t¹p,

khèi l−îng c«ng viÖc ngµy cµng lín, ®ßi hái vÒ chÊt l−îng vµ hiÖu qu¶ c«ng

viÖc ngµy cµng cao; bªn c¹nh ®ã ®ßi hái cña c«ng cuéc c¶i c¸ch hµnh chÝnh

®ang ngµy cµng trë nªn cÊp b¸ch, song víi t×nh h×nh tæ chøc vµ ph−¬ng ph¸p

lµm viÖc cò thÊy r»ng ë nhiÒu kh©u c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n−íc vÒ tiÕp d©n, xÐt

vµ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i cña c«ng d©n hiÖu qu¶ ch−a cao, thêi gian thùc hiÖn

chËm, chÊt l−îng cßn yÕu, cßn nh÷ng v−íng m¾c, tån t¹i trong mèi quan hÖ

gi÷a Thñ tr−ëng c¬ quan hµnh chÝnh Nhµ n−íc víi hÖ thèng thanh tra lµm h¹n

chÕ hiÖu qu¶ c«ng viÖc, thùc tÕ lµ mÊt nhiÒu thêi gian vµ c«ng søc song ch−a

®¶m b¶o ®−îc yªu cÇu vÒ chÊt l−îng cña c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n−íc ®Ò ra.

Tõ ®ã thÊy r»ng viÖc nghiªn cøu lµm râ vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ thùc hiÖn

thÈm quyÒn gi¶i quyÕt cña thñ tr−ëng c¸c c¬ quan Nhµ n−íc vµ tr¸ch nhiÖm

cña c¸c tæ chøc Thanh tra trong c«ng t¸c tiÕp d©n, xÐt vµ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i

cña c«ng d©n trë nªn cÇn thiÕt cÊp b¸ch, lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó hoµn thiÖn,

n©ng cao chÊt l−îng c«ng t¸c tiÕp d©n, xÐt vµ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i cña c«ng d©n

hiÖn nay; lµ b−íc ®ét ph¸ quan träng ®Ó thùc hiÖn c¶i c¸ch hµnh chÝnh Nhµ

n−íc trong viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng c«ng viÖc cña c«ng d©n cña c¬ quan hµnh

chÝnh Nhµ n−íc c¸c cÊp vµ hÖ thèng c¬ quan Thanh tra Nhµ n−íc.

Do vËy, chóng t«i m¹nh d¹n tiÕp cËn vµ triÓn khai nghiªn cøu §Ò tµi:

“ViÖc thùc hiÖn thÈm quyÒn gi¶i quyÕt cña Thñ tr−ëng c¸c c¬ quan Nhµ

n−íc vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c tæ chøc Thanh tra trong gi¶i quyÕt khiÕu n¹i

hµnh chÝnh”.

§Ò tµi nµy nh»m lµm s¸ng tá vÒ quan ®iÓm, c¬ së lý luËn khoa häc vÒ

mèi quan hÖ gi÷a c¬ quan, ng−êi ®óng ®Çu (thñ tr−ëng) c¬ quan qu¶n lý Nhµ

n−íc (c¬ quan hµnh chÝnh Nhµ n−íc) c¸c cÊp víi c¸c tæ chøc Thanh tra Nhµ

n−íc trong viÖc gi¶i quyÕt khiÕu kiÖn hµnh chÝnh cña c«ng d©n.

4

- Qua viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi lµm c¬ së cho viÖc c¶i c¸ch hµnh chÝnh

h−íng ®Õn môc tiªu hoµn thiÖn mèi quan hÖ gi÷a c¬ quan hµnh chÝnh Nhµ n−íc

c¸c cÊp víi c¸c tæ chøc Thanh tra ®Ó tõng b−íc n©ng cao n¨ng lùc thùc hiÖn

viÖc tiÕp d©n, xö lý ®¬n th− khiÕu n¹i, xÐt vµ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i hµnh chÝnh

cña c«ng d©n.

- Lµm c¬ së gãp phÇn hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ thanh tra vµ gi¶i quyÕt

khiÕu n¹i hµnh chÝnh.

2 - Ph¹m vi nghiªn cøu, néi dung c¬ b¶n cña ®Ò tµi:

Toµn bé §Ò tµi tËp trung vµo 3 phÇn néi dung gåm:

- PhÇn thø nhÊt: Mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ qu¶n lý Nhµ n−íc, thÈm

quyÒn cña thñ tr−ëng c¬ quan Nhµ n−íc, tr¸ch nhiÖm cña Thanh tra Nhµ n−íc

vµ mèi quan hÖ gi÷a 2 hÖ thèng c¬ quan trong gi¶i quyÕt khiÕu n¹i hµnh chÝnh.

