Về những lời tâu cuối cùng của Thái sư Trương Đăng Quế gửi vua Tự Đức

Thân thế và sự nghiệp

của Trương Văn Đễ

(1837-1885)

Trần Thị Nhung

TRƯƠNG VĂN ĐẺ T ự LÀ ẤN NHAM, LÀ CON TRAI CỦA TUY

THẠNH QUẬN CÔNG TRƯƠNG ĐẢNG QUẾ VÀ QUẬN CHÚA

NGỌC LÊ. ÔNG SINH NĂM ĐINH DẬU (1837), MẤT NĂM 1885.

THEO GIA PHẢ HỌ TRƯƠNG THI DÒNG HỌ NÀY VỐN có Gốc

Ở XẢ PHƯỚC LONG (HUYỆN THẠCH HÀ - HÀ TĨNH), ĐẾN ĐỜI

ÔNG TRƯƠNG ĐĂNG NHẤT THÌ DỜI ĐẾN VÙNG QUẢNG NGÃI

LẬP NGHIỆP. ÔNG TRƯƠNG VĂN ĐẺ LÀ ĐỜI THỨ 8. DÒNG

HỌ TRƯƠNG NỔI TIẾNG NHIỀU CÔNG THẦN, GIÀU LÒNG

TRUNG QUÂN ÁI QUỐC, HẾT LÒNG PHÒ TÁ CÁC VUA VÀ CÓ

NHIỀU ĐÓNG GÓP CHO NHÂN DÂN.

N

ối tiếp truyền thống của

gia tộc, Trương Văn Đễ

đã tiếp tục p h át huy

tinh thần đó, hết lòng phụng

sự triều đình, phục vụ nhân

dân. Ông cùng người anh của

mình là Trương Quang Đản đã

nhiều lần xin đi đánh giặc, lập

nhiều chiến công khi tuổi còn

trẻ. Dưới thời Tự Đức, các nhóm

Thanh phỉ hoạt động mạnh mẽ

ở vùng biên giới phía Bắc, đặc

biệt ở vùng Sơn Tây, Hưng Hóa,

Tuyên Quang, gây nhiều bất

ổn. Ông cùng Trương Quang

Đản đã chiêu mộ quân sĩ và xin

đi dẹp giặc. Năm 1865, sau khi

cha là Trương Đăng Quê mất,

ông được tập ấm và nhận một

chức quan nhỏ, thụ Chủ sự, lĩnh

Viên ngoại lang bộ Binh, sung

Đổng lý Ninh Bình(1). Nhờ lập

nhiều chiến công, ông được gia

ân, thăng nhiều cấp bậc khác

nhau như Tán tương quân thứ

Tam Tuyên12’, Tiễu phủ sứ quân

thứ Ngãi - Định(3). Thời gian

sau, ông được triệu về Kinh, bổ

làm Biện lý bộ Công*41. Khi Kiến

Phúc lên ngôi Trương Văn Đễ

được thăng chức Thị Lang’5’, rồi

thự Tả Tham Tri bộ Binh’6’.

Đại Nam liệt truyện có chép:

Ồng Trương Đăng Quế có 5 người

con trai là Quang Trụ, Quang

Đản, Văn Đễ, Quang Du, Quang

Duyệt17’. Văn Đễ có tài biện, phóng

khoáng, không câu thúc, làm quan

đến Tham tri bộ Binh, có truyện

riêng’8’. Ông là người thông minh,

am hiểu, từ nhỏ chuyên tâm học

hành nhưng vì lý do riêng của

gia đình, ông và các anh em đều

không tham gia các kỳ thi. Cũng

do tính phóng khoáng, ít chịu gò

bó, nhiều lần ông bị khiển trách

và giáng chức nhưng cuối cùng

ông vẫn được ghi nhận là người

có công lao lớn, tham gia phái

chủ chiến thời Tự Đức, hết lòng

phụng sự triều đình chông Pháp

để bảo vệ quốc gia độc lập.

Sự n g h iệp củ a T rương

Văn Đễ

- Tham g ia đánh d ẹ p các

n h ó m p h ỉ, b ả o v ệ an n in h

quốc gia

Từ khi được nhận tập ấm,

đảm nhận chức nhỏ trong quân

đội, Trương Văn Đễ cùng anh là

Trương Quang Đản đã có nhiều

hoạt động tích cực, tham gia đánh

dẹp các nhóm giặc nổi loạn ở các

tỉnh phía Bắc. Năm Tự Đức thứ

21 (1868), giặc nhà Thanh sang

quây nhiễu biên giới phía Bắc, ông

cùng anh là Trương Quang Đản

tình nguyện mộ quân đi dẹp giặc

ở vùng Sơn Tây, Bắc Ninh. Năm

1869, Trương Văn Đễ cùng với Tú

tài Trương Quang Đản xin đến

vùng Sơn Tây, Bắc Ninh để mộ

quân đánh giặc. Khi đó, Trương

Văn Đễ được bổ chức Viên ngoại

lang bộ Binh, trậ t Chánh ngủ

phẩm văn giai’9’. Sau khi đánh

thắng giặc, Trương Quang Đản

được ban chức Hàn lâm viện Điển

SỐ 548 THÁNG 2 NĂM 2023 53