Về tính chính trị - xã hội của Đạo Hồi

VE TINH CHINH TRJ - XA HOI CUA DAO HOI

NGO VAN DOANH*

Qua sU hinh thanh va phat trien

treng sudt chieu dai lich srt, nhU

nhieu nha nghien ciiu tdn giad da nhan

dinh, hdn bat ky mdt tdn giad ldn nad

khac eiia the gidi, cac cdng ddng Hdi giad

khdng chi la mdt cdng ddng tdn giad ma

edn la met cdng ddng mang dam tinh chat

xa hdi va chinh trj. Ma diem dac biet nay

vdn da cd ngudn gdc ngay tii treng giad ly

ciing nhu til Ijch sit hinh thanh ciia dac

Hdi,

Ngay d budi ban dau khi ra ddi, do dac

thu cua hoan cinh lich stt la phai tuyen

truyen tU tudng ciia mdt tdn giao ddc than

cho nhiing ngUdi ddng bad da than va phai

dUdng dau vdi sU thu djch ghe gdm cua

hai the lUc tdn giae manh me treng khu

vUe: Thien chiia giae va Dd Thai giao, nen

vai trd lanh tu tdn giao ciia Mohammad

dUde gan lien vdi vai trd la thu linh chinh

trj cua dng, Mohammad khdng chi td chiic

mdt cdng ddng tdn giao ma edn phai td

chiic mdt xa hdi vdi bd may chinh quyen

ciia nd. Do vay ma, giao ly tdn giao ciia

dng ddng thdi ciing phuc vu chd nhiing

muc tieu chinh tri - met phan khdng the

tach rdi tdn giad ciia dng. Trong hoan

canh dac biet nhU vay, vi la thu linh tdn

giao, nen Mohammad ddng thdi cung la

thii linh chinh trj. Chinh vi the ma, nhU

da thay qua Ijch sii, ngay tii khi mdi xua't

hien, dae Hdi da the hien khdng chi nhu

met tdn giad ma cdn nhU met the che xa

hgi va chinh trj.

Sau khi Mdhammad qua ddi, quan

diem cua dng da dUdc nhiing tin dd ke

thiia. Nhiing tin dd ciia Mohammad da

dUa quan diem ciia dng vao kinh Koran va

vao Hadith. Sau Mohammad, nhiing

ngUdi dUde bau len lam caliph (ngUdi kevj

Mdhammad lam nha lanh dao tdn giao)

thi ddng thdi ciing la ngUdi chi huy cai de

che Arap Hdi giao viita moi dUdc thanh

lap. Caliph vtfa la thu linh tdn giao vrta la

nguyen thu ciia de che. Cho du, vao giiia

the'ky 7, vj caliph Muawiyah, thii linh ciia

bd tdc Omayyad ddng thdi la ngUdi lap

nen de che Omayyad, da set dung tudc vj

caliph gin vdi quyen ke thiia de che bang

viec chi djnh con trai minh lam caliph, thi

sU lien ket chat che giiia tdn giao vdi

chinh trj trong dao Hdi vin cdn nguyen.

Du sao thi viec Muawiyad lam da gay ra

su phan liet trong ndi bd the gidi Hdi giao.

Ket qua la da xuat hien nhiing giao phai

cua dao Hdi. Va, nhU sU hinh thanh dao

Hdi, cac phai ciia tdn giao nay nay sinh va

phat trien cung bing con dUdng da'u tranh

quyet het ca ve tdn giao lin chinh tri.

Khdng phai mai den thdi Muawiyad,

ma ching bao lau sau cai chet cua

* PGS.TS Ngd Van Doanh, Vien Nghien ciiu Dong Nam A