- PhÇn thø hai: Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra trong thùc tÕ thùc hiÖn thÈm quyÒn

gi¶i quyÕt cña Thñ tr−ëng c¸c c¬ quan Nhµ n−íc vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c tæ

chøc thanh tra trong gi¶i quyÕt khiÕu n¹i hµnh chÝnh.

- PhÇn thø ba: KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ vÒ nh÷ng ph−¬ng h−íng, gi¶i ph¸p

®Ó n©ng cao chÊt l−îng thùc hiÖn thÈm quyÒn gi¶i quyÕt cña Thñ tr−ëng c¸c c¬

quan Nhµ n−íc vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c tæ chøc Thanh tra trong gi¶i quyÕt khiÕu

n¹i hµnh chÝnh.

§Ò tµi ®−îc thùc hiÖn trªn c¬ së ph©n tÝch c¸c néi dung quy ®Þnh cña

ph¸p luËt, kÕt hîp víi viÖc tæng kÕt nh÷ng vÊn ®Ò thùc tiÔn c«ng t¸c qu¶n lý

Nhµ n−íc vÒ c«ng t¸c tiÕp d©n, xÐt vµ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i hµnh chÝnh cña

Thanh tra ChÝnh phñ, Vô thanh tra vµ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, tè c¸o khu vùc I

(Vô 4), Vô tiÕp d©n vµ xö lý ®¬n th− vµ nh÷ng nghiªn cøu cña c¸c Vô, ®¬n vÞ

thuéc Thanh tra ChÝnh phñ nh− ViÖn Khoa häc Thanh tra, Tr−êng c¸n bé

Thanh tra …trªn c¬ së ®ã lý luËn ®Ó rót ra nh÷ng vÊn ®Ò rÊt quan träng ®ã lµ

nh÷ng v−íng m¾c, nh÷ng tån t¹i trong mèi quan hÖ gi÷a c¬ quan qu¶n lý Nhµ

5

n−íc víi hÖ thèng Thanh tra trong viÖc gi¶i quyÕt khiÕu n¹i hµnh chÝnh ®Ó tõ

®ã, kh¸i qu¸t hãa vÇn ®Ò ®Ò ra nh÷ng gi¶i quyÕt ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶

ho¹t ®éng gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, tè c¸o cña c¸c tæ chøc thanh tra nhµ n−íc.

6

PhÇn I

Mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ qu¶n lý Nhµ n−íc,

thÈm quyÒn thñ tr−ëng c¬ quan Nhµ n−íc vµ tr¸ch

nhiÖM cña Thanh tra Nhµ n−íc trong viÖc gi¶i quyÕt

khiÕu n¹i hµnh chÝnh.

1 – Kh¸i niÖm vÒ qu¶n lý Nhµ n−íc:

Qu¶n lý Nhµ n−íc lµ sù t¸c ®éng cã ®Þnh h−íng cña Nhµ n−íc lªn c¸c hÖ

thèng, c¸c qu¸ tr×nh x· héi nh»m lµm trËt tù hãa hÖ thèng qu¸ tr×nh ®ã, h−íng

nã ph¸t triÓn theo nh÷ng môc tiªu ®· ®Æt ra.

Mäi ho¹t ®éng cña Nhµ n−íc theo nghÜa réng bao gåm ho¹t ®éng cña c¶

hÖ thèng c¬ quan Nhµ n−íc vµ ho¹t ®éng cña tõng c¬ quan cña Nhµ n−íc.

VÒ mÆt néi dung, c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n−íc gåm cã c¸c ho¹t ®éng: Ban

hµnh v¨n b¶n ph¸p luËt; Tæ chøc chØ ®¹o viÖc thùc hiÖn; §µo t¹o, båi d−ìng,

ph©n c«ng c¸n bé thùc hiÖn; §«n ®èc, kiÓm tra viÖc thùc hiÖn; Tæng kÕt rót

kinh nghiÖm, ®Ò ra biÖn ph¸p hoµn thiÖn, ®iÒu chØnh, söa ®æi, bæ sung ph¸p luËt

®Ó ®iÒu chØnh viÖc tæ chøc thùc hiÖn.

