Vấn đề pháp lí về quan hệ hợp đồng phát sinh trong hoạt động trung gian thương mại

C¸c lo¹i hîp ®ång th−¬ng m¹i

24 t¹p chÝ luËt häc sè 11/2008

TS. NguyÔn ThÞ V©n Anh *

rong kinh doanh, việc mua bán, tiêu thụ

hàng hoá, dịch vụ là khâu quan trọng

ảnh hưởng lớn tới sự thành bại của thương

nhân. Khi quy mô kinh doanh đạt tới mức độ

nhất định, các thương nhân khó có thể tự

mình quan hệ với tất cả các khách hàng, vì

vậy, để đáp ứng nhu cầu kinh doanh, họ cần

phải có sự trợ giúp của các nhà trung gian

chuyên nghiệp. Ở Việt Nam, hoạt động

thương mại qua thương nhân trung gian

thực sự phát triển trong vài năm gần đây.

Dưới giác độ pháp lí, khái niệm hoạt

động trung gian thương mại được định

nghĩa trong Luật thương mại được Quốc hội

thông qua ngày 14/6/2005.(1) Khoản 11 Điều

3 Luật thương mại năm 2005 quy định: “Các

hoạt động trung gian thương mại là hoạt

động của thương nhân để thực hiện các giao

dịch thương mại cho một hoặc một số

thương nhân được xác định, bao gồm các

hoạt động đại diện cho thương nhân, môi

giới thương mại, uỷ thác mua bán hàng hoá

và đại lí thương mại”. Theo khái niệm này,

hoạt động trung gian thương mại là loại hoạt

động cung ứng dịch vụ thương mại trong đó

bên thuê dịch vụ - bên giao đại diện, bên

được môi giới, bên uỷ thác, bên giao đại lí sẽ

trao cho bên trung gian - bên đại diện, bên

môi giới, bên nhận uỷ thác, bên đại lí quyền

tham gia thiết lập, thực hiện các giao dịch

thương mại. Do đó, hoạt động trung gian

thương mại chỉ phát sinh khi bên có nhu cầu

sử dụng dịch vụ của người trung gian và bên

cung ứng dịch vụ trung gian thiết lập được

quan hệ hợp đồng với nhau.

Mặt khác, hoạt động trung gian thương

mại sẽ không thể thực hiện được nếu chỉ tồn

tại quan hệ giữa bên thuê dịch vụ và bên

trung gian. Để thực hiện hoạt động này, bên

trung gian phải tham gia giao dịch với bên

thứ ba để hoàn thành yêu cầu mà bên thuê

dịch vụ giao cho. Quan hệ giữa bên thứ ba

với bên thuê dịch vụ hoặc bên trung gian

thực hiện dịch vụ cũng được phát sinh trên

cơ sở hợp đồng. Tuỳ thuộc vào đối tượng

của hợp đồng giao kết với bên thứ ba mà các

hợp đồng đó có thể là hợp đồng mua bán

hàng hoá hoặc hợp đồng dịch vụ.

Tuy nhiên, bài viết tập trung nghiên cứu

quan hệ hợp đồng phát sinh giữa bên thuê

dịch vụ và bên trung gian thực hiện dịch vụ.

Đó là các loại: hợp đồng đại diện cho

thương nhân; hợp đồng môi giới thương

mại; hợp đồng uỷ thác mua bán hàng hoá;

hợp đồng đại lí.

Ở Việt Nam, pháp luật hiện hành điều

T

* Giảng viên chính Khoa pháp luật kinh tế

Trường Đại học Luật Hà Nội