- Ban hµnh v¨n b¶n ph¸p luËt:

XuÊt ph¸t tõ c¸c mèi quan hÖ x· héi cÇn ®−îc ®iÒu chØnh b»ng c¸c quy

ph¹m ph¸p luËt, c¸c quy ph¹m hµnh chÝnh, trong c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n−íc

ng−êi qu¶n lý kh¸i qu¸t hãa c¸c quan hÖ x· héi ®iÓn h×nh ®Ó tõ ®ã ban hµnh

c¸c quy ph¹m ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ ®ã, buéc c¸c ®èi t−îng bÞ qu¶n lý ph¶i

thùc hiÖn theo sù ®iÒu chØnh cña quy ph¹m, h−íng c¸c quan hÖ ph¸t triÓn trong

mét trËt tù vµ nh»m vµo môc tiªu do nhµ qu¶n lý ®Æt ra.

Trªn c¬ së c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p quy kh¸c, tõng cÊp,

tõng ngµnh tïy thuéc vµo ph¹m vi qu¶n lý cña m×nh, ban hµnh c¸c v¨n b¶n chØ

®¹o tiÕp theo ®Ó h−íng dÉn thùc hiÖn cô thÓ, chi tiÕt nh÷ng quy ®Þnh cña Nhµ

n−íc. §ång thêi khi ph¸t sinh vÊn ®Ò míi, tïy thuéc vµo tõng vÊn ®Ò cô thÓ mµ

7

chØ ®¹o, h−íng dÉn gi¶i quyÕt, nh»m môc ®Ých thèng nhÊt vµ ¸p dông ph¸p

luËt ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. Qua viÖc thùc hiÖn c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt quy ®Þnh

vÒ lÜnh vùc nµy, ë c¸c cÊp thÈm quyÒn th−êng cã v−íng m¾c, hoÆc khã thùc

hiÖn … ®Ó thèng nhÊt trong ph¹m vi nhÊt ®Þnh cÇn cã sù h−íng dÉn cô thÓ

nh»m viÖc thùc hiÖn ®−îc tèt h¬n, râ rµng h¬n.

- Tæ chøc thùc hiÖn:

C«ng t¸c tæ chøc thùc hiÖn lµ c«ng t¸c quan träng nhÊt trong ho¹t ®éng

qu¶n lý bëi c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt cã trë thµnh hiÖn thùc hay kh«ng lµ do

chç cã tæ chøc, thùc hiÖn trªn thùc tÕ kh«ng, ®©y lµ c«ng t¸c biÕn nh÷ng quy

®Þnh thµnh hiÖn thùc ®Ó ®¹t ®−îc môc tiªu qu¶n lý.

- Thanh tra, kiÓm tra:

C«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n−íc, kh«ng chØ cã viÖc ban hµnh v¨n b¶n, tæ chøc

triÓn khai thùc hiÖn mµ viÖc kiÓm tra, ®«n ®èc viÖc thùc hiÖn còng rÊt quan

träng. Cã thanh tra, kiÓm tra, ®«n ®èc th× c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt míi ®−îc thùc

hiÖn mét c¸ch nghiªm tóc, triÖt ®Ó, h¬n n÷a c¬ quan qu¶n lý míi n¾m b¾t ®−îc

t×nh h×nh tæ chøc thùc hiÖn, nh÷ng v−íng m¾c, thiÕu sãt, tån t¹i ®Ó nghiªn cøu

®Ò xuÊt biÖn ph¸p hoµn chØnh c«ng t¸c qu¶n lý. ViÖc kiÓm tra, ®«n ®èc gióp

cho viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng sai sãt ®−îc kÞp thêi, ®¸p øng ®−îc yªu cÇu cña t×nh

h×nh.

2 – VÒ tæ chøc bé m¸y c¬ quan qu¶n lý Nhµ n−íc vµ tr¸ch nhiÖm

gi¶i quyÕt khiÕu n¹i hµnh chÝnh cña c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n−íc:

§Ó thùc hiÖn bÊt kú mét c«ng t¸c g× còng cÇn cã mét bé m¸y víi kh¸i

niÖm lµ hÖ thèng c¸c c¬ cÊu, c¸c bé phËn, ho¹t ®éng ¨n khíp víi nhau, g¾n bã

vµ quan hÖ, t¸c ®éng qua l¹i víi nhau ®Ó thùc hiÖn c«ng viÖc, ®¹t ®−îc môc

®Ých cña c«ng t¸c, ®ã lµ vÊn ®Ò tæ chøc bé m¸y.

Bé m¸y Nhµ n−íc ta cã ®Æc ®iÓm næi bËt lµ tæ chøc theo nguyªn t¾c tËp

trung quyÒn lùc, kh¸c víi nguyªn t¾c ph©n quyÒn trong bé m¸y Nhµ n−íc t−

8

s¶n. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ trong tæ chøc bé m¸y Nhµ n−íc ta mäi quyÒn lùc ®Òu

tËp trung thèng nhÊt, quyÒn lùc b¾t nguån tõ nh©n d©n vµ thuéc vÒ nh©n d©n.

Nh©n d©n thùc hiÖn quyÒn lùc cña m×nh th«ng qua hÖ thèng c¬ quan Nhµ n−íc

ta – hÖ thèng c¸c c¬ quan ®¹i diÖn cho quyÒn lùc nh©n d©n ®øng ®Çu lµ Quèc

héi.

Bé m¸y Nhµ n−íc ta lµ hÖ thèng c¸c c¬ quan Nhµ n−íc tõ Trung −¬ng

xuèng c¬ së ®−îc tæ chøc theo nh÷ng nguyªn t¾c chung thèng nhÊt, t¹o thµnh

mét c¬ chÕ ®ång bé thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña Nhµ n−íc x· héi

chñ nghÜa. Mét nguyªn t¾c rÊt quan träng trong bé m¸y Nhµ n−íc ta lµ nguyªn

t¾c TËp trung d©n chñ, lµ nguyªn t¾c quy ®Þnh tr−íc hÕt chÕ ®é l·nh ®¹o tËp

trung, ®ång thêi thÓ hiÖn vµ b¶o ®¶m sù kÕt hîp viÖc chØ ®¹o tËp trung thèng

nhÊt cña c¬ quan Nhµ n−íc ë Trung −¬ng vµ c¬ quan Nhµ n−íc cÊp trªn víi

d©n chñ më réng, ph¸t huy tÝnh chñ ®éng, s¸ng t¹o, s¸ng kiÕn cña c¬ quan Nhµ

n−íc ë ®Þa ph−¬ng vµ c¬ quan cÊp d−íi, mÆt kh¸c, b¶o ®¶m thùc hiÖn chÕ ®é

tr¸ch nhiÖm nghiªm tóc cña mäi c¬ quan, tæ chøc, c¸n bé tr−íc c«ng viÖc ®−îc

giao. Nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ kh«ng chØ ¸p dông cho mèi quan hÖ cÊp

trªn víi cÊp d−íi, mµ cßn ¸p dông cho mçi cÊp trong c¬ cÊu tæ chøc, còng nh−

trong c¬ chÕ ho¹t ®éng cña nã.

C¬ cÊu tæ chøc bé m¸y lµ c¸ch thøc tæ chøc c¸c thµnh phÇn nh»m thùc

hiÖn chøc n¨ng cña chØnh thÓ, lµ yÕu tè ®Þnh h×nh, lµ kÕt cÊu bªn trong cña tæ

chøc. Nã lµ mét cÊu tróc bao gåm c¸c bé phËn, c¬ quan, ®¬n vÞ … ®−îc kÕt cÊu

trªn c¬ së hÖ thèng c¸c chøc n¨ng vµ ®−îc liªn kÕt l¹i bëi hÖ thèng c¸c quan hÖ

tæ chøc.

HÖ thèng c¸c chøc n¨ng ®−îc hiÓu lµ nh÷ng phÇn viÖc ®−îc ph©n ra tõ

néi dung ho¹t ®éng chung cña tæ chøc. HÖ thèng c¸c quan hÖ tæ chøc ®−îc

h×nh thµnh trªn c¬ së chøc n¨ng cña tõng bé phËn trong mçi tæ chøc. §ã lµ c¸c

quan hÖ ®−îc h×nh thµnh, liªn kÕt, chi phèi, lÖ thuéc gi÷a tæ chøc chØ ®¹o, tæ

chøc thùc hiÖn, tæ chøc kiÓm tra …

9

D−íi gãc ®é khoa häc vÒ tæ chøc vµ qu¶n lý Nhµ n−íc th× c¬ quan Nhµ

n−íc ®−îc hiÓu lµ hÖ thèng c¸c mèi quan hÖ cña c¸c yÕu tè ho¹t ®éng cña c¸c

c¸n bé, c«ng chøc Nhµ n−íc, lµ h×nh thøc liªn kÕt cña hÖ thèng c¸n bé c«ng

chøc Nhµ n−íc trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan vµ chñ quan cña qu¶n lý Nhµ

n−íc. Ho¹t ®éng cña tæ chøc nµy bao giê còng lµ sù t¸c ®éng cã môc ®Ých trªn

c¬ së nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan nhÊt ®Þnh.

C¬ quan Nhµ n−íc lµ mét bé phËn cÊu thµnh bé m¸y Nhµ n−íc. §ã lµ tæ

chøc Nhµ n−íc cã tÝnh ®éc lËp t−¬ng ®èi, cã thÈm quyÒn vµ ®−îc thµnh lËp

theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, nh©n danh Nhµ n−íc thùc hiÖn nhiÖm vô vµ chøc

n¨ng Nhµ n−íc b»ng nh÷ng h×nh thøc vµ ph−¬ng ph¸p ®Æc thï.

HÖ thèng c¬ quan qu¶n lý Nhµ n−íc:

Nh×n tæng qu¸t, bé m¸y Nhµ n−íc ta ®−îc tæ chøc thµnh 4 ph©n hÖ:

- C¬ quan quyÒn lùc Nhµ n−íc.

- C¬ quan hµnh ph¸p.

- C¬ quan xÐt xö.

- C¬ quan kiÓm s¸t.

Trong hÖ thèng ®ã, C¬ quan qu¶n lý Nhµ n−íc lµ c¬ quan qu¶n lý mäi

mÆt ho¹t ®éng cña ®Êt n−íc, ë n−íc ta c¬ quan nµy ®−îc gäi lµ c¬ quan chÊp

hµnh cña c¬ quan quyÒn lùc Nhµ n−íc vµ thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu hµnh c«ng

t¸c qu¶n lý Nhµ n−íc nªn cßn cã tªn gäi lµ c¬ quan hµnh chÝnh Nhµ n−íc. C¬

quan qu¶n lý Nhµ n−íc lµ mét bé phËn cÊu thµnh hÖ thèng c¬ quan Nhµ n−íc

(bé m¸y Nhµ n−íc), do Nhµ n−íc lËp ra ®Ó thùc hiÖn quyÒn lùc Nhµ n−íc trong

lÜnh vùc qu¶n lý Nhµ n−íc (lÜnh vùc hµnh chÝnh Nhµ n−íc).

HÖ thèng c¬ quan hµnh chÝnh Nhµ n−íc bao gåm:

- C¬ quan chÊp hµnh vµ hµnh chÝnh Nhµ n−íc cao nhÊt ë n−íc ta lµ

ChÝnh phñ ®øng ®Çu lµ Thñ t−íng ChÝnh phñ. Theo quy ®Þnh cña HiÕp ph¸p,

10

Chính phủ là cơ quan chấp hành của Quốc hội, cơ quan hành chính Nhà nước

cao nhất của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Chính phủ thống nhất

quản lý việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội, quốc

phòng, an ninh và đối ngoại của Nhà nước; bảo đảm hiệu lực của bộ máy Nhà

nước từ trung ương đến cơ sở; bảo đảm việc tôn trọng và chấp hành Hiến pháp

và pháp luật; phát huy quyền làm chủ của nhân dân trong sự nghiệp xây dựng

và bảo vệ Tổ quốc, bảo đảm ổn định và nâng cao đời sống vật chất và văn hoá

của nhân dân.

- TiÕp ®Õn lµ c¸c Bé, c¬ quan ngang bé, c¬ quan thuéc ChÝnh phñ lµ c¸c

c¬ quan hµnh chÝnh cã thÈm quyÒn chuyªn m«n, qu¶n lý thèng nhÊt c¸c ngµnh,

lÜnh vùc kh¸c nhau cña qu¶n lý Nhµ n−íc (hµnh chÝnh Nhµ n−íc) ®−îc ph©n

c«ng.

- T¹i c¸c ®Þa ph−¬ng cã Uû ban nh©n d©n c¸c cÊp lµ c¬ quan hµnh chÝnh

Nhµ n−íc ë ®Þa ph−¬ng, chÞu tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn ph¸p luËt cña Nhµ n−íc,

c¸c van b¶n chØ ®¹o cña chÝnh quyÒn cÊp trªn, nghÞ quyÕt cña Héi ®«ng nh©n

d©n cïng cÊp. Thùc hiÖn quyÒn hµnh ph¸p trªn ®Þa bµn hµnh chÝnh ®Þa ph−¬ng

m×nh. C¸c c¬ quan chuyªn m«n cña Uû ban nh©n d©n c¸c cÊp thùc hiÖn quyÒn

qu¶n lý hµnh chÝnh trªn nh÷ng lÜnh vùc ®−îc Uû ban nh©n d©n ph©n c«ng.

HÖ thèng c¬ quan nµy cã tr¸ch nhiÖm bảo đảm và không ngừng phát huy

quyền làm chủ về mọi mặt của nhân dân, nghiêm trị mọi hành động xâm phạm

lợi ích của Tổ quốc và của nhân dân; xây dựng đất nước giàu mạnh, thực hiện

công bằng xã hội, mọi người có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều

kiện phát triển toàn diện.

Gi¶i quyÕt c¸c khiÕu n¹i lu«n lµ mét m¶ng c«ng t¸c quan träng cña c¸c

c¬ quan nhµ n−íc trong toµn bé chøc n¨ng nhiÖm vô cña c¸c c¬ quan nhµ n−íc,

tr−íc hÕt lµ c¸c c¬ quan hµnh chÝnh nhµ n−íc trong ®ã cã c¸c tæ chøc thanh tra

nhµ n−íc.

11

QuyÒn khiÕu n¹i vµ tè c¸o cña c«ng d©n cã vÞ trÝ rÊt quan träng trong hÖ

thèng c¸c quyÒn cña c«ng d©n vµ cã mèi liªn quan mËt thiÕt víi c¸c quyÒn vµ

nghÜa vô kh¸c cña c«ng d©n. ViÖc thùc hiÖn quyÒn khiÕu n¹i vµ tè c¸o cña c«ng

d©n lµ ®¶m b¶o cho c¸c quyÒn kh¸c cña c«ng d©n ®−îc thùc hiÖn, kh«ng bÞ

x©m ph¹m vµ ®−îc b¶o vÖ khi cã hµnh vi x©m ph¹m mét c¸ch tr¸i ph¸p luËt

vµo c¸c quyÒn ®ã. Nãi mét c¸ch kh¸c viÖc x©m ph¹m vµo c¸c quyÒn vµ lîi Ých

hîp ph¸p kh¸c cña c«ng d©n th× hä sÏ thùc hiÖn quyÒn khiÕu n¹i cña m×nh vµ

yªu cÇu c¬ quan Nhµ n−íc ph¶i cã tr¸ch nhiÖm xem xÐt, gi¶i quyÕt khiÕu n¹i

cña c«ng d©n.

§iÒu 74 - HiÕn ph¸p n−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt N¨m n¨m

1992 quy ®Þnh: “ Công dân có quyền khiếu nại, quyền tố cáo với cơ quan Nhà

nước có thẩm quyền về những việc làm trái pháp luật của cơ quan Nhà nước,

tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, đơn vị vũ trang nhân dân hoặc bất cứ cá nhân

nào.

Việc khiếu nại, tố cáo phải được cơ quan Nhà nước xem xét và giải

quyết trong thời hạn pháp luật quy định.

Mọi hành vi xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp

của tập thể và của công dân phải được kịp thời xử lý nghiêm minh. Người bị

thiệt hại có quyền được bồi thường về vật chất và phục hồi danh dự.

Nghiêm cấm việc trả thù người khiếu nại, tố cáo hoặc lợi dụng quyền

khiếu nại, tố cáo để vu khống, vu cáo làm hại người khác”.

ViÖc b¶o ®¶m c¸c quyÒn cña c«ng d©n trong ®ã cã quyÒn khiÕu n¹i, tè

c¸o tr−íc hÕt lµ tr¸ch nhiÖm cña mçi Nhµ n−íc vµ hÖ thèng c¸c c¬ quan chøc

n¨ng cña Nhµ n−íc ®ã.

Trªn c¬ së thÈm quyÒn ®−îc Nhµ n−íc giao, trªn c¬ së c¬ cÊu tæ chøc bé

m¸y cña c¬ quan Nhµ n−íc vµ phï hîp víi nguyªn t¾c tæ chøc bé m¸y c¬ quan

Nhµ n−íc mµ thÈm quyÒn sÏ ®−îc ph©n cÊp cho Thñ tr−ëng c¬ quan ng−êi ®¹i

12

diÖn cho Nhµ n−íc phô tr¸ch c¬ quan vµ c¸c bé phËn chøc n¨ng vµ c¸c c¸n bé,

c«ng chøc (nh÷ng ng−êi tham m−u, bé m¸y gióp viÖc cña Thñ tr−ëng c¬ quan

Nhµ n−íc) trong viÖc thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng, nhiÖm vô thÈm quyÒn cña c¬

quan Nhµ n−íc.

Tr¸ch nhiÖm vµ thÈm quyÒn thùc hiÖn c«ng t¸c nµy cña c¸c cÊp, c¸c

ngµnh, c¸c c¬ quan ®−îc quy ®Þnh t¹i HiÕn ph¸p, LuËt khiÕu n¹i tè c¸o vµ c¸c

LuËt kh¸c.

3 – Sù ph¸t triÓn cña c¸c qui ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ khiÕu n¹i, tè

c¸o; thÈm quyÒn cña thñ tr−ëng c¸c c¬ quan hµnh chÝnh nhµ n−íc vµ vai

trß cña c¸c tæ chøc thanh tra trong c«ng t¸c gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, tè c¸o tõ

khi thµnh lËp chÝnh quyÒn C¸ch m¹ng ®Õn nay:

Th¾ng lîi cña C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m víi b¶n Tuyªn ng«n lÞch sö ®·

khai sinh ra n−íc ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ. LÇn ®Çu tiªn, HiÕn ph¸p n¨m

1946 long träng tuyªn bè: TÊt c¶ quyÒn bÝnh trong n−íc ViÖt Nam d©n chñ

céng hoµ ®Òu cña toµn thÓ nh©n d©n ViÖt Nam. Nhµ n−íc d©n chñ nh©n d©n

kiÓu míi do §¶ng céng s¶n l·nh ®¹o ®· mang ®Õn cho ng−êi d©n ViÖt Nam c¸c

quyÒn d©n chñ, d©n sinh: c¸c quyÒn kinh tÕ, x· héi vµ v¨n ho¸.

MÆc dï Nhµ n−íc s¬ khai míi ra ®êi cßn tr¨m c«ng ngh×n viÖc vµ ph¶i lo

chèng thï trong giÆc ngoµi, nh−ng do thÊm nhuÇn quan ®iÓm vÒ quyÒn con

ng−êi, quyÒn d©n chñ, quyÒn h¹nh phóc cña ng−êi d©n, Nhµ n−íc ViÖt Nam

d©n chñ céng hoµ ®· quan t©m s©u s¾c ®Õn vÊn ®Ò xem xÐt vµ gi¶i quyÕt khiÕu

n¹i, tè c¸o cña c«ng d©n. Ngµy 23 th¸ng 11 n¨m 1945, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh

®· ký S¾c lÖnh sè 64/SL thµnh lËp Ban Thanh tra ®Æc biÖt. ViÖc nhËn ®¬n th−

khiÕu tè ®−îc Ng−êi ®Æt ë tÇm cao ngang víi viÖc ®i gi¸m s¸t c«ng viÖc thùc tÕ

ë c¸c cÊp chÝnh quyÒn. NÕu §iÒu 1 ghi lµ: “ChÝnh phñ sÏ lËp ngay mét Ban

Thanh tra ®Æc biÖt, cã uû nhiÖm lµ ®i gi¸m s¸t tÊt c¶ c«ng viÖc vµ nh©n viªn

cña Uû ban nh©n d©n vµ c¸c c¬ quan cña ChÝnh phñ”, th× §iÒu 2 qui ®Þnh:

13

“NhËn ®¬n khiÕu n¹i cña nh©n d©n; ®iÒu tra hái chøng, xem xÐt c¸c giÊy tê

cña Uû ban nh©n d©n hoÆc c¸c c¬ quan cña ChÝnh phñ cÇn thiÕt cho c«ng viÖc

gi¸m s¸t”.

Trong S¾c lÖnh sè 138b-SL ngµy 18/12/1949 còng vËy, cïng víi nhiÖm

vô: “Xem xÐt thi hµnh chñ tr−¬ng cña ChÝnh phñ” lµ nhiÖm vô: “thanh tra sù

khiÕu n¹i cña nh©n d©n”.

Nh÷ng qui ®Þnh nãi trªn nãi lªn sù quan t©m cña Hå Chñ tÞch vµ ChÝnh

phñ ®èi víi viÖc gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, tè c¸o cña c«ng d©n.

Ngoµi ra, Nhµ n−íc ta cßn ban hµnh nhiÒu v¨n b¶n nh»m t¹o ra c¬ chÕ

®¶m b¶o quyÒn khiÕu n¹i, tè c¸o cña c«ng d©n vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó

gi¶i quyÕt tèt c¸c khiÕu n¹i, tè c¸o cña c«ng d©n. Trong Th«ng t− sè 203

NV/VP ngµy 25/5/1946 cña Bé tr−ëng Bé Néi vô vÒ khiÕu tè nãi râ: “ChÝnh

phñ vµ c¸c c¬ quan cña ChÝnh phñ thiÕt lËp trªn nÒn t¶ng d©n chñ, cã bæn

phËn ®¶m b¶o c«ng lý vµ v× thÕ rÊt ®Ó ý ®Õn nguyÖn väng cña d©n chóng vµ s½n

lßng xem xÐt nh÷ng nçi oan khuÊt trong d©n gian”. Th«ng t− nµy h−íng dÉn

cho c«ng d©n thñ tôc göi ®¬n, giíi thiÖu thÈm quyÒn cña c¸c c¬ quan, thêi h¹n

®Ó gi¶i quyÕt khiÕu tè.

Th«ng t− sè 436/TTg ngµy 13/9/1958 cña Thñ t−íng ChÝnh phñ qui ®Þnh

tr¸ch nhiÖm, quyÒn h¹n vµ tæ chøc cña c¬ quan chÝnh quyÒn trong viÖc gi¶i

quyÕt c¸c lo¹i ®¬n th− khiÕu n¹i, tè c¸o (gäi t¾t lµ khiÕu tè) cña nh©n d©n.

Th«ng t− x¸c ®Þnh: “Nghiªn cøu vµ gi¶i quyÕt c¸c viÖc khiÕu n¹i vµ tè

gi¸c cña nh©n d©n lµ mét tr¸ch nhiÖm quan träng cña tÊt c¶ c¸c c¬ quan nhµ

n−íc tr−íc nh©n d©n.”

Th«ng t− nªu nh÷ng nguyªn t¾c vÒ quyÒn h¹n vµ nghÜa vô cña nh©n d©n

trong viÖc khiÕu tè; nh÷ng nguyªn t¾c vÒ tr¸ch nhiÖm vµ tæ chøc cña c¸c c¬

quan hµnh chÝnh vµ c¬ quan chuyªn m«n c¸c cÊp, c¸c ngµnh trong viÖc nghiªn

cøu vµ gi¶i quyÕt c¸c lo¹i ®¬n th− khiÕu n¹i, tè c¸o cña nh©n d©n.

14

Ngµy 1/1/1960, Chñ tÞch Hå chÝ Minh ®· ký S¾c lÖnh c«ng bè HiÕn ph¸p

míi cña ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ. HiÕn ph¸p ®· dµnh riªng mét ®iÒu qui

®Þnh vÒ quyÒn khiÕu n¹i, tè c¸o cña c«ng d©n vµ tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan nhµ

n−íc ph¶i xem xÐt gi¶i quyÕt kÞp thêi, nhanh chãng c¸c khiÕu n¹i, tè c¸o, b¶o

vÖ quyÒn lîi cho ng−êi d©n.

§iÒu 29 HiÕn ph¸p n¨m 1959 qui ®Þnh: “C«ng d©n n−íc ViÖt Nam d©n

chñ céng hoµ cã quyÒn khiÕu n¹i, tè c¸o bÊt cø c¬ quan nhµ n−íc nµo vÒ

nh÷ng hµnh vi ph¹m ph¸p cña nh©n viªn c¬ quan nhµ n−íc. Nh÷ng khiÕu n¹i

vµ tè c¸o ph¶i ®−îc xem xÐt vµ gi¶i quyÕt nhanh chãng. Ng−êi bÞ thiÖt h¹i v×

hµnh vi ph¹m ph¸p cña nh©n viªn c¬ quan nhµ n−íc cã quyÒn ®−îc båi

th−êng.”

TiÕp ®ã, ChÝnh phñ ®· cã nhiÒu v¨n b¶n nh»m cô thÓ ho¸ HiÕn ph¸p, b¶o

®¶m cho c«ng d©n thùc hiÖn ®−îc quyÒn khiÕu n¹i, tè c¸o mµ HiÕn ph¸p ®· ghi

nhËn, ®ång thêi qui ®Þnh tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan nhµ n−íc trong viÖc tiÕp

nhËn vµ gi¶i quyÕt c¸c khiÕu n¹i, tè c¸o cña c«ng d©n.

NghÞ quyÕt sè 164/CP ngµy 31/8/1970 cña Héi ®ång ChÝnh phñ vÒ viÖc

t¨ng c−êng c«ng t¸c thanh tra vµ chÊn chØnh hÖ thèng c¬ quan Thanh tra cña

Nhµ n−íc.

NghÞ ®Þnh sè 165/CP ngµy 31/8/1970 cña Héi ®ång ChÝnh phñ qui ®Þnh

nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña Uû ban Thanh tra cña ChÝnh phñ.

Th«ng t− sè 60/UBTT ngµy 22/5/1971 cña Uû ban Thanh tra cña ChÝnh

phñ h−íng dÉn tr¸ch nhiÖm cña c¸c ngµnh, c¸c cÊp vÒ gi¶i quyÕt ®¬n th− khiÕu

n¹i, tè c¸o cña nh©n d©n.

Trong c¸c v¨n b¶n nãi trªn, ChÝnh phñ ®· giao viÖc gi¶i quyÕt khiÕu n¹i,

tè c¸o cña nh©n d©n cho Uû ban Thanh tra cña ChÝnh phñ, ®ång thêi qui ®Þnh

cô thÓ mét sè nguyªn t¾c trong viÖc gi¶i quyÕt ®¬n th− khiÕu tè nh−:

- Tr¸ch nhiÖm gi¶i quyÕt ®¬n th− khiÕu n¹i, tè c¸o chñ yÕu thuéc vÒ c¬